مذاکرات آتش بس احیا می‌شود؟ / چشم‌ها به تهران و بیروت دوخته شده است

در ساعات و روز‌هایی که منطقه و فرامنطقه انتظار پاسخ جمهوری اسلامی ایران و دیگر اعضای محور مقاومت به شمول حزب الله لبنان را به ترور فرمانده ارشد این گروه در بیروت و اسماعیل هنیه در تهران، می‌کشد میانجی‌ها در گفتگو‌های آتش‌بس در تلاش هستند تا طرف‌های متخاصم را به پای میز مذاکره بکشانند. سی ان ان با مقدمه‌ای در این باره می‌نویسد که همه تهدید و ترس از حمله قریب‌الوقوع ایران به اسرائیل را احساس می‌کنند، اتفاقی که می‌تواند درگیری جاری در غزه و پراکنده در فراغزه را به یک جنگ منطقه‌ای گسترده‌تر تبدیل کند.

به گزارش جماران، رهبران ایالات متحده، قطر و مصر روز پنجشنبه گفتند که ممکن است هفته آینده آنچه را که پیشنهاد نهایی خوانده اند ارائه دهند و از اسرائیل و حماس بخواهند آتش بس و معامله آزادی اسرا در اختیار حماس در غزه را امضا کنند.

ین سه کشور تلاش‌های میانجی‌گری برای دستیابی به توافق را رهبری می‌کنند و مقامات آمریکایی مدعی شدند که پیش از ترور رهبر سیاسی حماس و مذاکره‌کننده اصلی توافق در تهران، همه به حصول توافق آتش بس نزدیک بودند. اسرائیل مسئولیت این ترور را نه تایید و نه تکذیب کرده است.

پنج‌شنبه شب، میانجی‌ها فشار بر اسرائیل و حماس را برای از سرگیری مذاکرات در هفته آینده در قاهره یا دوحه افزایش دادند. سی‌ان‌ان می‌نویسد: قرار است نشستی برای ۱۵ آگوست برگزار شود، اما اسرائیل و حماس باید حضور خود را تایید کنند.

سران سه کشور در این بیانیه گفتند: ما سه نفر و تیم‌هایمان در طول ماه‌ها به‌طور خستگی‌ناپذیر کار کرده‌ایم تا چارچوب یک توافق را ایجاد کنیم که اکنون روی میز است و تنها جزئیات اجرای آن برای نتیجه‌گیری و نهایی شدن باقی مانده است. هیچ وقت دیگری برای تلف کردن و یا بهانه‌ای از طرف هیچ طرفی برای تاخیر بیشتر وجود ندارد. زمان آزادی گروگان‌ها، آغاز آتش‌بس و اجرای این توافق فرا رسیده است.

این بیانیه مشترک در حالی منتشر می‌شود که منطقه برای حملات احتمالی علیه اسرائیل توسط ایران و حزب الله - و همچنین سایر گروه‌های نیابتی ایران پس از هدف قرار گرفتن فؤاد شکر، فرمانده ارشد نظامی حزب الله و اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس آماده می‌شود.

ایمن صفدی، وزیر امور خارجه اردن روز چهارشنبه به سی ان ان گفت: این وضعیت بسیار خطرناک است. خطر کشیده شدن منطقه به یک جنگ منطقه‌ای واقعی است.

دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی تایید کرد که اسرائیل هیئتی را به مذاکرات احتمالی پیش رو اعزام خواهد کرد. در بیانیه دفتر نتانیاهو آمده است: به دنبال پیشنهاد آمریکا و میانجی‌ها، اسرائیل در ۱۵ آگوست هیئت مذاکره‌کننده را به مکانی می‌فرستد تا جزئیات اجرای چارچوب توافق جمع‌بندی شود.

یحیی سنوار، یکی از مقامات ارشد حماس و یکی از افراد تحت تعقیب اسرائیل، به عنوان رهبر سیاسی جدید این سازمان و جانشین اسماعیل هنیه که در قطر مستقر بود، معرفی شد. دسترسی به سنوار که گفته می‌شود در تونلی در زیر غزه پنهان شده دشوار است و در موضع خود نسبت به اسرائیل یک تندرو محسوب می‌شود.

واشنگتن در تماس‌های مستقیم و غیرمستقیم با اسرائیل از طریق متحدانش با تهران، به اسرائیل و ایران نسبت به تشدید خشونت‌ها پس از ۱۰ ماه جنگ در غزه هشدار داده است. یک مقام آمریکایی ادعا کرد: در صورت انجام یک حمله تلافی جویانه قابل توجه علیه اسرائیل، خطر تشدید تنش بزرگ بسیار جدی خواهدبود. تشدید تنش به معنای خطر جدی برای اقتصاد ایران و ثبات دولت تازه منتخب آن در صورت رفتن به این مسیر است.

چند پرانتز باز در متن توافق باقی مانده است

دولت بایدن در حال آماده شدن برای کمک به دفاع از اسرائیل است، همانطور که در اواسط آوریل در حمله بی‌سابقه ایران با بیش از ۳۰۰ پهپاد و موشک انجام داد. قبل از آن حمله، رژیم اسرائیل به یک مرکز دیپلماتیک ایران در دمشق حمله هوایی انجام داده بود.

تنها چند روز قبل از قتل هنیه، میانجی‌ها با دیوید بارنیا، رئیس سازمان اطلاعات اسرائیل، مدیر موساد، در رم دیدار کردند تا آخرین پیشنهاد اسرائیل را دریافت کنند. بارنیا چندساعت پس از حضور در رم و پس از حمله منتسب به حزب الله در بلندی‌های جولان اشغالی توسط اسرائیل که منجر به کشته شدن ده‌ها نفر شد، آنجا را ترک کرد. حزب الله لبنان مسئولیت این حمله را کاملا رد کرده است. اگر جلسه‌ای در هفته آینده برگزار شود، این اولین حرکت در مورد مذاکراتی است که پس از ترور هنیه بیم از دست دادن آن می‌رفت و امید‌ها برای دستیابی به توافق را دوباره زنده می‌کند. انجمن خانواده‌های اسیران و مفقودان «عمیق‌ترین قدردانی» را از ایالات متحده، قطر و مصر به خاطر بیانیه اخیر ابراز می‌کند. در این بیانیه امده است: «توافق تنها راه بازگرداندن همه اسیران به خانه است. زمان در حال اتمام است. اسیران دیگر چیزی برای از دست دادن ندارند. اکنون باید یک قرارداد امضا شود»

نیویورک تایمز در گزارشی درباره دور جدید تلاش برای برقراری آتش بس در نوار غزه نوشت: جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده و رهبران مصر و قطر روز پنجشنبه گفتند که آماده ارائه پیشنهاد آتش بس «نهایی» برای پایان دادن به جنگ غزه هستند و از اسرائیل و حماس خواستند هفته آینده به میز مذاکره برای حل و فصل مناقشه بازگردند. بایدن به همراه عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر و شیخ تمیم بن حمد آل ثانی از قطر در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که «زمان آن فرا رسیده است» که توافق برای آتش بس و آزادی اسرا حاصل شود. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل دقایقی پس از بیانیه مشترک بایدن و دیگر رهبران اعلام کرد که با این دیدار موافقت خواهد کرد. اما مشخص نیست که آقای نتانیاهو چقدر مایل به دستیابی به توافق است.

مقامات امنیتی دولت او در محافل دیپلماتیک خصوصی شکایت کرده اند که نخست وزیر مذاکرات را با درخواست‌های جدیدی که قبلا توسط تیم او تعدیل و ارائه شده بود، با مشکل روبه رو کرده است. نخست وزیر نیز به نوبه خود مقامات امنیتی خود را مذاکره کنندگان نابلد خوانده است. همچنین مشخص نیست که حماس آماده یا قادر به توافق است. این گروه فوراً به بیانیه مشترک بایدن و دیگران پاسخ ندادند و مشخص نبود که اکنون که اسماعیل هنیه نیست، چه کسی برای مذاکره حاضر خواهد شد و آیا اساسا این گروه در این شرایط به میز مذاکره بازمی گردد.

حماس یحیی سنوار، یکی از معماران حملات ۷ اکتبر به اسرائیل را به جای هنیه معرفی کرد، اما گمان می‌رود که او در غزه پنهان شده و واسطه‌ها به راحتی یا به سرعت به او دسترسی پیدا نمی‌کنند. حتی زمانی که هنیه زنده بود، گفته می‌شد که سنوار کسی است که از مقر یا مخفیگاه خود شلیک می‌کند و هیچ‌کس انتظار ندارد که او علنا ​​ظاهر شود.

یک مقام مسئول که به شرط ناشناس ماندن توضیحاتی را به خبرنگاران درباره مذاکرات احتمالی پیش رو داده، می‌گوید: چهار یا پنج موضوع برای تکمیل توافق آتش بس باید حل شود و اگر اراده کافی در هر دو سو وجود داشته باشد، می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد.

فشار‌های تحت رهبری ایالات متحده برای از سرگیری مذاکرات در لحظه تنش شدید در منطقه به دلیل ترور هنیه در تهران و یکی از شخصیت‌های ارشد حزب الله لبنان صورت می‌گیرد. هم حزب‌الله و هم ایران متعهد شده‌اند که علیه اسرائیل اقدام کنند و ایالات متحده به کشتی‌های جنگی و هواپیما‌های بیشتری دستور داده تا در منطقه مستقر شوند و در صورت نیاز از متحد خود در برابر هر گونه حملاتی دفاع کنند.

بایدن روز پنجشنبه در دفتر بیضی شکل با لوید جی آستین وزیر دفاع و دیگر مقامات برای بررسی آمادگی‌های نظامی دیدار کرد و تیم او به عزم ایالات متحده برای ایستادن در کنار اسرائیل مصمم است. در عین حال، بایدن و مشاورانش از اسرائیل خواسته اند که دو بار در مورد یک ضد تلافی گسترده که می‌تواند به یک جنگ منطقه‌ای تبدیل شود، فکر کند. مقامات ایالات متحده در روز‌های اخیر ابراز خوش بینی کرده اند که هر اقدامی که توسط هر یک از طرفین انجام می‌شود ممکن است سنجیده باشد و به بازیگران مختلف اجازه می‌دهد بدون ایجاد درگیری وسیع تر، موقعیت خود را هم حفظ کنند. البته اگر چنین پیش بینی درست از کار درنیاید، هرگونه پاسخ به ترور هنیه و تلافی دوباره اسرائیل می‌تواند هر بازگشتی به میز مذاکره در هفته آینده را حداقل مشکل کند.