جامعه دانشگاهی، عنصر کلیدی عزل‌ونصب رؤسا

محمود نیلی احمدآبادی، رئیس سابق دانشگاه تهران، پیرامون افول جایگاه علمی کشور در رتبه‌بندی‌های جهانی گفت: این بحث مفصلی‌ست که تنها یک عامل ندارد، ضمن اینکه عملکرد دانشگاه‌ها را صرفا با رتبه‌بندی‌های علمی نمی‌توان سنجید، خیلی پارامتر‌های دیگر هم مطرح است، اما قطعا این کاهش‌ها یک علامت است و چیزی را نشان می‌دهد. مهم‌ترین عوامل بهبود رتبه‌ی علمی دانشگاه، استاد و دانشجوست و در وهله‌ی بعد کارمندان. اگر دانشگاه‌ها، اساتید و دانشجویان خوب را جذب کنند، محیط دانشگاه را تبدیل به محیط دل‌چسبی کنند و اساتید و دانشجویان را آزرده نکنند، طبیعتا بخشی از شرایط آماده است تا تحقیقات علمی خوبی صورت بگیرد.

به گزارش ایلنا، وی افزود: ضمن این که ارتباطات جهانی در این زمینه بسیار مهم است، هیچ کشوری بدون ارتباطات بین المللی نمی‌تواند، نیاز‌های خود از جمله در حوزه‌های علم و فناوری را تامین کند. در برهه‌ای اساتید و دانشجویان دکتری به خوبی می‌توانستند به فرصت‌های مطالعاتی بروند و اساتید و دانشجویان خارجی نیز به راحتی به ایران می‌آمدند و این تعاملات بود، اما الان این شرایط برقرار نیست و ما به همین دلیل شاهد مهاجرت برخی از همکاران و اساتید هستیم. دانشجویان هم می‌روند. در مقطع دکتری هم تقاضا پایین آمده است و از طرفی برخی دانشجویانی که در مقطع ارشد هستند هم به خارج از کشور می‌روند.

دانشگاه‌ها حداکثر بتوانندحقوق و دستمزد‌ها را پرداخت کنند

این استاد متالوژی دانشگاه تهران در ادامه افزود: تقریبا بنا بر آنچه من دیدم، تجهیزات ویژه‌ای به دانشگاه‌ها اضافه نشده، اعتباری هم تخصیص داده نشده و دانشگاه‌ها حداکثر بتوانند آخر سال حقوق‌ها و دستمزد‌ها را پرداخت کنند. بسیاری از تجهیزات‌شان مستهلک شده است. این بخشی از مجموعه عواملی بود که در کاهش رشد علمی موثر است و طبیعی است که اگر به این مسائل توجه بشود، نتیجه‌اش افزایش رشد علمی و اگر توجه نشود کاهش رشد علمی است.

کاهش رشد علمی خیلی زود اتفاق می‌افتد، اما برگشتن به رشد علمی طول می‌کشد

احمد آبادی در ادامه اضافه کرد: آنچه باید مورد توجه قرار بگیرد این است که کاهش رشد علمی خیلی زود اتفاق می‌افتد، اما برگشتن به رشد علمی طول می‌کشد و زمان‌بر است. به طور مثال استادی که الان استخدام می‌شود تا به عملکرد عالی خودش برسد طول می‌کشد حالا اگر در میانه‌ی راه همین استاد از دانشگاه د‌ل‌سرد شود، دوباره برگرداندنش به شرایط مطلوب، کار زمان‌بری است.

وی هم‌چنین با اشاره به مسائل معیشتی اساتید و کارکنان دانشگاه گفت: حقوق اساتید هم بحث مهمی است، وقتی را که باید بگذارند و انگیزه‌ای که باید داشته باشند کم شده است. البته حقوق و دستمزد همه مطلوب نیست چه کارکنان و چه اساتید، نقش کارکنان هم بسیار مهم است، آن‌ها هم بالاخره علاقه‌مندی‌شان، روی کیفیت، عملکرد و بازدهی دانشگاه‌ها بسیار موثر است. اگرچه بحث مفصل‌تر از این است؛ ارتباط با سایر دستگاه‌ها و نگاه دولت و دستگاه‌های حاکمیتی به دانشگاه و اینکه چه انتظاراتی از دانشگاه داشته باشند، همه‌ی این عوامل روی اثربخشی و خروجی دانشگاه اثر خواهد داشت.

رییس سابق دانشگاه تهران در شرح بیشتر مشکلات دانشگاه‌ها گفت: دانشگاه‌ها آن طور که نمی‌توانند در آیین‌نامه ترفیع خودشان نقش داشته باشند. در بحث جذب، نقش دانشگاه محدود شده است. مدیریت دانشگاه‌ها الان بیشترین دغدغه‌شان پیرامون تامین منابع مالی غذا و خوابگاه دانشجویان است.

وی گفت: وقتی جا‌هایی مثل دانشگاه‌ها که می‌توانند مسائل خودشان را به خوبی حل کنند، اختیارات‌شان محدود و با موانعی روبه رو شوند، کل سیستم را از راندمان بهینه‌ی خودش دور می‌کند.

مدیریت دانشگاه‌ها باید مورد قبول و مقبول دانشگاهیان باشد

رییس پیشین دانشگاه تهران، همچنین در پاسخ به این سوال که به نظرتان در دوره‌ی جدید برای رشد و ارتقا رتبه علمی چه باید کرد؟ گفت: بخشی از این مسئله به اختیارات و امکاناتی برمی‌گردد که در اختیار وزارت علوم قرار می‌گیرد. از طرفی مدیریت دانشگاه‌ها باید مورد قبول و مقبول دانشگاهیان باشد و باید با مشورت دانشگاهیان شکل بگیرد. همچنین مدیریت دانشگاه‌ها و رفتارشان با دانشجویان و اساتید باید مطابق شرایط و استاندارد‌های آکادمیک باشد.

وی تصریح کرد: هر فعالیت علمی‌ای هزینه‌ها‌یی دارد که باید تامین شود، نمی‌شود. همین حدی هم که دانشگاه‌ها عمل کرده‌اند جای شکر دارد و این ناشی از علاقه‌ی دانشجویان و اساتید به علم و دانشگاه و کشور است و زحمت مضاعفی که انجام می‌دهند وگرنه اگر این زحمت مضاعف نبود، شاید وضعیت علمی ما در حد وضعیت فعلی هم نبود.