کوبا در آستانه فروپاشی؟

فرارو- اسکار الیاس بیسکت گونزالس پزشک کوبایی و مدافع حقوق بشر و آزادی‌های دموکراتیک در کوبا است. او به اتهام ارتکاب جرم علیه حاکمیت و تمامیت ارضی کوبا به ۲۵ سال زندان در آن کشور محکوم شده بود. علیرغم درخواست‌های سازمان ملل متحد، دولت‌های خارجی و سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر، دولت کوبا از آزادی بیسکت تا تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۱۱ خودداری ورزید. مدال آزادی در سال ۲۰۰۷ میلادی توسط «جورج دابلیو بوش» رئیس جمهور اسبق ایالات متحده به صورت غیابی به او اهدا شد، زیرا حکومت کوبا به بیسکت اجازه نداد تا به خارج از کشور برای دریافت مدال سفر کند.

سرانجام نه سال پس از آن، بیسکت در تاریخ ۲۳ ژوئن ۲۰۱۶ میلادی ان مدال را در مراسمی خصوصی در دالاس در تگازس از بوش دریافت کرد. او از سال ۱۹۸۸ میلادی انتقاد از رژیم کمونیستی کوبا را آغاز نمود. دولت کوبا در سال ۱۹۹۴ رسما پرونده‌ای علیه او باز کرد و بیسکت را «ضد انقلاب» و «خطرناک» خواند. این پزشک کوبایی می‌گوید «مارتین لوتر کینگ» رهبر حقوق مدنی امریکا و «مهاتما گاندی» رهبر جنبش استقلال طلبی و مبارزه به دور از خشونت هندوستان الهام بخش فعالیت‌های او بوده اند. او در سال ۱۹۸۸ میلادی از نظام بهداشت ملی کوبا اخراج شد. او در آگوست ۱۹۹۹ میلادی به همراه ۲۲ مخالف دیگر حکومت کوبا به دلیل سازماندهی جلسات در هاوانا توسط پلیس آن کشور بازداشت شد.

او گفته بود در حین بازداشت از سوی ماموران پلیس کوبا مورد ضرب و شتم، برهنه شدن و سوزاندن بخش‌هایی از بدن‌اش با هدف شکنجه قرار گرفته بود. در سال ۱۹۹۹ میلادی او پس از اعتراض به‌عدم آزادی کوبا با نشان دادن پرچم کوبا به صورت وارونه به جرم «بی احترامی به نماد ملی، ایجاد بی‌نظمی عمومی و تحریک به ارتکاب جرم» به سه سال زندان محکوم شد. او بار دیگر در تاریخ ۶ دسامبر ۲۰۰۲ میلادی در خانه‌ای به همراه ۱۱ مخالف حکومت دیگر در حالی که در حال بحث در مورد مسائل حقوق بشری بود بازداشت شد. در نهایت او در تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۱۱ میلادی به همراه بیش از ۵۰ مخالف دیگر حکومت کوبا از زندان آزاد شد.

به گزارش فرارو به نقل از نیوزویک، گاهی اوقات گفته می‌شود که وقتی مردم به سمت ورشکستگی می‌روند این کار را به تدریج و سپس ناگهان انجام می‌دهند. همین فرض را می‌توان در مورد حکومت‌های ورشکسته از جمله رژیم کمونیستی که ۶۳ سال بر کوبا حکمرانی کرده نیز بیان کرد. زوال آهسته جامعه کوبا که با انقلاب کوبا در سال ۱۹۵۹ میلادی آغاز شد در سالیان اخیر تشدید شده است. امروزه بسیاری از کوبایی‌ها از خود می‌پرسند که چه مدت زمانی به طول خواهد انجامید تا حکومت به طور کامل دچار فروپاشی شود. نشانه‌های فروپاشی قریب الوقوع در کوبا در همه جا دیده می‌شود.

تابستان گذشته هنگامی که هزاران کوبایی برای تظاهرات علیه ظلم و سوء مدیریت حکومت کوبا به خیابان‌ها آمدند آن اعتراض اولین تظاهرات توده‌ای در چندین دهه اخیر قلمداد شد.

حوادث گوناگونی در کوبا در ماه‌های گذشته رخ داده‌اند. در ماه مه، انفجاری در هتل ساراتوگا در هاوانا باعث کشته شدن افراد زیادی شد. در ماه آگوست، یک نیروگاه ترموالکتریک بر اثر وقوع آتش سوزی در ماتانزاس به مدت چند روز به طور غیر قابل کنترلی سوخت و در سپتامبر زمانی که طوفان ایان کل شبکه برق کوبا را از بین برد. خسارات طوفان به حدی بود که رژیم کمونیستی را مجبور به انجام کاری کرد که پیش‌تر هرگز حاضر به انجام آن نشده بود: درخواست کمک از ایالات متحده.

هر یک از این اپیزود‌ها زیرساخت‌های در حال فروپاشی کشور و ناتوانی دولت در ارائه خدمات حتی اولیه برای مردم کوبا را برجسته ساخت. حتی پیش از آتش سوزی برخی کارشناسان «فروپاشی کامل» قریب الوقوع شبکه انرژی کوبا را پیش بینی می‌کردند.

علیرغم سرکوب وحشیانه اعتراضات سال گذشته از سوی حکومت کوبا تعداد بیش‌تری از کوبایی‌ها اکنون جرات پیدا کرده‌اند تا خشم خود را ابراز کنند. پس از قطع برق در طول طوفان ایان صد‌ها نفر برای اعتراض به خیابان‌ها ریختند و بر روی قابلمه‌ها و ماهیتابه‌ها کوبیدند و فریاد زدند: «ما نور می‌خواهیم! آزادی» و شعار‌های دیگری را علیه سیستم سیاسی کوبا سر دادند.

این تظاهرات باعث شد تا حکومت کوبا اینترنت آن کشور را برای جلوگیری از انتشار اطلاعات در مورد اعتراضات قطع کند. اقتصاد کوبا به دلیل سوء مدیریت، تورم و کاهش سرعت رشد گردشگری به دلیل پاندمی کووید -۱۹ ویران شده است. دولت دیگر نمی‌تواند سرمایه‌گذاری خارجی را جذب کند. تقریبا هر بخش اقتصادی در سالیان اخیر زیان‌هایی را تجربه کرده است. اوضاع به حدی بد شده که اگرچه کوبا از لحاظ تاریخی در تولید شکر در جهان پیشرو بود، اما اکنون باید شکر را وارد کند تا بتواند نیاز داخلی به این محصول را تامین کند.

حتی سیستم مراقبت بهداشتی بسیار مورد تحسین قرار گرفته کوبا نیز آسیب دیده است. بیهودگی این سیستم در طول دوره شیوع کووید -۱۹ باعث شد تا کوبا یکی از بالاترین آمار مرگ و میر سرانه در جهان را به خود اختصاص دهد. به گفته نشریه «اکونومیست» شیوع کرونا «به اعتبار مراقبت‌های بهداشتی کوبا لطمه زده و سیستم بهداشت و درمان معروف آن کشور را درهم شکسته است».

شاید بارزترین شواهد ضعف رژیم را بتوان در رکورد تعداد مردمی که از کوبا گریخته‌اند مشاهده کرد. در سال مالی منتهی به پایان آگوست، حدود ۲۰۰ هزار مهاجر کوبایی پس از عبور از مرز جنوبی ایالات متحده توسط مقام‌های امریکایی بازداشت شدند که نسبت به سال ۲۰۲۱ میلادی بیش از ۴۰۰ درصد افزایش داشته است. این بدان معناست که نزدیک به ۲ درصد از کل جمعیت کوبا تنها در سال گذشته از آن کشور فرار کرده اند.

بسیاری از کسانی که باقی می‌مانند از طریق حواله‌های ارسال شده از طریق اعضای خانواده و دوستان‌شان در خارج کشور زنده مانده اند. آنان در صف‌های چندساعته ایستاده‌اند تا ابتدایی‌ترین اقلام مورد نیاز روزانه‌شان از مواد غذایی تا دارو را خریداری کنند. قطع برق هم چنان رایج است و نارضایتی به شدت احساس می‌شود. حکومت کوبا دیگر توجهی به ذهن و قلب مردم آن کشور ندارد. گسترش اینترنت حتی در حالی که به شدت تحت نظارت است بدان معنا می‌باشد که حکومت دیگر انحصار اطلاعات را در اختیار ندارد. بنابراین، هنگامی که اعتراضات برگزار می‌شود کل کوبا می‌تواند به سرعت از آن مطلع شده و در اعتراضات شرکت کند. این گونه بود که خبر اعتراضات جولای گذشته منتشر شد تصادفی نبود کسانی که تصاویر اعتراضات را از طریق پلتفرم‌های ویدئویی آنلاین پخش کردند با سخت‌ترین احکام بازداشت مواجه شدند.

آخرین نشانه ضعف در درون رهبری کمونیست دیده می‌شود. فیدل کاسترو برای برخی افراد عوام فریب و دچار کیش شخصیت و سازنده یک فرقه قلمداد می‌شد که می‌دانست چگونه خشم مردم را به نفع خود مورد بهره برداری قرار دهد. حتی برادرش رائول کاسترو نیز می‌توانست از رمز و راز نام خانوادگی خود استفاده کند. با این وجود، فیدل شش سال پیش درگذشت و رائول در سال ۲۰۱۸ میلادی از ریاست جمهوری کناره گیری کرد. تاثیر نام آنان بر نسل‌های جوان‌تر کوبایی کمرنگ‌تر شده است.

جوانان امروز کوبا تمایلی به پیوستن به حزب کمونیست ندارند چرا که برخلاف ترسی که مردم از برادران کاسترو داشتند ترس مشابهی نسبت به «میگل دیاز کانل» رهبر تازه کوبا ندارند. امروزه کوبایی‌ها کم‌تر از انتقاد یا تمسخر رژیم در اعتراضات خیابانی یا در رسانه‌های اجتماعی می‌ترسند.

قدرت ایدئولوژیک رژیم درست همراه با زیرساخت‌ها و امور مالی مناطق مختلف کشور از بین رفته است. با این وجود، انتظار تغییر درون سیستم سیاسی فعلی کوبا را نداشته باشید. کمونیسم از اصلاحات نفرت دارد. تنها اصلاحات واقعی زمانی رخ خواهد داد که فروپاشی رژیم سیاسی فعلی تکمیل شده و کوبا به عنوان یک دموکراسی واقعا آزاد دوباره متولد شود.