«اعضای مضر گله را ریشه کن سازید»؛ آیا پارانویای شی او را شکست خواهد داد؟

فرارو- سوزان شیرک؛ رئیس مرکز چین قرن بیست و یکم در دانشگاه کالیفرنیا در سن دیگو است. او در دولت کلینتون از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۰ میلادی به عنوان معاون دستیار وزیر خارجه ایالات متحده در دفتر امور شرق آسیا و اقیانوسیه فعالیت کرده بود. شیرک به عنوان کارشناس سیاست چین شناخته می‌شود. او هم چنین مدیر ارشد گروه "آلبرایت استونبریج" یک شرکت استراتژی جهانی است که در آن به مشتریان در مورد مسائل مربوط به شرق آسیا مشاوره ارائه می‌دهد. کتاب‌های زیادی از او درباره مسائل سیاسی چین منتشر شده اند از جمله "چگونه چین در‌های خود را باز کرد: موفقیت سیاسی اصلاحات تجارت خارجی و سرمایه گذاری چین" (۱۹۹۴)، "منطق سیاسی اصلاحات اقتصادی در چین" (۱۹۹۳)، "چین، ابرقدرت شکننده: چگونه سیاست داخلی چین می‌تواند خیزش مسالمت آمیز آن را از مسیر خارج کند" (۲۰۰۷) و " چگونه چین ظهور صلح آمیز خود را از مسیر خارج کرد" (۲۰۲۲).

به گزارش فرارو به نقل از فارین پالسی؛ در دهه گذشته "شی جین پینگ" رئیس جمهور چین بسیاری از نگرانی‌های خود را مانند "هو جین تائو" رئیس جمهور پیشین درباره تهدیدات داخلی برای ثبات اجتماعی ابراز کرده است. هر دو رهبر نگران شکنندگی حاکمیت حزب کمونیست چین در جامعه‌ای به سرعت در حال تغییر بوده اند و تلاش کرده اند با اعمال کنترل بیش‌تر بر زندگی اجتماعی و اقتصادی تداوم حاکمیت حزب را تضمین کنند. علاوه بر این، هر دو خطرات امنیتی را عمدتا ناشی از مشکلات داخلی می‌دانند هرچند که به نیرو‌های بین المللی "بدخیم" نیز نگاه مشکوکی دارند.

همان طور که شی اغلب این گونه تصور می‌کند تهدیدات امنیتی متوجه چین ناشی از تهدیدات داخلی و خارجی "پیچیده تر" است که "در هم تنیده شده هستند و می‌توانند متقابلا فعال شوند".

با این وجود، شی پارانویایی را که از زمان حکمرانی مائوتسه تونگ در سیاست چین رایج بوده را به حدی افراطی پیش می‌برد. چین قوی‌تر از همیشه است. این کشور دارای اقتصاد بسیار موفق، ارتش توانمند و نفوذ جهانی رو به رشد است. دولت از حمایت عمومی بالایی برخوردار است. با این وجود، توجه شی به امنیت احساس آسیب پذیری دائمی او را نشان می‌دهد. "دیدگاه کلی امنیت ملی" شی جامع‌تر از هو است بیش‌تر حزب محور است و به وضوح تهدیدات خارجی را برجسته می‌سازد.

شی در سال ۲۰۱۳ میلادی کمیسیون مرکزی امنیت ملی را برای تمرکز بر تهدیدات امنیتی داخلی تاسیس کرد و به طور گسترده‌تر نظام سیاسی چین را به چیزی تبدیل کرد که یکی از پژوهشگران آن را "دولت امنیت ملی" توصیف کرد.

پژوهشگر دیگری استدلال کرده بود که استراتژی بزرگ شی بر بقای حکومت حزب کمونیست چین متمرکز است. امنیت داخلی به جای این که صرفا یک "محدودیت در سیاست خارجی" باشد یکی از "اهداف اصلی استراتژی چین است". جای تعجب نیست که دفتر سیاسی شی جین پینگ امنیت سیاسی را در اولویت استراتژی امنیت ملی خود برای سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ میلادی قرار داده است.

در هر تصمیم حزب و دولت ملاحظات امنیتی اولویت دارد. تقریبا هر عبارت در بیانیه جلسه کمیته مرکزی حزب کمونیست چین در اکتبر ۲۰۲۰ میلادی واژه "امنیت" (anquan) را شامل می‌شد. سند منتشر شده پس از جلسه هدف نشست را "ادغام توسعه امنیت در هر حوزه" اعلام کرده بود. شی خود را در حال مبارزه مرگ یا زندگی برای بقای حکومت حزبی علیه نیرو‌های براندازی می‌داند که توسط دولت‌ها و سازمان‌های خارجی متخاصم هدایت می‌شوند.

دیدگاه او نسبت به این موضوع "تاریک تر" و "تهدیدآمیزتر" از دیدگاه سلف اش "هو" بوده است. شی ممکن است نسبت به وضعیت بین المللی چین چندان خوش بین نباشد، زیرا تا سال ۲۰۱۲ میلادی اقدامات جنگجویانه پکن دیگر کشور‌ها را از خود دور می‌کرد. از آنجایی که قدرت او بیش‌تر از "هو" متمرکز است و تصمیمات اش خودسرانه‌تر می‌باشد ترس شی از این که منتقدان اش نقشه سقوط او را می‌کشند نیز بیشتر است.

تحرکات شی برای سرکوب تهدیدات داخلی اغلب تا حدی جهان را شوکه کرده است، زیرا این تحرکات بسیار ناگهانی بوده اند و اقداماتی، چون بازنگری قانون اساسی برای اجازه دادن به شی به منظور ماندن مادام العمر در مقام رهبری، حبس حدود یک میلیون مسلمان اویغور در شین جیانگ، تحمیل قانون امنیت ملی ۲۰۲۰ میلادی که آزادی‌های هنگ کنگ را تقریبا یک شبه نابود کرد، طوفان نظارتی ۲۰۲۱ میلادی علیه شرکت‌های خصوصی و اینترنت و قرنطینه دو ماهه علیه کووید -۱۹ در شانگهای را شامل شده اند. شی با بحث یا مشورت کمی این تصمیمات را اتخاذ کرده است.

ترکیب قدرت افسارگسیخته شی و رقابت سایر مقام‌های حزبی و حکومتی برای اثبات وفاداری بی، چون و چرای خود به او این سیاست را به سمت گسترش بیش از حد و افراطی سوق داد.

تصمیم ناگهانی شی برای لغو محدودیت‌های دوره ریاست‌جمهوری با بازنگری در قانون اساسی در سال ۲۰۱۷ میلادی پیش از پایان اولین دوره ریاست جمهوری اش یکی از خیره کننده‌ترین رویداد‌های غیرمنتظره در دهه‌های اخیر در چین بوده است. من به عنوان ناظر تحولات چین از این موضوع شگفت زده شدم. البته من در این باره تنها نبودم. قدرت گرفتن شی موج بهت زدگی را در سراسر چین و خارج از آن کشور ایجاد کرد.

یک تاجر خصوصی چینی مدت کوتاهی پس از آن به من گفت که از تصمیم گیری‌های شی به شدت آسیب دیده است. او گفت که شی با تصمیمات اش مداخله شدیدی را در حوزه مالکیت ثروت خصوصی انجام داده است. به نظر می‌رسید طوفان نظارتی سال ۲۰۲۱ میلادی علیه شرکت‌های اینترنتی خصوصی تحقق سیاه‌ترین ترس‌های آن تاجر بود.

براندازی قوانین جانشینی قدرت که به سختی به دست آمده است می‌تواند برای شی نتیجه معکوس داشته باشد. یک رهبر حزب لنینیست که در قدرت یا حمایت شریک نیست ناگزیر دیگر سیاستمداران را ناامید می‌سازد چرا که پایانی برای انحصار قدرت توسط شی در چشم انداز وجود نخواهد داشت.

بسیاری از سیاست‌های شی مورد بحث است. انتقادات مطرح شده علیه او پیش از پاک شدن توسط سانسورچیان به صورت آنلاین ظاهر شده اند. حتی پس از پاکسازی تعداد زیادی از مقام‌ها در دوره‌های اول و دوم زمامداری شی شخص او نمی‌تواند کاملا مطمئن باشد که از وفاداری نخبگان حزبی برخوردار است. به نظر می‌رسد نارضایتی نخبگان سریع‌تر از نارضایتی اجتماعی در حال رشد است.

تفتیش‌گران عقایدی که به شی کمک کرده بودند تا از شر دشمنان بالقوه خلاص شود و قدرت خود را در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۸ میلادی تحکیم کند اکنون خود هدف موج سوم پاکسازی‌ها هستند تا شی از طریق آن اقدامات احساس امنیت بیش تری داشته باشد.

همان طور که "زبیگنیو برژینسکی" در مطالعه کلاسیک خود در سال ۱۹۵۶ میلادی درباره "پاکسازی دائمی" در رژیم تمامیت خواه شوروی نوشته بود "پس از سقوط برخی از مقام‌های دولتی خلاء ایجاد شده به سرعت با تنظیم مجدد قدرت پر می‌شود و مبارزه داخلی بین اتحاد‌های جدید، رهبران جدید و مدعیان جدید ادامه می‌یابد".

در این میان، برژینسکی نوشته بود پاکسازی "قربانیان بیش تری را بلعیده است". همین امر را می‌توان در مورد چین تحت زمامداری شی نیز گفت.

همه چیز زمانی تکمیل شد که "فو ژنگوا" وزیر دادگستری سابق چین مردی که گاهی اوقات از او تحت عنوان "عضله شی" یاد شده بود خود در ماه آوریل به اتهام ارتکاب فساد و تخلفات انضباطی بازداشت شد.

"سون لیجون" یکی دیگر از معاونان سابق رئیس امنیت عمومی که به قدری قابل اعتماد در نظر گرفته می‌شد که شی او را پس از شیوع کووید-۱۹ به ووهان چین فرستاد، سال گذشته بازداشت شد. شی دو تن از پیروان مورد اعتماد خود "وانگ شیائوهونگ" و "چن ییشین" را جایگزین "فو" و "سان" کرد که احتمالا در بیستمین کنگره حزب منصب شان ارتقا خواهد یافت.

تنها چند هفته پیش از برگزاری نشست کنگره حزب "فو" و "سان" به حبس ابد فرستاده شدند. به گفته گروه اصلی مسئول کارزار "اصلاح" تا پاییز گذشته نزدیک به ۱۸۰۰۰۰ مقامی که در بخش‌های قضایی و اجرای قانون و هم چنین بخش‌های انضباطی حزبی چین کار می‌کنند به دلیل "نقض نظم و انضباط حزبی و قانون" توبیخ یا مجازات شده اند.

کارزار شی از جنبش اصلاح یانان در سال ۱۹۴۲ میلادی الگوبرداری شده که در مورد دستیابی به هدف مائو بود تا "تیغه را به داخل براند" و "سم را از استخوان بخراشد".

در جریان آن کارزار وفاداری‌های شخصی کنار گذاشته شد تا همکاران خودسر افشا شوند. چن که رهبری کارزار شی جین پینگ را برعهده دارد از مقام‌های نظام سیاسی و حقوقی خواسته تا "اعضای مضر گله را ریشه کن کنند".

نسخه متمرکز شی از کنترل اجتماعی بسیار دقیق‌تر و فراگیرتر است و به یک دولت توتالیتر (تمامیت خواه) نزدیک‌تر است تا به نسخه بوروکراتیک پاره پاره "هو". رژیم کنونی چین توانایی‌های بی سابقه‌ای برای زیر نظر گرفتن مردم و جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های شخصی آنان دارد. برای مثال، چین در زمینه تشخیص چهره از طریق هوش مصنوعی در جهان پیشتاز است.

دستگاه امنیتی چین این فناوری‌های نظارتی را به سیستمی پیوند زده که از دوران نظارت متقابل همسایگان از زمان مائو به ارث رسیده است.

شی تمام سازمان‌های امنیت داخلی از جمله کمیسیون مرکزی امور سیاسی و حقوقی را ادغام کرده و آن نهاد‌ها را زیر نظر کمیسیون مرکزی امنیت ملی حزب کمونیست چین نهادی که شی ریاست آن را بر عهده دارد قرار داده است. او هم امنیت داخلی و هم ارتش را در دستان خود دارد. شی هم چنین قانونگذاران را مجبور به تصویب قوانینی در مورد امنیت ملی، امنیت سایبری، مبارزه با تروریسم، سازمان‌های غیردولتی خارجی (NGO) و اطلاعات ملی کرده است.

این قوانین اختیارات طولانی مدت دولت - حزب را بر تمام شهروندان چینی رسمیت می‌بخشد و این ایده را تقویت می‌کند که همگان باید در حفاظت از امنیت دولت کمک کنند. برای مثال، قانون سازمان‌های غیردولتی خارجی در سال ۲۰۱۷ میلادی اکثر سازمان‌های غیردولتی بین المللی را از چین بیرون کرد، زیرا آنان را ملزم به پذیرش نظارت وزارت امنیت عمومی می‌ساخت. تا ماه اکتبر آن سال تنها ۶۷۱ دفتر سازمان‌های غیر دولتی خارجی با موفقیت ثبت شده بودند.

شی همانند "هو" سلف اش قصد دارد مدیریت اجتماعی را به سطح مردمی تغییر دهد تا بار وارد شده بر مرکز را کاهش دهد. او شعار دوران "هو" را اتخاذ کرده است: "مسائل کوچک روستا را ترک نمی‌کنند، چیز‌های بزرگ شهر را ترک نمی‌کنند و هیچ درگیری‌ای به مقام‌های بالاتر انتقال نمی‌یابد".

شی از زمانی که در سال ۲۰۰۲ میلادی دبیر حزب استان ژجیانگ شد روشی را ترویج کرده که در سال ۱۹۶۳ میلادی در یکی از شهرستان‌های ژجیانگ در دوران مائو توسعه یافت. به این روش "تجربه فنگ کیائو" گفته می‌شود که به نحوه مشارکت جامعه توده‌ها در مبارزه شان علیه "مرتجعین" در کنار حزب و پلیس اشاره دارد.

مائو معتقد بود که فشار از سوی همسایگان موثرتر از اعمال فشار رسمی از سوی حکومت در هدایت کردن "افکار انحرافی" به سوی مسیر "درست" و رسمی مدنظر حکومت است. این همان چیزی است که در ادبیات و زبان حزب کمونیست چین از آن تحت عنوان "خط توده" برای حفظ ثبات یاد می‌شود.

شی مدل "فنگ کیائو" یا کنترل اجتماعی تحت رهبری حزب را در سطح روستا، شهرستان و جامعه ترویج کرده و همچنین آن را با مدیریت شبکه که از فناوری نظارت در مقیاس انبوه بهره می‌برد همراه ساخته و ترکیب کرده است. نسخه پیشرفته تجربه "فنگ کیائو" قرار است در سالیان آینده در سراسر چین عرضه شود. بسیاری از چینی‌هایی که در جوامع آپارتمان نشین در سراسر کشور زندگی می‌کنند از این سیستم پلیس اجتماعی با فناوری پیشرفته به عنوان نیروی خِیر در مراحل اولیه شیوع کرونا استقبال کردند، اما در طول قرنطینه‌های چند ماهه اجباری در دوران شیوع سویه اومیکرون از آن رنجیده خاطر شدند.

مردم خارج از چین نیز از فناوری هوش مصنوعی که به یک دولت توتالیتر اورولی در چین قدرت می‌بخشد ترس بیش‌تری دارند. احساس آسیب‌پذیری سیاسی شی در تلاش‌های او برای تحمیل کنترل اجتماعی تقریبا تمامیت‌خواهانه بر جامعه چین و حذف همه رقبای بالقوه بازتاب می‌یابد.

امنیت، توسعه اقتصادی را به عنوان هدف تعیین کننده حزب کمونیست چین تحت الشعاع قرار داده است. با این وجود، این نوع رویکرد نسبت به روش زمامداری می‌تواند در دوره سوم ریاست جمهوری شی نتیجه معکوس داشته باشد. حزبی که وفاداری ایدئولوژیک را مقدم بر نتایج اقتصادی قرار می‌دهد جذابیت مردمی خود را برای مدت طولانی حفظ نخواهد کرد.