بی‌برقی گریبان خودروسازان را هم گرفت

عملکرد خودروسازان بزرگ طی ۶ ماهه نخست سال جاری نشان می‌دهد که ایران‌خودرو و سایپا (و پارس‌خودرو به عنوان زیرمجموعه سایپا) در مجموع ۴۶۱ هزار و ۱۲۲ دستگاه خودرو تولید کرده‌اند که نسبت به ۴۸۸ هزار و ۱۵۷ دستگاه تولیدی در مدت مشابه سال گذشته، ۲۷ هزار و ۳۵ دستگاه معادل ۵.۵ درصد کمتر است و ۶.۴ درصد افت را نشان می‌دهد.

به گزارش اعتماد، ایران‌خودرو در ۶ ماهه امسال در مجموع ۲۴۱ هزار و ۹۵۷ دستگاه خودرو تولید کرده که نسبت به ۲۵۸ هزار و ۵۷۸ دستگاه تولیدی در مدت مشابه سال گذشته، ۶.۴ درصد افت داشته است. به تفکیک آمار، ایران‌خودرو ۸۹ هزار و ۱۰۰ دستگاه محصولات گروه پژو و ۵۱ هزار و ۱۱۳ دستگاه از محصولات خانواده سورن در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ تولید کرده است؛ این درحالی است که آمار تولید این خودرو‌ها در مدت مشابه سال گذشته به ترتیب ۱۴۴ هزار و ۸۳۱ دستگاه انواع پژو‌ها و ۲۵ هزار و ۱۳۳ دستگاه محصولات سورن ثبت شده است.

کاهش تولید در سایپا، زیر یک درصد

دیگر خودروساز بزرگ کشور (سایپا) نیز در ۶ ماهه نخست سال جاری در مجموع ۴۹ هزار و ۲۴۸ دستگاه خودرو تولید کرده که تفاوت چندانی با تعداد خودرو‌های تولیدی در مدت مشابه سال گذشته به تعداد ۵۷ هزار و ۸۷۵ دستگاه ندارد و ۰.۷ درصد کاهش تولید را در این مقایسه آماری تجربه کرده است.

به تفکیک آمار، گروه خودروسازی سایپا در ۶ ماهه ابتدایی سال جاری ۳۴ هزار و ۳۳۷ دستگاه وانت پراید (سایپا ۱۵۱) تولید کرده که نسبت به ۲۶ هزار و ۱۲۷ دستگاه تولیدی در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ قریب به ۳۱ درصد رشد تولید داشته است.

گروه خودروسازی سایپا، ۱۰ هزار و ۴۵۶ دستگاه از سایر محصولات این شرکت را در مدت مذکور سال جاری به تولید رسانده که ۶ ماهه اول سال گذشته آمار تولید ۲۶۵ دستگاهی داشته است.

کاهش ۱۵ درصدی در محصولات پارس‌خودرو

همچنین شرکت پارس‌خودرو به عنوان زیرمجموعه گروه سایپا در ۶ ماهه نخست امسال، ۴۸ هزار و ۷۴۸ دستگاه خودرو تولید کرده که نسبت به ۵۷ هزار و ۸۷۵ دستگاه تولید شده در مدت مشابه سال گذشته ۱۵.۷ درصد کمتر است. از تعداد خودرو‌های تولیدی پارس‌خودرو در این مدت، ۳۲ هزار و ۵۷۴ دستگاه مربوط به محصولات گروه Q ۲۰۰ است که سال گذشته آمار تولید ۳۶ هزار و ۴۳۷ دستگاهی را ثبت کرده است.

خودروسازان تا قبل از فرا رسیدن روز‌های گرم، با دو چالش کمبود نقدینگی ریالی ناشی از عدم اصلاح قیمت و عدم تخصیص ارز مواجه بودند و در ادامه، بحران قطعی برق هم به چالش‌های آنها اضافه شد. انباشت این مسائل سبب شد تولید خودرو درماه‌های گذشته روندی رو به افت داشته باشد.

در صورتی که موانع اصلی شامل کمبود نقدینگی و ارز و همچنین قطعی برق رفع شود شاید بتوان به افزایش تولید امید داشت، در غیر این صورت نه‌تن‌ها تیراژ مورد نظر محقق نمی‌شود، احتمال افت تولید در مقایسه با سال گذشته هم بالاست. البته این نکته را نباید فراموش کرد که برنامه تولید ۱.۷ میلیون دستگاه خودرو برای امسال، از سوی وزارت صمت دولت سیزدهم اعلام شده و شاید وزیر صمت دولت جدید در آن تجدیدنظر کند، چرا که خودروسازان نتوانسته‌اند حتی تیراژ نیمسال نخست پارسال را نیز حفظ کنند.

اگر روند نیمسال نخست در ۶ ماهه دوم نیز ادامه پیدا کند، تولید خودروسازان حتی به یک میلیون دستگاه (در بخش سواری) هم نخواهد رسید. به هر حال طبق آنچه خودروسازان به بورس اعلام کرده‌اند، تولید آنها با وجود بهبود ماهانه، در حالت تجمیعی (۶ ماهه) افت کرده و حتی به نیم میلیون دستگاه نیز نرسیده است.

علت اصلی افت تولید چه بود؟

حسین رحیمی‌نژاد، کارشناس صنعت خودرو در مورد افت تولید خودرو در ۶ ماهه ابتدایی سال گفت: در تولید هر یک دستگاه خودرو یک سهم مربوط به خرید ریالی خودرو می‌شود و بخش دیگر هم مربوط به خرید‌های خارجی است، به عنوان مثال بین ۶۰ تا ۷۰درصد تولید خودرو مربوط به خرید داخلی و بین ۳۰ تا ۴۰ درصد هم مربوط به خرید‌های خارجی است که اغلب قطعات الکترونیکی، لامپ‌ها و ایربگ، رنگ و... را از خارج از کشور خریداری می‌کنند که در محصولات مختلف ممکن است این درصد متفاوت باشد.

این کارشناس خودرو در ادامه تصریح کرد: متاسفانه در دو تا سه سال گذشته دولت عمده ارز را به واردکنندگان و مونتاژکاران تخصیص داد و کم‌کم ارزی که به خودروسازان باید تخصیص پیدا می‌کرد را محدود کرد و علت اصلی افت تولید هم همین مساله است.

افزایش زیان خودروسازان و افت سهام خودرویی‌ها

رحیمی‌نژاد گفت: برخلاف نامگذاری سال‌ها از سوی رهبری که همواره بر افزایش تولید تاکید دارند چندسالی است که دولت برخلاف این شعار‌ها عمل می‌کند و ارز را به دلال‌ها و واسطه‌ها و واردکنندگان خودرو تخصیص داده و تولیدات نیز به واسطه آنچه به صورت طبیعی به ارز وابسته است محدودتر از گذشته شده است.

این کارشناس حوزه خودرو تصریح کرد: این اتفاق باعث زیانده‌تر شدن خودرو سازان شده است و زیانده‌تر شدن خودروسازان نیز باعث کم‌ارزش شدن سهام آنها در بورس می‌شود و همان واردکنندگان و دلالانی هم که در کمین هستند تا سهام خودروسازان را بخرند و انحصار ایجاد کنند حال سهم‌های خودرویی‌ها را ارزان‌تر از گذشته می‌خرند و راحت‌تر و با هزینه کمتری این انحصار را ایجاد می‌کنند.

او ادامه داد: وضعیت به گونه‌ای است که خودروسازی‌ها را هم مانند بسیاری از بنگاه‌های دیگری که به نام خصوصی‌سازی از سوی اشخاص و سازمان‌ها جذب کردند، خواهند بلعید.

جولان دلالان در بازار خودرو

او تصریح کرد: کاهش تولید نتیجه تخصیص نادرست ارز است که تکه‌ای از پازل تولید خودرو محسوب می‌شود که یک خطا و اشتباه فاحش نیز هست که منجر به این اتفاق شده و به نظر می‌رسد عمدا هم این خطا رخ داده است که آسیب بسیار بزرگی هم بر این صنعت وارد می‌کند و اگر از این اتفاق بد جلوگیری نشود به نابودی صنعت خودرو و انحصار برای دلالان منجر خواهد شد.

رحیمی‌نژاد با بیان اینکه اگر جلوی این اشتباهات گرفته نشود صنعت خودرو با بحران مواجه خواهد شد، افزود: در طول دو تا سه سال گذشته واردات خودرو‌های بی‌کیفیت چینی چندین برابر شده است و متاسفانه به جای اینکه ارز را به تولیدکننده بدهند به واردکنندگان محصولات بی‌کیفیت داده‌اند، البته واردات خودرو از چین اتفاق بدی نیست، بلکه مشکل انحصار در واردات و انتخاب بی‌کیفیت‌ترین محصولات چینی است که به قیمت نابودی صنعت و نابودی تولید تمام می‌شود.

این کارشناس صنعت خودرو خاطرنشان کرد: قطعا اتفاقات خاصی رخ داده که وضعیت تولید این‌گونه کاهشی شده است و موضوع اصلی هم به واگذاری ارزان خودروسازان به اشخاص و واردکنندگان برمی‌گردد که اگر تغییرات سهام را هم دنبال کنیم، می‌بینیم که واردکنندگان خودرو و دلالان باعث انحصار در بازار شده‌اند که سهام خودروسازی‌ها را ذره ذره می‌خرند و با کنار هم قرار دادن تکه‌های این پازل می‌توان دریافت که این مساله صرفا یک اشتباه سهوی نیست، بلکه عمدی در این ماجرا بوده که باعث این اتفاقات در صنعت خودرو در طول چند سال اخیر شده است.