هالووین در عربستان؛ از روزگار ممنوعه تا هیولا‌های نقابدار امروزی

فرارو- تا چند سال پیش جشن هالووین در عربستان سعودی به معنای بازداشت بود. اکنون «آخر هفته ترسناک» تحت حمایت دولت به معنای مغازه‌های فروش لباس‌های ترسناک و حضور دلقک‌های ترسناک در خیابان‌هاست مرد جوانی که خود را به شکل جادوگر درآورده می‌گوید: «عربستان سعودی در حال تغییر است».

به گزارش فرارو به نقل از نیویورک تایمز، «یاسر الحزازی» گاز خون‌آلودی را دور سر و صورت‌اش پیچیده بود. پسر عمویش نیز همراه با او بود. آنان به میان جمعیتی رفتند که شاخ‌های شیطان و گوش‌های خرگوش روی سرشان قرار داده بودند. این دو مرد ۲۱ساله که در عربستان سعودی بزرگ شده‌اند هرگز هالووین را جشن نگرفته بودند، جشنی که پیش‌تر در پادشاهی مذهبی به عنوان تعطیلاتی مشکوک و خارجی یا ارتکاب گناه و اقدامی غیرضروری و عجیب و غریب قلمداد می‌شد. در سال ۲۰۱۸ میلادی پلیس سعودی به یک مهمانی هالووین یورش برد و افراد شرکت کننده در آن را بازداشت کرد.

امسال، اما زامبی‌ها بخش‌هایی از ریاض را تسخیر کرده بودند! در ظاهر هیولاها، جادوگران، سارقان بانک و خدمتکاران همه جا حضور داشتند از درون خودرو‌ها گرفته تا کافه‌ها.

این صحنه نشانه‌ گیج کننده از تغییراتی است که از زمان ولیعهد شدن «محمد بن سلمان» از سال ۲۰۱۵ میلادی که اکنون وارث تاج و تخت و نخست وزیر سعودی محسوب می‌شود، ایجاد شده و عربستان را در نوردیده است. او محدودیت‌های اجتماعی را کنار می‌گذارد.

هزاران جوان عمدتاً در دهه دوم زندگی‌شان در ریاض، به مغازه‌های فروش لباس هالووین هجوم آورده بودند و از فرصت فراهم شده برای ترساندن یکدیگر هیجان زده بودند. یحیی در میانه پخش موسیقی‌ای دلهره‌آور از بلندگو‌ها در «بولیفارد ریاض سیتی» مجموعه‌ای وسیع از مغازه‌ها، پاساژ‌ها و رستوران‌ها می‌گوید: «این جشن بخشی از آداب، رسوم و سنت‌های ما نبود و در سال ۲۰۱۹ میلادی به عنوان بخشی از تلاش دولت برای ارائه سرگرمی برگزار شد. ما عاشق کشف چیز‌های جدید هستیم».

در عربستان سعودی، جایی که ابهام استراتژیک با فراگیر شدن تغییرات اجتماعی حاکم است این رویداد تحت حمایت دولت، به طور دقیق جشنواره هالووین نبود. در عوض، به عنوان یک «آخر هفته ترسناک» تبلیغ شد که به راحتی با آخر هفته پیش از هالووین مصادف شده بود. مانند بسیاری از پنجشنبه شب‌ها، که مردم در آن مرکز تفریحی جمع می‌شوند و به دلیل انبوه جمعیت، جای پارک خودرو پیدا نمی‌شود؛ الحزازی‌ها نیز با لباس‌های‌شان جلب توجه می‌کنند. آنان لباس‌های مومیایی شکل را با استفاده از گاز‌های پزشکی که از داروخانه خریداری کرده بودند درست کردند و با استفاده از Vimto یک نوشیدنی قرمز شیرین که در ماه رمضان نوشیده می‌شود، خون ساختگی روی آن ریختند تا ترسناک‌تر شوند.

همزمان با ورودشان به مرکز تفریحی چراغ‌های قرمز حال و هوای اسرارآمیزی ایجاد می‌کرد. تار‌های عنکبوت تزئینی آویزان بودند. مردان، زنان و کودکان در مقابل لوگوی برند دیور عکس می‌گرفتند و در شعبه مک دونالد برگر و سیب زمینی سرخ کرده می‌خریدند.

در نقطه‌ای دیگر از شهر صفی از غول‌ها و اجنه در مقابل یک فروشگاه حضور داشتند. «عبدالعزیز خالد» ۲۳ساله و دانشجو می‌گوید: «عربستان سعودی در حال تغییر است». او می‌گوید قصد دارد امسال لباس جادوگر را بپوشد.

«ریما الجابر» ۲۳ساله با موی چتری کاراملی که کنار او منتظر بود می‌خواست لباس فرشته‌ای با بال سفید از مغازه خریداری کند. او می‌گوید: «ناراحت هستم، چون اکنون گویا باید فرشته سیاه سیاه باشم. باید ببینیم در انبار چه لباسی موجود است»!

مانند اکثر سعودی‌ها، خانم الجابر هرگز هالووین را جشن نگرفته بود. اگرچه او آن جشن را در فیلم‌ها دیده بود. تا سالیان گذشته لباس جادوگر و نمایش آن در عربستان سعودی ممنوع بود و جشن هالووین تعطیلاتی غیر اسلامی محسوب می‌شد، مانند روز ولنتاین و کریسمس و برگزاری آن یک تابو بود.

عربستان سعودی در دوران کودکی «الجابر» جایی بود که زنان از رانندگی منع می‌شدند. ملزم به پوشیدن لباس‌هایی سر تا پا پوشیده در ملاء عام بودند و ماموران پلیس مذهبی بر سر زنان فریاد می‌کشیدند تا مو‌ها و صورت‌شان را بپوشانند. در آن زمان تصمیمات بی‌شماری برای زندگی زنان مستلزم تایید یک قیم مرد بود و تفکیک جنسیتی در ادارات، کافه‌ها و بسیاری از فضا‌های دیگر اعمال شد. پخش موسیقی در ملاء عام عملاً ممنوع بود.

در سال ۲۰۱۶ میلادی «محمد بن سلمان» برنامه تنوع بخشی اقتصادی را اعلام کرد که طبق آن خواستار تبدیل شدن پادشاهی سعودی به قطب سرمایه‌گذاری و مرکز تجارت جهانی بود. در آن زمان پلیس مذهبی صلاحیت خود را برای بازداشت افراد از دست داد و تبدیل به نهادی صرفاً «نصیحت کننده» شد. محمد بن سلمان به زنان حق رانندگی را اعطا کرد و بسیاری از قید و بند‌های ناشی از سیستم مردسالارانه لغو شدند. اگرچه برخی از آن محدودیت‌ها کماکان باقی مانده‌اند.

شاهزاده محمد ۳۷ساله تلاش کرد تا گزینه‌های مختلف را برای سرگرمی مردم عربستان سعودی به عنوان بخشی از طرح اقتصاد جدید فراتر از نفت ارائه کند. ۵۸ درصد سعودی‌های زیر ۳۰ سال می‌گویند که پیش از تغییرات اخیر تشنه سرگرمی بودند.

سینما‌ها برای نخستین بار پس از سال‌ها تعطیلی مجددا بازگشایی شدند و مجموعه‌ای از جشن‌های تحت حمایت دولت پادشاهی را فرا گرفت. بزرگ‌ترین آن تغییرات «فصل ریاض» است یک جشنواره عجیب و غریب چند ماهه که با اجرای دی جی خالد و برونو مارس در ریاض در صحرا به اوج خود می‌رسد.

این تغییرات برخی از سعودی‌ها را گیج و برخی دیگر را عصبانی یا سرگردان کرده است و این کشور برای خارجی‌ها و شهروندان تقریبا غیرقابل تشخیص است. هم چنین، کاهش برخی محدودیت‌های اجتماعی با افزایش قابل توجه سرکوب سیاسی همراه بوده است؛ از سرکوب مخالفان داخلی که صد‌ها نویسنده، فعال و اینفلوئنسر را شامل می‌شود تا میلیاردرها، روحانیون مذهبی و اعضای خانواده سلطنتی که راهی زندان شده اند.

دولت عربستان سعودی در رسانه‌های اجتماعی با آمیزه‌ای از دستکاری روایت‌ها و اعمال کنترل، تلاش می‌کند روایتی یکپارچه برای احترام به ولیعهد سعودی و طرح «چشم‌انداز ۲۰۳۰» او مطرح می‌کند.

با این وجود، در محافل خصوصی برخی از سعودی‌ها گلایه می‌کنند که رونق بخشیدن به سرگرمی با هدف منحرف کردن افکار عمومی از مشکلات و چالش‌های اقتصادی مانند بیکاری بالای جوانان، و چالش‌های سیاسی مانند فقدان آزادی بیان است.

فضای پر هرج و مرج و کارناوال مانند در مناسبت‌هایی مانند روز ملی عربستان سعودی و اکنون هالووین برای مدت کوتاهی فوران می‌کنند دوباره به سرعت به اصطلاح به چراغ جادو باز می‌گردند.

هر بهانه‌ای برای جشن گرفتن با استقبال از سوی جوانان سعودی مواجه می‌شود. «رعد الکامل» ۲۵ساله مدیر فروشگاه در Party Experts جایی که هالووین شلوغ‌ترین زمان سال است به «نیویورک تایمز» می‌گوید: «می‌بینیم که دولت در اینجا چه می‌کند. برگزاری این جشن‌ها عالی است و به مردم کمک می‌کند. مردم می‌خواهند مهمانی برگزار کنند و برای لحظاتی همه چیز را فراموش کنند». او که یک دیو قرمز کوچک روی شانه‌اش دیده می‌شود می‌گوید: «دست کم برای یک لحظه تا زمانی که دوباره به زندگی واقعی بازگردند».

جشن‌های عمومی هالووین آخر هفته، دومین سالی است که برگزار می‌شود و بیش از کودکان، افراد بزرگسال را به خود جذب کرده است. گزینه‌ها برای انتخاب لباس توسط زنان در فروشگاه بسیار زیاد بود. لباس یک دختر مدرسه‌ای، یک خرگوش، یک مادام بانی تاکسیدو، یک خدمتکار فرانسوی و یک جادوگر زن طلسم کننده از جمله گزینه‌ها بودند.

الکامل می‌گوید در نیمه شب زمانی که آخرین مشتری‌ها خارج شده و فروشگاه تعطیل می‌شود موسیقی کماکان ادامه دارد و هیاهو در جریان است و کارکنان پس از یک روز طولانی از آن لذت می‌برند. به نظر می‌رسد برخی در «بولیفارد ریاض سیتی» تنها تصور مبهمی از هالووین داشتند و صرفا برای لذت بردن از فضا آمده بودند.

«عبدالعزیز العتیبی» ۲۴ساله همراه با دوستانش لباس‌های همسانی پوشیده بود. همگی از سر تا پا پارچه‌های سفید براق پوشیده بودند و عینک‌های آفتابی بنفش بر چشم داشتند زمانی که از او پرسیده شد درباره هالووین چه فکر می‌کند مطمئن نبود و گفت: «منظورت این کار‌ها است؟» او گفت: «من هرگز انتظار نداشتم وضعیت عربستان تغییر کند، اما تغییر کرد و این چیز خوبی است».