چرا پوتین متحد بزرگش را برکنار کرد؟

ولادیمیر پوتین در اقدامی غافلگیرکننده، وزیر اقتصاد سابق روسیه را برای ساماندهی و استفاده هرچه بهتر از منابع مالی ارتش در جنگ اوکراین، به وزارت دفاع این کشور منصوب کرد.

به گزارش اکوایران، روز یکشنبه، پوتین در اقدامی غافلگیرکننده، یک اقتصاددان غیرنظامی را به عنوان وزیر دفاع جدید خود معرفی کرد. هدف از این اقدام، تقویت روسیه برای رویارویی با جنگ اقتصادی و تلاش برای استفاده هر چه بهتر از بودجه دفاعی و بهره‌مندی از نوآوری بیشتر برای پیروزی در اوکراین است.

به نوشته رویترز، پس از گذشت حدود ۲ سال از آغاز جنگ اوکراین که تلفات سنگینی را برای هر دو طرف به همراه داشته است، پوتین آندری بلوسوف ۶۵ساله، اقتصاددان و معاون نخست‌وزیر سابق را برای جایگزینی سرگئی شویگو به عنوان وزیر دفاع پیشنهاد داد.

کاخ کرملین اعلام کرد که پوتین می‌خواهد شویگو، کسی که از سال ۲۰۱۲ وزیر دفاع بوده و از دوستان و متحدان قدیمی رهبر کرملین به شمار می‌رود، جایگزین نیکولای پاتروشف، دبیر فعلی شورای امنیت روسیه شود و همچنین مسئولیت تشکیلات صنعتی‌نظامی را برعهده بگیرد. پاتروشف نیز به یک سمت جدید منصوب خواهد شد.

این جابه‌جایی‌ها که قطعا به تصویب نمایندگان پارلمان روسیه خواهد رسید، از مهم‌ترین تغییراتی است که پوتین از زمان اعزام ده‌ها هزار نیروی نظامی به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، در چهارچوب آنچه او «عملیات نظامی ویژه» می‌نامد، در فرماندهی نظامی کشور ایجاد کرده است.

دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین گفت که این تغییر منطقی است، زیرا روسیه در حال نزدیک‌شدن به وضعیتی مشابه اتحاد جماهیر شوروی در اواسط دهه ۱۹۸۰ است؛ زمانی که بودجه نظامی و نیروهای انتظامی ۷.۴ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌داد.

پسکوف گفت خاطرنشان کرد این اقدام بدان معناست که اطمینان از همسویی این هزینه‌ها با اقتصاد کل کشور و یکپارچگی بهتر با آن حیاتی بوده و به همین دلیل، اکنون پوتین یک اقتصاددان غیرنظامی را در صدر وزارت دفاع می‌خواهد.

پسکوف گفت: «هرکسی که به نوآوری‌ها اقبال بیشتری داشته باشد، در میدان نبرد پیروز می‌شود».

بلوسوف، وزیر سابق اقتصاد که طبق گزارش‌ها رابطه نزدیکی با پوتین نزدیک دارد، با دیدگاه رهبر روسیه در مورد بازسازی یک دولت قدرتمند هم‌نظر است. او همچنین با تکنوکرات‌های ارشد پوتین که خواهان نوآوری بیشتر بوده و به ایده‌های جدید تمایل بیشتری دارند، همکاری داشته است.

بلوسوف همچنین نقش مهمی در نظارت بر برنامه پهپادی روسیه ایفا کرده است.

این تغییرات غیرمنتظره نشان می‌دهد که پوتین بر تصمیم خود برای ادامه جنگ در اوکراین پافشاری کرده و به دنبال آن است تا با توجه به شکست تحریم‌های غرب در فلج‌کردن اقتصاد روسیه، بخش بیشتری از اقتصاد را برای تأمین مالی جنگ به کار گیرد.

جنگ اقتصادی

با وجود آشکارشدن ضعف‌های ارتش روسیه پس از حمله، تاکنون اقتصاددانان روس توانسته‌اند علی‌رغم اعمال شدیدترین تحریم‌های تاریخ علیه یک اقتصاد بزرگ، ثبات و رشد اقتصادی را تا حد زیادی حفظ کنند.

الکساندر باونوف، دیپلمات سابق روسیه و پژوهشگر ارشد در مرکز کارنگی روسیه-اوراسیا می‌گوید: «ممکن است انتصاب یکی از وزرا و اقتصاددانان ارشد دولت به ریاست وزارت دفاع به این معنی باشد که پوتین قصد دارد با اتکا به صنایع دفاعی و بازارهای بین‌المللی در جنگ پیروز شود. استراتژی پیروزی بر کی‌یف مبتنی بر بسیج نیرو و پیشروی‌های ناگهانی نخواهد بود، بلکه از طریق فشار مداوم بر اوکراین با برتری قدرت تشکیلات نظامی‌صنعتی روسیه و کل اقتصاد دنبال خواهد شد. ظاهراً قرار است این تشکیلات به طور مؤثرتری برای خط مقدم و جبهه داخلی به کار گرفته شود».

حرکت پوتین، هرچند غیرمنتظره، تعادل را در رأس سیستم پیچیده وفاداری‌های شخصی که نظام سیاسی فعلی روسیه را تشکیل می‌دهد، حفظ می‌کند.

با دادن پستی بالاتر از وزارت دفاع به شویگو، این جابه‌جایی‌ها باعث حفظ آبروی او و تداوم کار می‌شود. والری گراسیموف، رئیس ستاد کل ارتش روسیه و کسی که نقش عملیاتی بیشتری در هدایت جنگ دارد، در جایگاه خود باقی خواهد ماند.

به دلیل عقب‌نشینی‌های متعدد ارتش روسیه در سال ۲۰۲۲، شویگو شدیداً مورد انتقاد وبلاگ‌نویسان نظامی روسیه گرفت. در سال گذشته، یوگنی پریگوژین، رهبر گروه مزدور واگنر و یکی از سرسخت‌ترین منتقدان شویگو با امید به براندازی او، شورش نافرجامی را رهبری کرد. اما پیش از بالاگرفتن درگیری، به آن پایان داد. پریگوژین بعداً در یک سانحه هوایی کشته شد.

مارک گالئوتی، مدیر شرکت مشاوره «مایاک اینتلجنس» می‌گوید که در زمان جنگ، وظیفه وزیر دفاع روسیه این بوده که اطمینان حاصل کند ارتش به همه نیازهای خود برسد. گالئوتی توضیح داد: «در این راستا، روی کار آمدن یک اقتصاددان، کسی که در مورد نیاز به تخصیص بخش زیادی از اقتصاد به نیازهای بخش دفاع صحبت کرده، تا حدودی منطقی به نظر می‌رسد. اکنون مدیریت وزارت دفاع یک شغل اداری‌مالی به شمار می‌آید و بلوسوف می‌تواند آن را انجام دهد».

به احتمال زیاد، این تغییر تلاشی از سوی پوتین برای اعمال نظارت بیشتر بر هزینه‌های دفاعی با هدف اطمینان از صرف مؤثر بودجه تلقی می‌شود؛ به ویژه پس از آنکه تیمور ایوانوف، متحد شویگو و معاون وزیر دفاع توسط دادستان‌های دولتی به دریافت رشوه‌ای به ارزش تقریبی ۱۱ میلیون دلاری متهم شد.

پوتین، الکساندر بورتنیکوف و سرگئی ناریشکین، رؤسای سرویس امنیت فدرال (FSB) و سرویس اطلاعات خارجی (SVR) را در سمت خود ابقا کرد. کرملین همچنین اعلام کرد که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه باسابقه این کشور نیز در سمت خود باقی خواهد ماند.