۴ شاخص مهم برای انتخاب وزیر نفت

علیرضا سلطانی در عصر ایران، نوشت: شاخص‌های انتخاب وزیر نفت دولت چهاردم، شاید به مراتب بیشتر و سخت‌تر از دیگر وزیران باشد چرا که سکاندار صنعت نفت آینده باید فردی جامع الاطراف با مجموعه متعدد و متنوعی از ویژگی‌ها و توانمندی‌ها در سطوح بالا باشد.

انتخاب وزرای کابینه دولت چهاردم برای معرفی به مجلس جهت گرفتن رای اعتماد به روز‌های پایانی نزدیک شده است. در این میان برای دولت چهاردهم و شخص رئیس جمهور به مانند دولت‌های قبل، وزیر نفت به طور اخص و صنعت نفت به طور اعم از جایگاه ویژه و حساسی برخوردار است.

وزارت نفت علاوه بر اینکه مهمترین منبع تامین درآمد دولت به شمار می‌آید، بخش قابل توجهی از خدمات عمومی به لحاظ تامین انرژی کشور متوجه این وزارتخانه است. ضمن اینکه نباید از صنعت نفت به عنوان پیشران اصلی توسعه اقتصادی کشور غافل شد بدین معنا که توقف و رکود صنعت نفت، زمینه ساز رکود دیگر بخش‌های اقتصادی را موجب می‌گردد و رونق آن در عرصه داخلی و بین المللی، رونق و گشایش اقتصادی کشور را در بخش‌های مختلف شامل سرمایه گذاری، اشتغال و عمران و آبادانی کشور و همچنین گشایش مناسبات اقتصادی خارجی در پر دارد.

همچنین بخش قابل توجهی از قدرت مانور دولت در عرصه بین المللی به عملکرد، جایگاه و پویایی صنعت نفت در بازار‌های نفتی، مالی و فن آوری بستگی دارد. وزیر آینده نفت با توجه به شرایطی که کشور در آن قرار دارد، وظایف و کارکرد‌های سنگین و سختی در پیش دارد.

طبعا انتخاب فردی مناسب و توانمند برای بر دوش کشیدن این وظایف، کاری سخت و حساس به شمار می‌آید و شخص آقای رئیس جمهوری نمی‌تواند در این خصوص ریسک کند؛ بنابراین شاخص‌های انتخاب وزیر نفت دولت چهاردم، شاید به مراتب بیشتر و سخت‌تر از دیگر وزیران باشد چرا که سکاندار صنعت نفت آینده باید فردی جامع الاطراف با مجموعه متعدد و متنوعی از ویژگی‌ها و توانمندی‌ها در سطوح بالا باشد.

جدای از شاخص‌هایی مانند داشتن اشراف و دانش کافی در حوزه صنعت نفت، برخورداری از روحیه تعاملی بالا در بدنه صنعت و به خصوص نیروی انسانی، توسعه گرایی و بهره مندی از رویکرد راهبردی برای برون رفت از چالش‌های موجود صنعت نفت و بهره مندی از روحیه ریسک پذیری در اجرای طرح‌های توسعه‌ای و اصلاحی سخت در ساختار مدیریت انرژی کشور، وزیر نفت آینده باید واجد ۳ ویژگی اصلی و مهم باشد تا زمینه موفقیت خود و دولت آینده و تقویت و تثبیت پیشرانی صنعت نفت در کشور را فراهم سازد.

این ۳ ویژگی مهم عبارتند از:

۱- برخورداری از کانال‌های ارتباطی و روحیه تعاملی با عناصر و ارکان قدرت در درون حاکمیت و دولت است. وزارت نفت با توجه به کارکرد و جایگاه در ساختار اقتصادی و سیاسی کشور، باید با دستگاه‌ها و عناصر صاحب قدرت در درون دولت و حاکمیت در جهت اجرای برنامه‌های توسعه‌ای و اصلاحی وزارت نفت در ارتباط گسترده باشد. در این راستا ارتباط با شخص رئیس جمهور و همراهی با برنامه‌های وی و همچنین ارتباط مثبت و تعاملی با نهاد‌های نظارتی و امنیتی و حاکمیتی بسیار مهم و تعیین کننده است. وزیر نفت در ساختار قدرت در دولت آینده نباید وزیری درجه ۲ و در سایه باشد.

۲- شاخص دیگر برای وزیر نفت آینده در این بخش، نداشتن هر گونه سابقه کیفری و حقوقی در محاکم داخلی و بین المللی است. این شاخص برای وزیر نفت چهاردهم برای گرفتار نشدن در حواشی سیاسی داخلی و احتمالا برخی محدودیت و حواشی خارجی بسیار تعیین کننده است. پاک بودن وزیر نفت از منظر حقوقی و حتما سیاسی و امنیتی، حصار مدیریتی قابل توجهی برای وی ایجاد می‌کند و او را از محدودیت‌ها و فشار‌های نظارتی دور می‌سازد.

۳- سومین ویژگی در این زمینه، برخورداری از روحیه مبارزه با فساد و رانت در مجموعه صنعت نفت است. صنعت نفت با توجه به گستردگی و برخورداری از ظرفیت‌های اقتصادی و مالی، بیش از دیگر وزارتخانه‌ها در معرض فساد و رانت قرار دارد. حفاظت و حراست از صنعت در برابر هجمه فساد و رانت خواری در گام نخست بر عهده وزیر نفت است.

۴- وزیر نفت باید چهره شناخته شده بین المللی و برخوردار از توانمندی‌های دیپلماتیک باشد. درک و شناخت درست از تحولات جهانی صنعت نفت، روند‌ها و تحولات توسعه‌ای این صنعت در عرصه بین المللی، شناخت دقیق رقبا و درک مناسب از چشم انداز آینده این صنعت در بازه‌های زمانی مختلف لازمه یک وزیر نفت تراز است. وزیر نفت آینده در این خصوص علاوه بر آشنایی و تسلط بر زبان‌های خارجی، باید از روحیه و مهارت‌های دیپلماتیک مناسب برخوردار باشد و یا حداقل قادر به تشکیل و مدیریت یک تیم دیپلماتیک قوی برای تسهیل ارتباطات بین المللی با شرکت‌های نفتی بین المللی، موسسات مالی و پولی بین المللی و مجامع و نهاد‌های بین المللی نفت و انرژی باشد.

علاوه بر این وزیر نفت به عنوان یکی از دوبال سیاست خارجی در کنار وزیر امور خارجه، وظیفه سترگ و راهبردی تلاش برای رفع تحریم‌های اقتصادی در قالب تحرک دیپلماتیک و همچنین توانمندسازی صنعت نفت برای بالابردن قدرت چانه زنی ایران در مذاکرات سیاسی آینده را برعهده دارد. در کنار این سکاندار صنعت نفت در دولت آینده وظیفه مسئولیت بزرگ برداشتن سایه تحریم‌ها از سر صنعت نفت را دارد و باید علاوه بر تسهیل بازگشت ایران به شرایط عادی بازار نفت، توانمندی جذب شرکت‌های بزرگ و معتبر بین المللی برای سرمایه گذاری در صنعت نفت را داشته باشد.

تجربه ثابت کرده است که بدون این بهره‌مندی از این شاخص‌ها، وزرای نفت به مهره‌هایی محافظه کار و منفعل در صنعت نفت تبدیل می‌شوند. مجموعه این ویژگی‌ها طبعا به وزیر نفت برای اجرای برنامه‌های راهبردی وزارت نفت در عرصه مناسبات خارجی و سیاست‌های توسعه‌ای صنعت نفت در داخل، قدرت، جسارت، شجاعت و اعتماد به نفس می‌دهد و مانع از سوء استفاده و یا باج خواهی عناصر داخلی از این وزارتخانه می‌گردد.