نزول شاخص فلاکت؛ ۱۴۰۱ فلاکت‌بارترین سالِ دهه گذشته

بررسی داده‌های مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که شاخص فلاکت در فصل بهار برای کل کشور به عدد ۳۹.۶ درصد رسیده است که نسبت به انتهای سال ۱۴۰۲ کاهشی ۱.۲۶ واحد درصدی داشته و از سال ۱۳۹۹ تاکنون، این عدد بهترین وضعیت در شاخص فلاکت است.

به گزارش اقتصاد آنلاین، کاهش شاخص فلاکت در بازه زمانی انتهای ۱۴۰۲ تا بهار ۱۴۰۳، مدیون کاهش نرخ تورم نقطه به نقطه و کاهش در نرخ بیکاری است. همچنین در بین استان‌های کشور بدترین وضعیت شاخص فلاکت مربوط به استان‌های اردبیل، کرمان، اصفهان، کرمانشاه، و البرز می‌باشد و بهترین وضعیت شاخص فلاکت، برای استان‌های سیستان و بلوچستان، زنجان، همدان، بوشهر، و مرکزی گزارش شده است.

در علم اقتصاد معیار‌های مختلفی برای بررسی وضعیت زندگی مردم در یک کشور وجود دارد. یکی از این شاخص‌ها، شاخص فلاکت می‌باشد که از جمع نرخ تورم با نرخ بیکاری حاصل می‌شود. البته باید توجه داشت معیار‌های مختلفی برای اندازه‌گیری شاخص فلاکت وجود دارد. این شاخص به طور کلی نماگری از میزان رنج اقتصادی است که مردم در یک کشور تحمل می‌کنند.

نرخ تورم و نرخ بیکاری، دو بخش اصلی در زندگی مردم است که حتی در زندگی روزمره نیز قابل احساس است و تأثیرگذاری مستقیم این دو شاخص در کوتاه مدت بر زندگی مردم باعث شده تا از جمع ریاضی آن به عنوان نماگری از وضعیت زندگی مردم استفاده شود و از سوی دیگر از آنجایی که هردو شاخص مواردی هستند که سیاست‌گذار می‌تواند با اعمال سیاست‌های اقتصادی آن را کنترل کنند، تحلیلگران اقتصادی دولت‌ها را مقصر افزایش رقم این شاخص می‌دانند.

هرچند باید توجه داشت افزایش‌های کوتاه مدت در نتیجه اتفاقات بیرونی مانند ویروس کرونا، می‌تواند نتیجه‌گیری را تا حدی مختل کند با این حال، برگشتن به اعداد میانگین شاخص، می‌تواند نماگری از عملکرد دولت‌ها در شرایط بحرانی باشد.

شاخص فلاکت در ایران

بررسی شاخص فلاکت در ده سال گذشته نشان می‌دهد عدد گزارش شده برای این شاخص در سال ۱۴۰۲، وضعیت بهتری نسبت به سال گذشته دارد. همچنین در بهار سال ۱۴۰۳ این شاخص توانسته روند کاهشی خود را حفظ کند. به طور کلی، نقطه اوج این شاخص در ده سال گذشته در سال ۱۴۰۱ گزارش شده است. عدد شاخص فلاکت در سال مذکور ۶۳.۷۱ گزارش شده است. در این سال، نرخ بیکاری ۹.۷، و نرخ تورم نقطه به نقطه ۵۴.۰۱ درصد می‌باشد. در واقع اگرچه از نظر نرخ بیکاری، سال ۱۴۰۱ بدترین دوره در ۱۰ سال گذشته نبوده است، با این حال از نظر نرخ تورم بدترین دوره در ۱۰ سال گذشته بوده است.

بررسی شاخص فلاکت

همچنین شاخص فلاکت در بهار سال ۱۴۰۳ عدد ۳۹.۶ می‌باشد که از جمع نرخ تورم ۳۱.۹ درصدی و نرخ بیکاری ۷.۷ درصدی بدست می‌آید. به طور کلی، این شاخص در سال مذکور، وضعیت بهتری را نسبت به سال‌های ۱۴۰۱، ۱۴۰۰، ۱۳۹۹، و ۱۳۹۷ تجربه کرده است. اگرچه همچنان سال‌های ۱۳۹۲ الی ۱۳۹۶، بهترین وضعیت شاخص فلاکت در ۱۱ سال گذشته است.

تداوم روند نزولی این شاخص در سال‌های پیش رو، به سیاست‌های اقتصادی که توسط دولت اعمال خواهد شد بستگی دارد. باید دید آیا سیاست‌های اقتصادی در سال پیش رو می‌تواند باعث کاهش نرخ تورم و نرخ بیکاری، و در نتیجه آن شاخص فلاکت شود یا خیر.

اگر چه بسیاری از تحلیلگران نقد‌هایی در مورد نرخ بیکاری گزارش شده بیان می‌کنند، با این حال در بهار سال ۱۴۰۳، بهبود وضعیت شاخص فلاکت مدیون کاهش نرخ تورم نقطه به نقطه از ۵۴.۰۱ درصد در انتهای سال ۱۴۰۱ به ۳۱.۹ درصد می‌باشد.

جدول زیر وضعیت شاخص فلاکت در ۱۱ سال گذشته را نشان می‌دهد:

بررسی داده‌های استانی حکایت از بیشترین میزان شاخص فلاکت در استان اردبیل دارد. نرخ بیکاری برای بهار سال ۱۴۰۳ در این استان ۹.۶ درصد، و نرخ تورم برای این استان در خرداد ماه سال مذکور ۳۵.۹ گزارش شده است. در نتیجه شاخص فلاکت برای استان اردبیل عدد ۴۵.۵ می‌باشد. عملکرد شاخص‌های ذکر شده در این استان، در سطح بالایی نسبت به بیشتر استان‌ها قرار دارد که این مسئله باعث شده تا اردبیل در رتبه یک شاخص فلاکت در کشور قرار بگیرد.

پس از آن، بیشترین میزان شاخص فلاکت مربوط به استان کرمان می‌باشد. نرخ تورم نقطه به نقطه برای این استان ۳۳.۷ درصد، و نرخ بیکاری ۱۰.۹ درصد می‌باشد؛ بنابراین شاخص فلاکت برای کرمان عدد ۴۴.۶ می‌باشد. در این استان نیز نرخ بالای تورم و نرخ بیکاری بالاتر از میانگین سبب شده تا کرمان در جایگاه دوم به عنوان بدترین عملکرد شاخص فلاکت قرار بگیرد.

استان اصفهان در جایگاه سوم بدترین وضعیت از نظر شاخص فلاکت قرار دارد. نرخ تورم نقطه به نقطه در این استان ۳۶.۱ درصد، و نرخ بیکاری ۸.۳ درصد گزارش شده است؛ بنابراین عدد شاخص فلاکت برای این استان ۴۴.۴ می‌باشد. اگر چه اصفهان از نظر نرخ بیکاری وضعیت بهتری را نسبت به دو استان قبل تجربه می‌کند، با این حال نرخ بالای تورم (جایگاه دوم در کشور از نظر بالاترین نرخ تورم) باعث افزایش سطح شاخص فلاکت در این استان شده است.

در نقطه مقابل، بهترین وضعیت در مورد شاخص فلاکت در کشور مربوط به استان سیستان وبلوچستان می‌باشد. نرخ تورم نقطه به نقطه برای استان مذکور ۱۹.۹ درصد، و نرخ بیکاری ۱۲.۳ درصد گزارش شده است؛ بنابراین عدد شاخص فلاکت در این استان ۳۲.۲ می‌باشد. اگرچه این استان نرخ بیکاری بالاتر از میانگین کشوری را تجربه می‌کند، با این حال نرخ تورم پایین‌تر از میانگین باعث شده تا تجربه بهتری در شاخص فلاکت نسبت به سایر استان‌ها داشته باشد.

پس از آن، بهترین وضعیت شاخص فلاکت مربوط به استان زنجان می‌باشد. عدد شاخص فلاکت برای این استان ۳۵.۱ گزارش شده است که نتیجه نرخ تورم نقطه به نقطه ۲۸.۴ درصدی، و نرخ بیکاری ۶.۷ درصدی است. همانطور که از آمار مشخص است، نرخ بیکاری پایین، و تورم پایین‌تر از میانگین، دلیل اصلی بهتر بودن وضعیت شاخص فلاکت در این استان است.

در نهایت همدان در جایگاه سوم بهترین وضعیت شاخص فلاکت در کشور قرار دارد. نرخ تورم نقطه به نقطه در این استان ۲۸.۳ درصد، و نرخ بیکاری ۷.۵ گزارش شده که در کنار هم عدد ۳۵.۸ را برای شاخص فلاکت رقم زده است. در این استان نیز نرخ تورم نقطه به نقطه و نرخ بیکاری هر دو در سطحی پایین‌تر از میانگین قرار دارند.

بهترین وضعیت از نظر نرخ بیکاری مربوط به استان‌های مرکزی، سمنان، آذربایجان غربی، تهران، و خراسان جنوبی می‌باشد. نرخ بیکاری برای بهار سال ۱۴۰۳ برای استان‌های ذکر شده، به ترتیب ۴.۸، ۵.۶، ۵.۷، ۵.۹، و ۶ درصد می‌باشد؛ بنابراین نرخ بیکاری پایین در این استان‌ها نقش مهمی در کاهش عدد شاخص فلاکت داشته است.

در نقطه مقابل، استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمانشاه، لرستان، خوزستان، و کرمان، بدترین وضعیت را از نظر نرخ بیکاری دارند که بر افزایش عدد شاخص فلاکت در این استان‌ها اثرگذار بوده است. نرخ بیکاری در استان‌های مذکور به ترتیب ۱۲.۳، ۱۲، ۱۱.۳، ۱۱، و ۱۰.۹ درصد گزارش شده است.

همچنین باید توجه داشت تغییرات نرخ بیکاری در ابعاد کوچک نیز تأثیرات قابل توجهی بر وضعیت زندگی مردم دارد و در واقع در علم اقتصاد، معیار عملکرد دولت‌ها در نرخ بیکاری در طی زمان، همین تغییرات کوچک می‌باشد؛ بنابراین باید مواردی مانند نرخ بالای بیکاری ۱۲.۳ درصدی در استان سیستان و بلوچستان توسط سیاست‌گذار اقتصادی بسیار جدی گرفته شود.

بهترین و بدترین وضعیت از نظر نرخ تورم

بهترین وضعیت از نظر نرخ تورم نقطه به نقطه در پایان بهار سال ۱۴۰۳، مربوط به استان سیستان و بلوچستان می‌باشد که با وجود نرخ بیکاری ۱۲.۳ درصدی (بالاتر از میانگین) تأثیر قابل توجهی بر کاهش عدد شاخص فلاکت در این استان گذاشته است. نرخ تورم نقطه به نقطه برای این استان ۱۹.۹ گزارش شده است.

پس از آن بهترین وضعیت از نظر نرخ تورم نقطه به نقطه در بهار سال ۱۴۰۳، مربوط به استان‌های بوشهر، همدان، زنجان و خراسان شمالی می‌باشد. نرخ تورم نقطه به نقطه در استان‌های ذکر شده به ترتیب ۲۷.۶، ۲۸.۳، ۲۸.۴، و ۲۸.۷ درصد می‌باشد. کمتر بودن نرخ تورم نسبت به میانگین باعث شده تا عدد شاخص فلاکت نیز در این استان‌ها پایین‌تر باشد.

بدترین وضعیت از نظر نرخ تورم نقطه به نقطه در بهار سال ۱۴۰۳ نیز مربوط به استان خراسان جنوبی می‌باشد که با وجود نرخ بیکاری ۶ درصدی (پایین‌تر از میانگین) تأثیر قابل توجهی بر افزایش عدد شاخص فلاکت در این استان گذاشته است. نرخ تورم نقطه به نقطه برای این استان ۳۶.۲ گزارش شده است.

پس از آن بدترین وضعیت از نظر نرخ تورم نقطه به نقطه در بهار سال ۱۴۰۳، مربوط به استان‌های اصفهان، اردبیل، سمنان، و خراسان رضوی می‌باشد. نرخ تورم نقطه به نقطه در استان‌های ذکر شده به ترتیب ۳۶.۱، ۳۵.۹، ۳۵.۷، ۳۵.۴ درصد می‌باشد. بیشتر بودن بودن نرخ تورم نسبت به میانگین باعث شده تا عدد شاخص فلاکت نیز در این استان‌ها بیشتر باشد.

نکته: منبع تمامی آمار‌های موجود در این یادداشت، مرکز آمار ایران می‌باشد. همچنین از نرخ تورم نقطه به نقطه به جای نرخ تورم سالانه استفاده شده است چرا که نرخ تورم نقطه به نقطه، شاخص معتبرتری برای سنجش وضعیت تورم در یک کشور است و از آنجایی که در بیشتر کشور‌ها تورم نقطه به نقطه گزارش می‌شود، جهت مقایسه نیز بهتر است تا از این شاخص استفاده شود.