کارنامه بازدهی رؤسای بورس؛ از صالح آبادی تا عشقی

روز گذشته (سه شنبه) و در جلسه شورای عالی بورس، حجت‌الله صیدی به‌عنوان هفتمین رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب و جایگزین مجید عشقی شد.

به گزارش دنیای اقتصاد، بررسی بازدهی شاخص کل بورس تهران در دوره ریاست ۶ رئیس قبلی سازمان نشان می‌دهد که در دوره ۴ ساله ریاست شاپور محمدی، شاخص کل بیشترین بازدهی را داشته است. در دوره ریاست مجید عشقی بر سازمان بورس، بورس دچار جاماندگی قابل‌توجهی نسبت به دلار شد و شاخص کل در برابر رشد ۱۲۰ درصدی دلار، رشد ۵۰ درصدی را به ثبت رساند.

مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در هفدهم شهریور و پس از ۳۵ ماه از سمت خود استعفا داد. مجید عشقی در ۲۱ مهر ۱۴۰۰ با رای اکثریت اعضای شورای عالی بورس، به‌عنوان رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب شده بود.

وی در بیستم فروردین امسال نیز یک‌بار دیگر با کسب رای اعتماد و حمایت مجدد اعضای شورای عالی بورس برای ۳۰ ماه دیگر در سمت خود ابقا شده بود.

روز گذشته، جلسه شورای عالی بورس برای تعیین تکلیف صندلی ریاست سازمان بورس برگزار شد و نهایتا حجت‌الله صیدی به‌عنوان هفتمین رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین شد. صیدی مدرک دکترای خود را از دانشگاه علامه طباطبایی اخذ کرده است. او عمده فعالیت‌های خود را در بخش بانکی کشور مشغول به فعالیت بوده و در شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی نیز انجام وظیفه کرده و دارای تجربیات ارزشمندی در این حوزه است.

پیشینه تاریخی شکل‌گیری سازمان بورس

تا قبل از تصویب قانون بازار اوراق بهادار در سال ۸۴، سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران، به‌صورت همزمان متولی نظارتی و اجرایی معاملات سهام در ایران بود. اما با تصویب قانون مذکور در آذر ۸۴، وظیفه نظارتی و اجرایی از یکدیگر تفکیک شد. با تصویب قانون بازار اوراق بهادار توسط مجلس شورای اسلامی در اول آذر ۸۴، عملیات اجرایی بورس‌ها به بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس کالای ایران و بورس انرژی ایران سپرده شد.

مسوولیت نظارت بر این بورس‌ها و نهاد‌های مالی نیز به شورای عالی بورس و همچنین سازمان بورس و اوراق بهادار واگذار شد. براساس ماده ۵ قانون بازار اوراق بهادار، سازمان بورس موسسه عمومی غیر دولتی است که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل بوده و از محل کارمزد‌های دریافتی و دریافت سهم از حق پذیرش شرکت‌ها در بورس‌ها و سایر درآمد‌ها اداره خواهد شد. در ماده ۹ این قانون نیز ذکر شده است که رئیس هیات‌مدیره سازمان بورس از بین اعضای هیات‌مدیره به پیشنهاد اعضا و تصویب شورا برای مدت ۳۰ ماه تعیین خواهد شد. افزون بر این در تبصره ۱ ماده ۹ نیز به این نکته اشاره شده که رئیس هیات‌مدیره سازمان، رئیس سازمان بورس و بالاترین مقام اجرایی آن خواهد بود.

علی صالح‌آبادی

اولین رئیس سازمان بورس علی صالح‌آبادی است که بعد‌ها به ریاست بانک مرکزی نیز گماشته شد. صالح‌آبادی در سال۸۵ و حدودا یک سال بعد از تصدی سمت دبیرکلی سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران سابق و براساس قانون بازار اوراق بهادار که در سال۸۴ تصویب شده بود، سازمان بورس و اوراق بهادار را به‌عنوان نهاد ناظر بازار سرمایه تاسیس کرد و خود با تصویب شورای عالی بورس، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار شد.

وی تا ۲۵ آذر سال ۹۳ در جایگاه رئیس سازمان بورس فعالیت داشت و در دوره ریاست وی، شاخص کل با رشد ۶۲۷ درصدی همراه شد. رشد مذکور در دوره ریاست علی صالح‌آبادی در حالی رخ داد که در همین بازه زمانی دلار در بازار آزاد با رشد ۲۷۹ درصدی همراه شد.

بازدهی بیش از ۲ برابری بورس نسبت به دلار در این بازه زمانی نشان می‌دهد که در دوره ریاست علی صالح‌آبادی بر سازمان بورس، بازار سهام گوی سبقت را از بازار ارز ربوده است. رشد بازار در سال ۹۲ و ریزش قیمت‌ها در دی‌ماه ۹۲ نیز در دوران سکانداری صالح‌آبادی بر سازمان بورس حادث شد.

محمد فطانت‌فرد

بعد از صالح‌آبادی، محمد فطانت‌فرد رئیس سازمان بورس شد و تا ۵ مرداد ۹۵ بر این مسند قرار داشت. شاخص کل در دوران سکانداری فطانت‌فرد بر سازمان بورس، رشد اندک ۸ درصدی را تجربه کرد. در دوره ریاست فطانت‌فرد بر سازمان بورس، با توجه به افزایش قابل‌توجه نرخ سپرده بانکی، اکثر بازار‌های دارایی، گرفتار رکود شدند و بورس تهران نیز از این امر مستثنی نشد. رشد ۷ درصدی دلار در این دوران نیز در حکم مویدی بر این مدعا است. امضای برجام و موج مثبتی که در سهام خودرویی در زمستان ۹۴ رخ داد، در دوران ریاست فطانت‌فرد رخ داد.

شاپور محمدی

شاپور محمدی، سومین سکاندار صندلی ریاست سازمان بورس بود و از پنجم مرداد ۹۵ تا بیست‌وسوم فروردین ۹۹ به‌عنوان رئیس سازمان بورس فعالیت داشت. دوران ۴ ساله ریاست شاپور محمدی بر سازمان بورس، بیشترین بازدهی را برای سهامداران در پی داشت و در دوران وی شاخص کل بورس، رشد ۷۰۵ درصدی را تجربه کرد.

در همین دوران دلار در بازار آزاد رشد ۳۴۴ درصدی را به ثبت رساند. رشد قیمت‌ها در بورس تهران از دوره ریاست شاپور محمدی آغاز شد و در اسفند سال ۹۸، اختلافاتی میان وی و وزارت اقتصاد و بانک مرکزی بر سر موضوع کاهش دامنه نوسان و کنترل قیمت سهام ایجاد شد.

با اوج‌گیری قیمت سهام در فروردین ۹۹ و آغاز فرآیند شکل‌گیری حباب در بورس تهران، شاپور محمدی از سمت خود استعفا داد و به این ترتیب توانست از مهلکه مرداد ۹۹ بورس تهران نجات پیدا کند و روز‌های تاریک ریزش فجیع قیمت‌ها در بورس تهران در مرداد سال ۹۹ در دوره وی به وقوع نپیوندد.

حسن قالیباف اصل

در بحبوحه رشد قیمت سهام در بهار ۹۹ و پس از استعفای شاپور محمدی، حسن قالیباف‌اصل رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار شد؛ اما دوران فعالیت وی به‌عنوان رئیس سازمان به یک سال نیز نرسید و قالیباف نیز مانند رئیس قبلی سازمان از سمت خود استعفا کرد. ریزش تاریخی قیمت‌ها در مرداد ۹۹، در دوران ریاست قالیباف رخ داد؛ اما در مجموع شاخص در دوران وی، رشد ۸۹ درصدی را به ثبت رساند.

در دورانی که قالیباف‌اصل بر صندلی ریاست سازمان تکیه داشت، دلار توانست رشد ۴۰ درصدی را تجربه کند. بازدهی بورس نسبت به دلار در دوره وی بد نبود و بورس دو برابر دلار رشد کرد. اما موضوعی که ماجرا را به سمت و سوی تاریک برد، سلسله اقداماتی است که انجام نشد تا فجیع‌ترین ریزش شاخص کل بورس تهران در مرداد ۹۹ رقم بخورد. افزون بر این سازمان بعد از استعفای شاپور محمدی با اتخاذ برخی راهکار‌ها می‌توانست مانع از حبابی‌شدن بیشتر قیمت‌ها در بازار سهام شود.

محمدعلی دهقان دهنوی

پس از قالیباف‌اصل، محمدعلی دهقان دهنوی به‌عنوان پنجمین رئیس سازمان منصوب شد و عمر ریاست او نیز مانند قالیباف به یک سال نرسید و در بیست و یکم مهر ۱۴۰۰، جای خود را به مجید عشقی داد. دوره ریاست دهقان دهنوی بر سازمان بورس نیز که بعد از ریزش تاریخی قیمت‌ها در سال ۹۹ بود، آورده چندانی برای سهامداران نداشت و شاخص کل در این دوران فقط ۱۵ درصد رشد کرد. رشد دلار در دوره ریاست دهقان دهنوی، ۳ درصد بیش از بورس بود و در دوره وی دلار در بازار آزاد با رشد ۱۸ درصدی همراه شد.

مجید عشقی

مجید عشقی نیز از ۲۱ مهر ۱۴۰۰ تا ۱۷ شهریور امسال ششمین رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بود که در دوره ریاست وی، شاخص کل ۵۰ درصد رشد کرد. اما نکته قابل‌توجه در دوران ریاست مجید عشقی بر سازمان اوضاع اسفناکی بود که سهامداران تحمل کردند. بورس در دوران عشقی به‌طور بی‌سابقه‌ای از دلار جا ماند.

از مهر ۱۴۰۰ تا اواسط شهریور امسال، دلار در بازار آزاد با رشد ۱۲۰ درصدی همراه شد، اما همان‌طور که گفته شد در همین بازه زمانی بورس فقط ۵۰ درصد رشد کرد. همین موضوع موجب شد تا موجی از انتقادات به سمت و سوی رئیس سابق سازمان روانه شود و نهایتا نیز مجبور به استعفا شد.