اتهام زنی دردی از ما دوا نمی‌کند؛ هرچه زودتر روابطمان را متوازن کنیم

فرارو- عباس عراقچی، وزیر خارجه دولت چهاردهم، روز چهارشنبه ۲۱ شهریور ماه، در واکنش به تحریم‌های جدید وضع شده از جانب آمریکا و تروئیکای اروپایی علیه ایران، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که تهران به مسکو موشک بالستیک نفرستاده است. با این وجود، نگرانی‌ها در خصوص پیچیده شدن گره روابط ایران و اروپا در سایه ادعا‌های اروپا علیه ایران ادامه دارد.

به گزارش فرارو، همزمان با فشار غربی‌ها به ایران با ادعای ارسال موشک از سوی ایران به روسیه برای استفاده در جنگ علیه اوکراین، وضعیت در منطقه نیز پیچیده شده است. روسیه از یک سو بر مسئله زنگزور پافشاری می‌کند و از سوی دیگر باز هم با شورای همکاری خلیج فارس در خصوص عدم مالکیت ایران بر جزایر سه گانه، همراهی کرده است. با توجه به این شرایط پرسش‌هایی مطرح است از جمله این که چرا اتحادیه اروپا به این سرعت و شدت علیه ایران واکنش نشان داده است و ادامه رفتار‌های روسیه در قبال مسائل ایران با چه پیامد‌هایی همراه خواهد بود؟قاسم محبعلی، تحلیلگر ارشد سیاست خارجی و دیپلمات پیشین ایران در یونان و مالزی و مدیرکل پیشین بخش شمال آفریقا و خاورمیانه وزارت امور خارجه، به پرسش‌های فرارو پاسخ داده است:‌

تفکیک روابط ایران با آمریکا و اروپا اشتباه است

قاسم محبعلی به فرارو گفت: این ایده که برخی تصور می‌کردند به محض پایان انتخابات قرار است با اتحادیه اروپا روابطی برقرار کنیم که صمیمانه باشد، بسیار خوشبینانه بود. حتی معتقدم این تفکیک اروپا و آمریکا اشتباه است که در دولت آقای پزشکیان اینگونه عمل شود؛ مدیریت خصومت با آمریکا و مشروط کردن روابط با اروپا به شرطی که آن‌ها رفتارشان را تغییر دهند. موفقیت این نوع برنامه در سیاست خارجی بعید به نظر می‌رسد. اساسا آمریکا و اروپا را نمی‌توان تفکیک کرد و چه بسا که موضوعات ما با اروپا حساس‌تر و پیچیده‌تر از موضوعات ما با آمریکا است. سالهاست که با اروپا مذاکرات کرده ایم، اما عملا پیشرفت ویژه‌ای در این مذاکرات حاصل نشده است. این عدم حاصل، حتی پیش از مسئله اوکراین و غزه نیز وجود داشته است. اکنون مسائل ما نسبت به دهه ۶۰، ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ پیچیده‌تر شده است؛ بنابراین برخلاف نظر برخی که تصور می‌کنند برقراری رابطه با اروپا ساده است، معتقدم این موضوع بسیار سخت و پیچیده است. اتحادیه اروپا شامل چندین کشور است و این کشور‌ها در مسائلی از جمله اقتصاد، امنیت، حقوق بشر و امثالهم حساسیت‌های ویژه‌ای دارند. طبیعیست که تا زمانی که پیشرفتی در مورد مسائل ۶ گانه بین ایران و اروپا حاصل نشود، بعید است شاهد توافق خاصی باشیم. 

وی افزود: ایران و اتحادیه اروپا در مسائل امنیتی، تروریسم، حقوق بشر، منطقه ای، دموکراسی، اقتصاد غیررقابتی و انحصاری و سپس مسئله هسته ای و اوکراین اختلاف نظر‌ها و چالش‌هایی جدی دارند که باید ترمیم شود. حساسیت اتحادیه اروپا در مورد مسئله اوکراین با شدت بالاست و با توجه به نزدیکی ما به روسیه، این اتحادیه، نیز احساس خطر می‌کند. روسیه یک تهدید ژئوپلیتیکی و سرزمینی برای اروپا و اتحادیه اروپا محسوب می‌شود و اروپایی‌ها هر نوع همکاری با روسیه را تهدیدی مستقیم علیه خود تلقی می‌کنند؛ بنابراین تا زمانی که این مسائل حل نشود در بن بست روابط قرار داریم، در ضمن معتقدم تا زمانی که اروپا و آمریکا را تفکیک کنیم نیز سرعت توافق ما کند خواهد بود. رابطه با آمریکا و اروپا باید موازی باشد و چه بسا تسریع توافق با آمریکا به بهبود توافق با اروپا منتهی می‌شود.

 روسیه می‌داند ایران قدرت انعطاف و بازیگری سیاسی ندارد 

دیپلمات پیشین ایران در یونان گفت: علت این که اروپا نسبت به مسئله موشک‌های ایران واکنش بسیار تندتری از آمریکا نشان می‌دهد این است که اروپا اقدامات روسیه را تهدیدی ژئوپلیتیک علیه خود می بیند، این در حالی است که روسیه، یک تهدید مستقیم علیه آمریکا نیست. اروپایی‌ها می‌دانند که اگر روس‌ها در مجادله با اوکراین پیروز شوند، بسیاری از کشور‌های منطقه و جمهوری‌های بالتیک، لهستان، بلغارستان و حتی اتریش، تحت تهدید مستقیم قرار خواهند گرفت. درباره رفتار‌های اخیر روسیه که واکنش‌هایی را هم داخل کشور برانگیخته است، باید بگویم که مواضع روسیه از ابتدا همین بوده و اتفاق شگفت انگیزی رخ نداده است، روسیه درباره آذربایجان، اوکراین، جزایر سه گانه و کشور‌های حاشیه خلیج فارس، همیشه همینطور رفتار کرده و خواهد کرد. ضمن این که باید بپذیریم روس‌ها در شرایط مناسبی نیستند، ضمن این که اخیرا نیز بخشی از خاک این کشور توسط اوکراین، اشغال شده و مسکو نیز مورد حمله قرار گرفته که برای این ابرقدرت، بسیار دردآور است که نتوانسته از پس این کشور کوچک بربیاید؛ بنابراین روسیه همه تلاش خود را می‌کند که دیگران را نیز با خود همراه کند. 

وی افزود: در بین کشور‌های منطقه سوریه که چندان عاملیتی ندارد، اما ترکیه، ایران، چین و کره شمالی، کشور‌های آسیای میانه و قفقاز از مناطقی هستند که روسیه به شدت نگران است، از دستشان بدهد. هر یک از این کشور‌ها که به سمت غرب حرکت کنند، به ضرر روس‌ها خواهد بود. ترکیه بازیگر قهاری است و با مواضعی متوازن با همه طرفین روابط برقرار کرده است؛ بنابراین دست روسیه برای اعمال فشار بر ترکیه تا حد زیادی بسته است. درباره ایران رابطه فرق می‌کند و به دلیل تخریب رابطه ایران و اروپا، روسیه اطمینان دارد هر موضعی بگیرد ایران قدرت انعطاف پذیری و بازیگری ندارد. واقعیت این است که در مناسبات بین المللی هر کشوری به فکر منافع خود است و تا حد امکان از ابزار مختلف برای بهره برداری از شرایط به نفع خود استفاده می‌کند. این موصوع درباره رابطه ایران و چین نیز صدق می‌کند. قرار نیست رابطه با روسیه را بی ارزش کنیم، اتفاقا اغلب کشور‌های منطقه با روسیه روابط دارند، اما این روابط متوازن است. درواقع اتهام زدن به روسیه دردی را از ما دوا نمی‌کند. مواضع هر کشور بر اساس صلاح خودش تنظیم می‌شود نه دلخواه ما پس باید هر چه سریعتر روابطمان را متوازن کنیم.