آیا محیط سیاره مریخ مثل زمین قابل سکونت می‌شود؟!

سیاره زمین تنها مکان شناخته شده در کیهان به عنوان پناهگاه حیات است. پس از زمین، سیاره مریخ به دلایل مختلفی قابل سکونت‌ترین سیاره منظومه شمسی در نظر گرفته می‌شود؛ خاک مریخ حاوی آب برای استخراج است. دمای این سیاره بیش از حد سرد یا گرم نیست. نیروی گرانش روی مریخ ۳۸ درصد نیروی گرانش سیاره زمین است که به باور برخی برای سازگاری بدن انسان کفایت می‌کند.

چالش‌ها و خطرات حضور در سیاره مریخ

به گزارش عصرایران، اتمسفر مریخ زیر سلطه دی اکسید کربن با غلظت ۹۶ درصد است. اکسیژن تنها ۰.۱۳ درصد است که در مقایسه با ۲۱ درصد اتمسفر زمین اختلاف قابل توجهی دارد. همچنین، اتمسفر مریخ ۱۰۰ برابر نازک‌تر از اتمسفر زمین است، از این رو انسان‌ها قادر به تنفس برای بقا نخواهند بود. حتی اگر فضانوردان را برای کاوش به مریخ بفرستیم، آن‌ها باید اکسیژن مورد نیازشان را همراه داشته باشند.

از دیگر مشکلات و خطرات حضور روی سیاره سرخ می‌توان به قرار گرفتن در معرض تشعشعات در سطح آن، خاک سمی، نیروی گرانش کم، انزوا از زمین، کمبود آب و دما‌های متغیر اشاره کرد.

افزون بر این، مریخ فاقد یک دینام داخلی برای ایجاد یک میدان مغناطیسی بزرگ جهانی است. این بدان معناست که مریخ دارای یک مغناطیس سپهر (مگنتوسفر) است که گستردگی کمتری دارد و بسیار ساده‌تر از میدان مغناطیسی سیاره زمین است.

بنابر یک مطالعه شبیه سازی کامپیوتری که این باور قدیمی را تایید می‌کند که سیاره‌ها به یک میدان مغناطیسی محافظ برای جلوگیری از تشعشعات مضر، خطرات و ... برای حفظ حیات نیاز دارند، مریخ اتمسفر خود را از دست داده و باد‌های خورشیدی ممکن است به از دست رفتن اتمسفر مریخ منجر شده باشند.

تا به امروز، هیج مدرکی دال بر وجود حیات در گذشته روی سیاره مریخ یافت نشده است. شواهد نشان می‌دهد که در دوران باستان، محیط سطحی مریخ دارای آب مایع بوده و ممکن است برای میکروارگانیسم‌ها قابل سکونت بوده باشد.

تبدیل مریخ به مکانی مناسب برای پشتیبانی از حیات

تبدیل مریخ به دنیایی دوستدار حیات باید تلاشی در سطح کل سیاره باشد و از این رو، جامعه علمی و کاوشگران سیاره با چالش‌های زیادی روبرو هستند. دانشمندان و پژوهشگران باید به این چالش‌ها رسیدگی کنند تا اتمسفری شبیه به سیاره زمین شکل بگیرد. از جمله روش‌هایی که برای مسکونی سازی سیاره مریخ مطرح شده اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

یک مطالعه نشان داده است که بشریت می‌تواند با استفاده از لایه‌های نازک از هواژل سیلیکا در یا روی سطح مریخ می‌تواند به ورشی نسبتا ارزان و کارآمد سیاره سرخ راقابل سکونت سازد. پژوهشگران دانشگاه هاروارد نشان داده اند که لایه‌های نازکی از هواژل سیلیکا می‌تواند هم سطح مریخ را گرم کند و هم جلوی اشعه فرابنفش را بگیرد، در شرایطی که مانع نور مرئی نمی‌شود. این هواژل می‌تواند شرایط لازم برای مایع ماندن آب را فراهم کند و به گیاهان اجازه فتوسنتز دهد.

یکی دیگر از گزینه‌های مطرح برای قابل سکونت کردن سیاره مریخ تزریق گاز‌های گلخانه‌ای مصنوعی به اتمسفر آن است. گاز‌های گلخانه‌ای را می‌توان به مریخ ارسال کرد یا در خود سیاره تولید کرد.

پژوهشی دیگر بازیابی اتسمفر مریخ را پیشنهاد داده است و این امر می‌تواند با استفاده از آهن ربایی با قدرت ۱ تا ۲ تسلا (۱۰۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ گاوس) محقق شود. اگر این سپر مغناطیسی ساخته شود، ممکن است به سیاره اجازه دهد تا اتمسفر خود را احیا کند. شبیه سازی‌ها نشان داده اند که طی چند سال، این سیاره می‌تواند به نیمی از فشار اتمسفری سیاره زمین برسد.

اتمسفر مریخ بیش از حد نازک و سرد است تا از آب مایع روی سطح پشتیبانی کند. با فشار اتسمفری تنها ۰.۶ درصد سیاره زمین، هر آب سطحی به سرعت تبخیر یا منجمد می‌شود. برای گرم‌تر کردن مریخ و مهمان نواز کردن آن برای حیات در حال حاضر روش‌های زیادی وجود ندارند. به عنوان نمونه، ایلان ماسک انفجار بمب‌های هسته‌ای بر فراز قطب‌های مریخ را پیشنهاد داده است. به گفته وی، تشعشع مشکلی ایجاد نخواهد کرد، زیرا انفجار بر فراز قطب‌های سیاره انجام می‌شود، اما انتشار گرما دی اکسید کربن منجمد را تبخیر می‌کند تا گرمای گلخانه‌ای سیاره به ذوب شدن یخ آبی منجر شود.

پراکنده کردن ذرات غبار مهندسی شده در سراسر اتسمفر مریخ برای گرم کردن این سیاره و قابل سکونت کردن آن یکی دیگر از روش‌هایی است که پژوهشگران دانشگاه شیکاگو مطرح کرده اند.

این روش از منابع موجود در سیاره مریخ استفاده می‌کند بدون آن که نیاز باشد مواد از زمین منتقل شوند یا از خاک مریخ استخراج شوند. در این روش از آهن و آلومینیوم استفاده می‌شود که به لطف ماموریت‌هایی مانند مریخ نورد‌های کنجکاوی و استقامت می‌دانیم دانه‌های غبار مریخ سرشار از این دو ماده هستند. این ذرات به صورت نانومیله‌های رسانا با طولی حدود ۹ میکرومتر ساخته می‌شوند و در پیکربندی‌های مختلف چیده می‌شوند. این ذرات را می‌توان در اتمسفر مریخ آزاد کرد تا گرما را هنگام خروج از سیاره به دام انداخته و نور خورشید را به سطح بازتاب دهند و به نوعی اثر گلخانه‌ای ایجاد کنند.

به طور خلاصه، در حال حاضر این که بتوانیم سیاره مریخ را به سیاره‌ای شبیه به زمین تبدیل کنیم، بعید به نظر می‌رسد. این در شرایطی است که برنامه مریخ ناسا با عمر بیش از چند دهه همچنان به دنبال درک مناسب بودن این سیاره برای میزبانی از حیات در گذشته یا حال است. کاوشگران مریخ در آینده نزدیک نیز احتمالا در ساختار‌هایی محصور روی سطح یا زیر سطح سیاره زندگی خواهند کرد.