پزشکیان و ۱۱ میلیارد دلار پول بلوکه شده در عراق

خبرآنلاین در یادداشتی با عنوان «پزشکیان و ۱۱ میلیارد دلار پول بلوکه شده در عراق» به موضوع سفر پزشکیان به عراق پرداخته است.

در این یادداشت آمده است:

نخستین سفر خارجی مسعود پزشکیان که به عراق انجام شد از آنجا اهمیت داشت که این کشور در منظومه سیاست‌های کلی جمهوری اسلامی ایران از اهمیتی تاریخی و اقتصادی برخوردار است. این در حالی است که عراق به عنوان کشوری پیشرو در منطقه، برنامه توسعه‌ای را دنبال می‌کند تا در رقابت با سایر کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس، بتواند قدرت اقتصادی خود را در امتداد یک رقابت تاریخی تقویت کند.

در چنین شرایطی تبادلات مالی بازرگانان و مسئله حضور گروه‌های معارض جمهوری اسلامی در مرز دو کشور، از مهمترین موضوعات دیپلماسی طرفین را تشکیل می‌دهد که در سه سال گذشته نیز محور مشترک دیپلماسی دو کشور بوده است.

کارشناسان می‌گویند «عراق ۴۶ میلیون جمعیت و درآمد سالانه ۱۰۰ میلیارد دلاری دارد و با برنامه‌ریزی‌هایی که انجام داده می‌خواهد آن را دو برابر افزایش دهد. این در حالی است که ظرف ۵۰ سال گذشته عمده درآمد عراق صرف امور نظامی شده و از لحاظ تولید و عمران وضع خوبی ندارد، اما فضای رشد و توسعه در آن وجود دارد و دولت عراق برنامه عمرانی دارد که می‌خواهد سالانه ۱۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کند و بودجه مصوبه سه ساله آن تا ۴۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری ظرفیت سازی شده که ۷۰ درصد آن وارداتی است.»

این در شرایطی است که مقامات عراقی پیشتر اعلام کرده بودند ۱۱ میلیارد دلار پول ایران در بانک‌های عراقی بلوکه شده و «رصد دارایی‌های عراق توسط آمریکا باعث شده تا این کشور در مراودات اقتصادی خود با ایران دچار چالش شود.» از این رو یکی از مسائل مهم دو کشور در حوزه اقتصاد، «دریافت پول حاصل از فروش منابع گازی و برق» است که هدف تحریم‌های امریکا قرار دارد و حتی مراودات بازرگانان عراقی با شرکت‌های ایرانی را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

تحلیلگران سیاسی معتقدند رئیس جمهور کشورمان توانسته در این سفر با درک اهمیت عراق به عنوان کشوری اثرگذار در منطقه، ملاقات‌های سیاسی را در جهت مانع زدایی از روابط اقتصادی و امنیتی سامان دهد. یحیی آل اسحاق می‌گوید «سفری که آقای پزشکیان انجام داد به هندسه عراق توجه داشت، چون به بغداد، اربیل سلیمانیه، نجف و بصره سفر کرد و هر کدام حساسیت خود را داشت و به‌ویژه کردستان که به زبان کردی صحبت کرد و آقای بارزانی به فارسی و این نشان دهنده دقت در کار است»

چه آنکه با توجه به برنامه ریزی سفر در دولت سیزدهم، این گمانه زنی وجود داشت که دکتر پزشکیان در این سفر برنامه‌های قبلی را دنبال نکند، اما تاکید رئیس جمهور بر اجرای برنامه ریزی‌های انجام شده میان دو کشور، نقطه عطفی بود تا ثبات سیاست خارجی در ایران به طرف عراقی نشان داده شود. این موضوع از آنجا اهمیت دارد که پزشکیان نیز در پایان سفر با تاکید بر آن گفت «در راستای رسیدن به یک زبان و نگاه مشترک در ارتباطات و تعاملات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی، رایزنی‌های مفیدی با رئیس‌جمهور، نخست وزیر، رئیس شورای‌عالی قضایی و برخی دیگر از مقامات و شخصیت‌های عراقی داشتیم.»

در همین حال، مقامات عراقی از جمله مشاور نخست وزیر عراق، روابط دو کشور را «مهم و استراتژیک» توصیف کردند. موضوعی که سفر پزشکیان به عراق را در جهت تقویت «اهداف مشترک دو کشور در منطقه» ارزیابی می‌کند. اهدافی که گستره‌ای از مسائل اقتصادی تا جنگ غزه و نحوه مواجهه با اسرائیل را شامل می‌شود.

تحلیلگران مسائل خاورمیانه معتقدند پزشکیان به همراه خود «یک تیم اقتصادی و تعدادی از شرکت‌های بزرگ ایرانی در حوزه‌های مختلف نفتی، گازی و برق» را در سفر به عراق سازماندهی کرده تا بتواند اهدف اقتصادی را دنبال کند. همزمان «امضای تفاهمنامه امنیتی بین دو کشور» در صدر برنامه‌های رئیس جمهور بوده تا مسئله «حضور تروریست‌های ضد ایرانی در مرز‌های شمال‌غربی کشور و در منطقه کردستان» را به نقطه تصمیم مشترک دو کشور رسانده و «مبارزه با تروریسم و مبادله زندانیان» را به سرانجام برساند.

عراق نه صرفا به عنوان یک همسایه برای ایران بلکه به عنوان متحدی استراتژیک در زمینه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی محسوب می‌شود. سفر پزشکیان به عراق می‌تواند ضمن زمینه سازی برای آرام سازی محدوده‌های مرزی، به زمینه ارتقای روابط تجاری دو کشور با اولویت مانع زدایی از تبادلات مالی بازرگانان دو کشور تبدیل شود. مسئله‌ای که نیازمند ابتکار عمل از سوی ایران است تا حاشیه امنی برای بازرگانان عراقی نسبت به تحریم‌های امریکا ایجاد کند.

رسول سلیمی