محسن میردامادی: یخ انتخابات در حال آب شدن است

«یخ انتخابات در حال آب شدن است.» محسن میردامادی با این عبارات به استقبال همه احتمالات پیش روی انتخابات می‌رود. انتخاباتی که بعد از چند دوره، فرصت حضور یک نامزد اختصاصی اصلاح‌طلب در آن فراهم شده و می‌توان نسبت به اجرای گفتمان اصلاحات، پس از دوم خرداد ۷۶ امید داشت. اما در عین حال ابهامات بسیاری در بطن این انتخابات مشاهده می‌شود. در شرایطی که رقبای اصولگرا با همه توان کمر به تخریب پزشکیان و افراد همسوی او بسته‌اند، مشخص نیست واکنش مردم به این حاشیه‌سازی‌ها و تخریب‌ها چه خواهد بود.

به گزارش اعتماد، تجربه‌های قبلی انتخابات نشان می‌دهد، اغلب موج‌های انتخاباتی در فاصله ۵تا ۳روز مانده به موعد رای‌گیری شکل گرفته‌اند، از این منظر ۳روز باقی مانده تا جمعه یعنی موعد رای‌گیری، ایام سرنوشت‌سازی است که دورنمای آینده کشور را مشخص می‌کند. میردامادی فعال سیاسی اصلاح‌طلب اما چشم‌انداز انتخابات را روشن می‌بیند. او معتقد است با یک تحلیل خوش‌بینانه می‌توان امیدوار بود که موج انتخاباتی شکل گرفته، همچنان تداوم یافته و پزشکیان و جریان اصلاحات را در صدر نشانده و به پاستور برساند.

حتی اگر با نگاه بدبینانه به انتخابات نگاه شود، پزشکیان فرصت خواهد داشت تا به عنوان نامزد صدرنشین در کنار یک اصولگرا، راهی دور دوم انتخابات شود و آنجا کار را یکسره کند. این امر اما از دیدگاه میردامادی مستلزم فعالیت‌های ستادی شهروندان و طبقه متوسط در انتخابات است. هر فردی باید تلاش کند، اطرافیان خود را مجاب به مشارکت در انتخابات و رای به پزشکیان به عنوان حمل‌کننده مطالبات مردم کند.

بسیاری از تحلیلگران و فعالان سیاسی، انتخابات چهاردهم ریاست‌جمهوری را با نمونه‌های قبلی مقایسه می‌کنند، برخی آن را با انتخابات ۸۴، برخی با انتخابات ۷۶ و برخی با انتخابات سال۹۲. شما چه تشابهی میان این آوردگاه و نمونه‌های قبلی می‌بینید؟

به نظرم انتخابات فعلی ریاست‌جمهوری، شباهت‌هایی با برخی انتخابات‌های گذشته دارد، البته نمی‌توان آن را عینا مانند یکی از انتخابات‌های گذشته دانست. آنچه که قابل درک است، آن است که این انتخابات برای جامعه ایرانی می‌تواند یک بزنگاه تاریخی باشد. این بزنگاه تاریخی، یک فرصت کم نظیر را برای حرکت به سمت پیشرفت و توسعه فراهم می‌کند. ما در گذشته فرصت‌هایی داشتیم که استفاده مناسبی از آن‌ها نشد.

آخرین فرصت مهم جامعه ایرانی، تحولات دوران اصلاحات بود. امروز ملت ایران در شرایطی است که می‌تواند در این انتخابات یک بزنگاه مهم تاریخی را شکل دهد. اگر اینچنین شد، یعنی اینچنین بزنگاهی شکل گرفت، آن وقت انتخابات شباهت بیشتری به انتخابات سال ۷۶ پیدا می‌کند.

طبعا این دو انتخابات تفاوت‌هایی با هم خواهند داشت. اما انتخابات ۱۴۰۳می‌تواند مانند انتخابات دوم خرداد ۷۶ یک بزنگاه تاریخی مهم را پیش روی کشور و ملت قرار دهد و البته می‌تواند گام‌های مهمی را در جهت پیشرفت زمینه‌سازی کند. اگر آقای پزشکیان رییس‌جمهور شود، دولت ایشان این پتانسیل را دارد که بتواند از این فرصت استفاده کرده و تا حدی مانند دوران خاتمی شاهد گشایش‌های سیاسی و اجتماعی به خصوص اقتصادی و دیپلماتیک باشیم.

با نزدیک شدن به موعد رسمی رای‌گیری در روز جمعه دامنه تخریب‌ها علیه جریان اصلاحات، پزشکیان، ظریف و سایرین افزایش یافته، دلیل این امر را چه می‌دانید؟

تخریب‌ها و حمله‌ها علیه مسعود پزشکیان به نظرم به دلیل افزایش محسوس گرایش مردم به سمت ایشان و بالا رفتن دامنه‌های رای ایشان است. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد، رای پزشکیان با شیب خوبی در حال افزایش است. طبعا رقبای ایشان در میان نامزدهای اصولگرا این واقعیت‌ها را درک کرده و نسبت به وقوع آن نگران هستند. ضمن اینکه نباید فراموش کرد، بسیاری از نامزدهایی که وارد اتمسفر انتخابات شده‌اند، فقط برای تخریب آمده‌اند.

برخی از نامزدهای اصولگرا، کسانی هستند که نه خودشان امید رای‌آوری دارند و نه جریانی که آن را نمایندگی می‌کنند. احتمالا این چهره‌ها از انتخابات کنار کشیده و به نفع سایر نامزدهای اصولگرا بیرون می‌روند. ترکیب پزشکیان و البته ظریف که فعالانه وارد صحنه شده و در شهرهای مختلف میتینگ‌های مختلف را راهبری می‌کند، ترکیب جذاب و جالب توجهی شده‌اند.

با بودن ظریف که در افکار عمومی جامعه ایرانی، جایگاه خوبی دارد و او را نماد سیاست خارجی تعاملی و کارآمد و تنش‌زدا می‌شناسند، موقعیت مسعود پزشکیان بیشتر تثبیت خواهد شد. ضمن اینکه بسیاری از افراد و گروه‌های موثر هم از ایشان حمایت کرده‌اند. طبیعی است جریان مخالف که ۵نامزد را در برابر ۱نامزد اصلاح‌طلب دارد، نگران شده و دست به اقدامات تخریبی علیه پزشکیان بزنند.

البته نمی‌دانم آیا به این واقعیت‌ها توجه دارند که هر اندازه دامنه تخریب‌ها علیه پزشکیان و ظریف بیشتر شود، رای آن‌ها ارتقا پیدا می‌کند. از آنجا که اصولگرایان رای ثابتی دارند، هر اندازه مشارکت افزایش یابد، به نفع پزشکیان خواهد بود. هر اندازه تخریب‌ها بیشتر شود، کمک می‌کنند تا بخشی از افراد بی‌تفاوت هم وارد اتمسفر انتخابات شده و به نفع پزشکیان آرای خود را به صندوق بیندازند.

پس از تشکیل ساختار یکدست حاکمیتی از سال ۹۸ به بعد، نه تنها وعده‌های داده شده در خصوص بهبود وضعیت حکمرانی محقق نشد بلکه مشکلات و آسیب‌های بیشتری نصیب کشور شد. تداوم این وضعیت با حضور گروه‌های تندرو چه خساراتی به کشور وارد می‌سازد؟

تا قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰، این ایده در بخشی از هسته اصلی حاکمیت وجود داشت که حاکمیت یکدست، کارآمدی بیشتری خواهد داشت. قوا هماهنگ‌تر می‌شوند و این هم‌افزایی به حل مشکلات کشور کمک می‌کند. در واقع با هزینه‌هایی، کاری زیاد کردند که همه قوا در اختیار یک جریان فکری قرار گرفته و حاکمیت یکدست شود. ولی تجربه ۳ساله این حاکمیت یکدست به‌طور کلی برخلاف این وعده‌ها شد. یعنی در مسائل اقتصادی که بیشترین شعارها و وعده‌ها در خصوص آن داده می‌شد و حاکمیت یکدست قرار بود بهبودی در آن ایجاد کند، ضعیف‌ترین عملکرد را ثبت کرد.

اگر ۳سال نخست دولت سیزدهم با ۳سال نخست همه دولت‌ها، مقایسه شود، مشخص می‌شود در هیچ دولتی تورم تا این حد فزاینده نبود، رشد قیمت دلار این میزان نبود و شاخص‌های مختلف اقتصادی تا این حد در مسیر نزول نبوده است. بنابراین هیچ دستاوردی در حوزه اقتصادی به نفع مردم ثبت نشده است. در حوزه سیاست خارجی هم دولت سیزدهم حتی از نتیجه رساندن توافق آماده برجام هم ناتوان بود. مذاکراتی انجام شد و فراز و فرودی شکل گرفت اما نتیجه‌ای حاصل نشد.

به‌طوری که در ماه‌های پایانی دولت سیزدهم وزیر خارجه دولت می‌گفت، ما آماده احیای برجام و منتظر نظر امریکا هستیم. یعنی برجامی که تا این اندازه درباره آن نقد صورت می‌گرفت، از امتیازات بیشتر صحبت می‌شد، اما همان توافق آماده قبلی هم اجرایی نشد! در مسائل اجتماعی و فرهنگی در داخل هم عمکلرد به گونه‌ای بود که نارضایتی‌های بسیاری ثبت شد.

در برخوردهای سلبی با زنان، دانشگاهیان، اخراج اساتید، مدارس و…به اندازه‌ای نارضایتی بالا گرفت که تحلیلگران در خصوص دورنمای آینده هشدار می‌دادند. با این‌عدم توفیق‌ها هیچ تردیدی برای اتاق فکرهای تصمیم‌گیر باقی نماند که حاکمیت یکدست ناموفق است. ناکارآمدترین مدیران در این دوره حضور داشتند که بدون سابقه وارد میدان مدیریت شدند و بعضا به مفاسدی هم آلوده شدند.

این جمع‌بندی‌ها باعث شد تا نظر سیاست‌گذاران بر این امر قرار گیرد که انتخابات چهاردهم ریاست‌جمهوری با گذشته تفاوت‌هایی داشته باشد. تداوم این وضع باعث استمرار مشکلات ۳سال اخیر می‌شود. در بین ۶نامزدی که در انتخابات حضور دارند، ۴نامزد از تداوم مدیریت وضع موجود و ادامه مسیر صحبت می‌کنند که احتمالا مردم اقبالی به آن نشان نمی‌دهند.

شما وضعیت پزشکیان و گفتمانی که او حمل می‌کند را در مواجهه با رقبا واجد چه ویژگی‌هایی می‌دانید؟

مهم‌ترین ویژگی مسعود پزشکیان که این روزها مورد توجه مردم قرار گرفته، صداقت او و آلوده نبودن ایشان به انواع و اقسام مفاسد و رانت‌هاست؛ موضوعی که بسیاری از افراد و جریانات به آن آلوده شده‌اند. این سلامت و صداقت در افکار عمومی پذیرفته شده است. او تلاش کرده وعده کاذب و دست نیافتنی به مردم ندهد. در شرایطی که مردم طی سال‌های اخیر بی‌صداقتی‌های فراوانی از مسوولان دیده‌اند، این صداقت پزشکیان برای آن‌ها بیشترین جاذبه را دارد و به همین دلیل گرایش به ایشان بیشتر می‌شود.

این تردید البته وجود دارد که اگر مردم به پزشکیان رای دهند آیا فضای لازم برای کار کردن به او داده می‌شود یا نه؟ معتقدم نسبت به این موضوعات نباید مطلق‌گرایی داشت و موضوعات را باید نسبی دید. هرچند مشکلات بسیار زیاد است قطعا یک رییس‌جمهور صادق و سالم در عملکرد در جایگاه ریاست‌جمهوری می‌تواند بخشی از مشکلات جامعه را حل و فصل کند.

بسیاری معتقدند در فاصله ۳روز مانده به انتخابات لازم است، موجی به نفع پزشکیان ایجاد شود تا افراد مردد وارد دایره کنشگری انتخاباتی شوند. چطور می‌توان این موج را ایجاد کرد؟

یخ زدگی جامعه در خصوص انتخابات به کندی در حال ذوب شدن است. موضوعی که همواره در انتخابات‌ها مشاهده شده آن است که در ۷روز آخر مانده به آوردگاه‌های انتخاباتی، تکاپوها در میان مردم و اقشار مختلف شدت پیدا کرده و اوج می‌گیرد.

در این انتخابات که عملا یک انتخابات اورژانسی است و مهلت تبلیغات محدود بوده است، یک هفته هم برای آخر کار زیاد است. فکر می‌کنم، طی ۲الی ۳روز آخر این تکاپوها نمود پیدا کرده و موج‌های انتخاباتی ایجاد می‌شود. به نظرم موج انتخاباتی مسعود پزشکیان در حال شکل‌گیری است. مراحلی طی شده و مراحلی هم باقی مانده که باید طی شود. تخریب‌های رقبا به شکل‌گیری این موج کمک می‌کند.

ضمن اینکه پیام دیروز سید محمد خاتمی در ایجاد این هماهنگی‌ها برای تقویت این موج بسیار موثر خواهد بود. همه کسانی که در عرصه سیاسی و رسانه‌ای فعال هستند و اهمیت حضور آقای پزشکیان را در جریان انتخابات درک می‌کنند، باید به تقویت این موج کمک کنند. نهایتا این موج شکل گرفته در حال حرکت است و همین موضوع پزشکیان را در بیشتر نظرسنجی‌ها در صدر نشانده است. این نظرسنجی‌ها جایگاه او را در حال افزایش نشان می‌دهد.

تحلیل شما از میزان مشارکت در انتخابات چگونه است، به نظر شما چه سناریوهایی در انتخابات محتمل است؟

در مورد سناریوهای احتمالی پیش روی انتخابات باید مبتنی بر نظرسنجی‌ها بحث کنیم. متاسفانه اغلب نظرسنجی‌ها هم در جامعه ایرانی سیاسی و جهت‌دار هستند. هرچند در گذشته نظرسنجی‌های معتبری در ایران وجود داشت. یکی از آسیب‌های حاکمیت یکدست همین اعداد و ارقام و نظرسنجی‌ها است.

اما برداشتی که از مجموع نظرسنجی‌ها می‌توان داشت، آن است که میزان مشارکت احتمالا از انتخابات اخیر بالاتر خواهد بود. فکر می‌کنم، انتخابات به این نحو است که بین اصولگرایان تلاش می‌شود که سایر نامزدها به نفع یک نفر کنار بروند. بین قالیباف و جلیلی یکی کنار می‌کشد. البته فشارهایی وجود دارد که این افراد باقی بمانند. اگر اجماع میان اصولگرایان صورت نگیرد، پزشکیان رای اول را می‌آورد. رای‌های دوم و سوم متعلق به این دو چهره اصولگرا خواهد بود.

هر اندازه مشارکت در انتخابات بالا برود، احتمال اینکه دکتر پزشکیان در دور نخست پیروز آوردگاه انتخابات لقب بگیرد بسیار است، اما اگر مشارکت پایین‌تر از پیش‌بینی‌ها باشد، احتمال کشیده شدن انتخابات به دور دوم بالاست. در این صورت باز هم احتمال اینکه پزشکیان رای اول را بیاورد بالاست و با یکی از چهره‌های اصولگرا به دور دوم می‌رود. امیدواریم طی روزهای آینده موج حمایت پزشکیان قوی‌تر شود و بتوانیم، نتایج مناسبی از انتخابات به نفع مطالبات مردم برداشت کنیم.