سناریو‌های بنزینی پزشکیان؛ برنامه دولت چهاردهم برای بنزین چیست؟

مسعود پزشکیان نهمین رئیس‌جمهوری ایران شد. در این میان آنچه حائز اهمیت است تحقق وعده و وعید‌های اوست. ناترازی بنزین همواره یکی از موضوعات اساسی در صحبت‌های پزشکیان بوده و وعده‌های متفاوتی از سوی مسعود پزشکیان و تیم مشاوره او ارائه شد.

به گزارش تجارت‌نیوز، مسعود پزشکیان تاکنون درباره حل مشکل ناترازی بنزین صحبت‌های بسیاری کرده است؛ از آزادسازی قیمت بنزین تا ارائه سهمیه سوخت به افراد. اما با توجه به شرایط کشور و قوانین موجود، چه راهکاری عملی خواهد بود؟

سناریو‌های مطرح شده

پزشکیان در سال ۱۴۰۰ و در قامت نماینده مجلس، طی گفت‌وگویی که با تسنیم در حاشیه انتخابات سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری داشت درباره لزوم حذف یارانه‌های دولتی از قیمت حامل‌های انرژی و سایر کالا‌ها گفته بود: «اعتقاد من این است که قیمت بنزین واقعی شود؛ اما برای اینکه اقشار مردم آسیب نبینند، به هر فرد سهم مثلاً ۲۰ لیتر ۲۰ هزار تومانی بدهیم. یعنی هزار تومان به او فروخته شود، اما او بتواند مثلاً ۲۰ هزار تومان بفروشد. اگر کل یارانه‌ها در کشور حذف شود ما به‌راحتی می‌توانیم به تمامی گروه‌های هدف و به ازای هر خانواده مثلاً ۱۰ میلیون تومان پول بدهیم.»

شایان ذکر است صحبت‌های او درباره بنزین ۲۰ هزار تومانی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری تکذیب شد. در این برنامه پزشکیان متذکر شد اگر قرار است روزی قیمت بنزین بالا برود، قبل از آن باید خودرو‌های باکیفیتی وارد شود که در ۱۰۰ کیلومتر ۳-۴ لیتر بنزین مصرف می‌کنند.

از سوی دیگر، پزشکیان در دی ماه ۱۴۰۲ در گفتگو با هم‌میهن این نظر خود را مطرح کرد که با اختصاص سهمیه بنزین به کسانی که خودرو ندارند موافق است و عقیده دارد کسانی که خودرو ندارند، در صورت دریافت سهمیه بنزین دولتی و فروش آن با هزینه آزاد می‌توانند تا حدودی فشار شرایط تورمی و افزایش قیمت‌ها را برای خود کاهش دهند.

او در میزگرد سیاسی که در جریان چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شد نیز اظهار کرد هر حرکتی که قرار است در جهت اصلاح قیمت بنزین و رفع هر ناترازی انجام شود، در ابتدا باید مردم را توجیه و برای آن آماده کرد و در آن‌ها این پذیرش را به وجود آورد که این مداخله منجر به درمان خواهد شد؛ اینکه بدون مشارکت و نظر مردم یک‌شبه تصمیم گرفته شود و آن فاجعه پیش بیاید علمی و قابل قبول نیست.

پزشکیان درباره افزایش قیمت بنزین نیز یادآور شد که افزایش قیمت بنزین در برنامه هفتم توسعه پیش بینی نشده است و دولت نیز نمی‌تواند خارج از قانون اقدام به افزایش قیمت بنزین کند. اما احتمال افزایش قیمت بنزین با تصمیم سران سه قوه وجود دارد.

در حاشیه اظهارات ضد و نقیض در مورد گران کردن قیمت بنزین، حمیده زرآبادی به عنوان سخنگوی ستاد تبلیغاتی پزشکیان، حسین عبده‌تبریزی و حجت‌الله میرزایی به عنوان مشاور اقتصادی او، بار‌ها تصریح کردند که هیچ تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین گرفته نشده و اراده و تلاش دولت پزشکیان در راستای کاهش تورم و افزایش ارزش پول ملی است.

الزامات نهادی، تورم و برنامه هفتم توسعه

با توجه به اظهارات مطرح شده، بعید است در یک سال ابتدای ریاست‌جمهوری پزشکیان تغییر خاصی در قیمت و سهمیه بنزین ایجاد شود.

گفتنی است در برنامه هفتم توسعه ذکر شده دولت مکلف است با به‌کارگیری سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی به منظور اجرای برنامه صرفه‌جویی و بهینه‌سازی مصرف انرژی به گونه‌ای عمل کند که در پایان این برنامه با در نظر گرفتن الزامات رشد اقتصادی، هدف برنامه میزان مصرف کل انرژی کشور در سطح مصرف سال ۱۴۰۱ حفظ شود. دولت مجاز است به اصلاح ساختار واحد‌های متولی حوزه بهره‌وری انرژی در وزارتخانه‌های نفت و نیرو با تصویب شورای عالی اداری اقدام کند.

با اینکه در این برنامه افزایش قیمت بنزین پیش‌بینی نشده است، اما این برنامه پنج‌ساله بوده و دولت می‌تواند با ارائه لایحه، هر کدام از این بند‌ها را در طول این پنج سال تغییر دهد. اما چنین تغییری در نهایت سخت خواهد بود.

از سوی دیگر، پزشکیان بار‌ها وعده کاهش تورم و افزایش ارزش پول ملی را مطرح کرده و با گام برداشتن به سوی این هدف، ممکن است افزایش پلکانی قیمت بنزین را پیش بگیرد. افزایش پلکانی متناسب با تورم، از جراحی بنزین نیز جلوگیری می‌کند. پزشکیان بار‌ها اظهار کرد که باید مردم را در جریان تصمیمات قرار بدهیم؛ اما باید به این نکته هم توجه کرد که در جریان قرار دادن مردم لزوماً نمی‌تواند وضع معیشتی آن‌ها را بهبود بخشد.

اگر قرار است پس از وعده‌های فراوانی، مجدداً احتمال جراحی قیمت بنزین مطرح شود، مسلماً ساعت‌ها صحبت با مردم نیز مشکل را حل نخواهد کرد. چرا که سفره مردم با عوام‌فریبی رونق نخواهد گرفت.

پزشکیان با وعده کاهش تورم به میدان آمده است و اگر این طرح موفقیت‌آمیز باشد، شاید بتوان از افزایش پلکانی قیمت بنزین صحبت به میان آورد. در چنین شرایطی، احتمالاً افزایش پلکانی نرخ بنزین چندان چشمگیر نخواهد بود. باید دید چهاردهمین رئیس‌جمهور ایران چگونه می‌خواهد بحران بنزین را که مستقیماً به تورم گره خورده حل کند و آیا می‌تواند وعده‌های مطرح‌شده را محقق کند؟