زنگ خطر ظهور ترامپ و کاهش درآمد‌های ارزی؛ دست دولت پزشکیان چقدر باز است؟

فرارو- مسئله درآمد‌های ارزی و چگونگی تزریق از بانک مرکزی به بازار آزاد و نیمایی از جمله موضوعات مهمی است که همیشه مورد تحلیل و توجه تحلیلگران اقتصادی قرار دارد.

به گزارش فرارو، عبدالناصر همتی رئیس کل پیشین بانک مرکزی در این باره گفته است: «الان من می‌بینم بانک مرکزی مرتب تزریق می‌کند، قیمت هم پایین نمی‌آید بلکه بالاتر می‌رود. شما باید دخالت آبشاری بکنید یعنی از بالا باید تزریق کنید نه در کف قیمت. تزریق در کف فقط رانت ایجاد می‌کند. من در سال ۹۷ تا ۹۹ در بازار اسکناس تزریق که نکردم هیچی، ۱ میلیارد دلار از بازار جمع کردم.»

با پایان کار دولت سیزدهم، عملکرد بانک مرکزی و نوع تخصیص ارز در بازار، کنترل نقدینگی و سیاست‌های ارزی این دولت زیر نقد قرار دارد. با این وجود آیا به همه آن چه بانک مرکزی تحت هدایت محمدرضا فرزین در حوزه ارز انجام داده نقد وارد است و آیا سخنان عبدالناصر همتی را می‌توان به چالش کشید؟ کامران ندری، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق در گفتگو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

دست بانک مرکزی دولت سیزدهم بازتر از دولت دوازدهم بود

کامران ندری به فرارو گفت: «تزریق‌های بانک مرکزی هم در بازار آزاد انجام می‌شود و هم در بازار نیما. ۲۸۵۰۰ را هم که دولت تامین می‌کند، صادر کننده نفتی تامین نمی‌کند. تنها فشاری که به صادر کننده غیرنفتی وارد می‌شود این است که در بازار نیما ارز خود را بفروشد که درباره این موضوع هم تقریبا همیشه معترض بوده اند که چرا وقتی قیمت در بازار نزدیک به ۶۰ هزار تومان است، در نیما باید ۳۷ الی ۴۰ هزار تومان بفروشیم. این که آقای همتی می‌گوید تزریق در کف اشتباه است و تزریق آبشاری انجام شود احتمالا منظورشان تزریق ارز ۲۸ هزار و پانصدی به بازار نیما است که می‌گویند اشتباه است. اگر منظورشان همین است که دولت در زمینه تزریق ارز ۲۸ هزار و پانصد تومانی چه در زمان خود ایشان و چه در حال حاضر، تکالیفی دارد که البته به مرور زمان از دایره این تکالیف کم شده است. یعنی اوایل دایره شمول کالا‌هایی که مشمول ارز ۲۸ هزار و پانصد تومانی بودند زیاد بود، اما به مرور این دایره تنگ‌تر شد و اکنون چند قلم باقی مانده که می‌تواند ارز ۲۸ هزار و پانصد تومانی بگیرد. دولت نیز باید ارز لازم برای این اقلام پایه‌ای را تامین کند.»

وی افزود: «این اتفاقات در زمان آقای همتی هم بود و در حال حاضر هم هست و من تفاوت جدی نمی‌بینم الا این که هم اکنون دست دولت آقای رئیسی به خاطر گشایش‌هایی که در حوزه نفت افتاده باز است. حالا این گشایش‌ها به خاطر دولت آقای بایدن بوده یا به خاطر تدبیر دولت سیزدهم، از موضوعاتی است که اختلاف نظر درباره آن زیاد است، ولی من معتقدم همراهی دولت آمریکا در این زمینه دیده شد و ممکن است دولت بعدی آمریکا نه تنها این همکاری را انجام ندهد، بلکه وضعیت معکوس شود و ما نتوانیم نفت را به راحتی دوره بفروشیم؛ بنابراین با این اطلاعات می‌شود اینگونه استنباط کرد که هم اکنون دست آقای فرزین نسبت به دوران آقای همتی بازتر است. در مقطعی، آقای همتی مجبور بود در بازار، ارز را با قیمت آزاد خریداری کند، مثلا ارز را با قیمت ۱۲ هزار تومان خریداری کند و با قیمت ۴ هزار و دویست تومانی تخصیص دهد که همین هم موجب رشد نقدینگی می‌شد، چون بانک مرکزی درآمد‌های مالیاتی ندارد و با خلق پول می‌تواند این ساز و کار را انجام دهد.»

زنگ خطر ظهور ترامپ و کاهش درآمد‌های ارزی را جدی بگیریم

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: «بانک مرکزی تحت هدایت آقای فرزین در این زمینه مشکلات کمتری نسبت به بانک مرکزی تحت هدایت آقای همتی دارد چرا که هم دست بازتری دارد و هم مجبور نیست ارز ترجیحی برای کالا‌های اساسی را از باراز آزاد با نرخ بالاتری خریداری کند و در نتیجه بانک مرکزی نسبت به دوره قبلی، وضعیت بهتری دارد. همچنین، دست آقای فرزین برای تزریق ارز در بازار آزاد و نیما و مرکز مبادله به واسطه افزایش درآمد‌های ارزی، باز‌تر است. با این حال من معتقدم اگر آقای همتی هم در شرایط آقای فرزین بود به همین شکل عمل می‌کرد. هر چند با توجه به افزایش احتمال ریاست جمهوری ترامپ در امریکا، باید به شکل محتاطانه‌تری این کار را انجام دهیم. یعنی باید پیش‌بینی کنیم که ممکن است با مشکلاتی در زمینه فروش نفت مواجه شویم و نباید همه ذخایر ارزی را که اکنون داریم را مورد استفاده قرار دهیم.»

وی افزود: «اما وظایفی که اشاره کردم از جمله احتیاط بالاتر، بر دوش دولت چهاردهم خواهد بود و همچنین بر دوش رئیس بانک مرکزی جدیدی خواهد بود که انتخاب می‌شود. تاکنون هر اتفاقی که افتاده، گذشته است. طبیعتا ممکن است دولت سیزدهم در دقایق آخر حیات خود سعی کرده باشد تزریق بیشتری داشته باشد که بعدا ادعا کند دلار را با قیمت پایین تحویل آقای پزشکیان دادیم. هر چند امیدوارم دولت سیزدهم اینگونه رفتار نکرده باشد. اما به هر حال ممکن است دولت سیزدهم برای ایجاد وجهه برای خود تزریق بیشتری انجام داده باشد. ضمن این که دولت آقای پزشکیان تحت فشار سیاست خارجی هم هست و با روی کار آمدن دونالد ترامپ ممکن است وضعیت مبادلات اقتصادی و درامد‌های ارزی کشور به طور کلی تغییر کند. اما از حالا به بعد، مسئولیت به عهده آقای پزشکیان است و باید تمام تلاش خود را برای بهبود شرایط به کار ببندد. باید زنگ خطر ظهور ترامپ و کاهش درآمد‌های ارزی را جدی بگیریم»