جایگاه ایران در شاخص توسعه انسانی سازمان ملل

برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP)، نسخه ۲۰۲۳/۲۰۲۴ گزارش سالانه توسعه انسانی جهانی خود (HDR) را رونمایی کرده است که دیدگاه‌هایی درباره عملکرد ۱۹۳ کشور ارائه می‌کند.

به گزارش ایسنا، این شاخص از زمان آغاز به کار این مجموعه در سال ۱۹۹۰، پیشرفت توسعه انسانی کشور‌ها را با استفاده از شاخص توسعه انسانی (HDI) مقایسه می‌کند و به‌طور کلی شامل اندازه‌گیری سلامت، آموزش و استاندارد زندگی هر کشور است.

در طول سال‌ها، شاخص‌های دیگری برای اندازه‌گیری عملکرد در امتداد خطوط نابرابری، جنسیت، فشار‌های موجود بر سیاره و فقر چند بعدی، بر اساس متغیر بودن داده‌های سطح کشور‌ها معرفی شده است و گزارش سالانه توسعه انسانی جهانی امسال، از آخرین پیشرفت‌ها با استفاده از داده‌های ۲۰۲۲ رونمایی کرده است.

این گزارش بر گسترش سیاست‌های توسعه، از رفاه تا تقویت توانایی مردم برای تعیین آینده‌شان تاکید دارد. این امر همچنین ضرورت عقب راندن قطبی‌سازی جهانی را که به طرق مختلف بر اقدامات جمعی تاثیر گذاشته است، افزایش می‌دهد و شامل ارائه موارد عمومی جهانی مانند کاهش تغییرات آب و هوایی، دسترسی اخیر واکسنی است که در طول همه‌گیری کووید-۱۹ شاهد آن بودیم.

شاخص توسعه انسانی ارقامی از صفر تا یک را در بر می‌گیرد که هر چه این رقم برای یک کشور بیشتر باشد دلیل بر توسعه بیشتر آن کشور در حوزه انسانی دارد. شاخص کنونی بر مبنای معیار‌هایی همچون سطح امید به زندگی، کیفیت تحصیل و آموزش، سلامت و بهداشت و سطح درآمد جامعه محاسبه می‌شود.

در گزارش این سازمان کشور‌های جهان از نظر میزان توسعه انسانی به چهار گروه کشور‌های دارای توسعه انسانی بسیار بالا، کشور‌های دارای توسعه انسانی بالا، کشور‌های دارای توسعه انسانی متوسط و کشور‌های دارای توسعه انسانی پایین تقسیم شدند.

در گزارش توسعه انسانی سازمان ملل، کشور سوئیس توسعه‌یافته‌ترین کشور جهان در حوزه انسانی معرفی شده و نمره این کشور در شاخص توسعه انسانی ۰.۹۶۷ اعلام شده است.

رتبه ایران در شاخص توسعه انسانی صعود کرده است و به ۰.۷۸۰ واحد رسیده است؛ در گزارش پیشین این سازمان نمره ایران در شاخص توسعه انسانی سال ۲۰۲۱ رقم ۰.۷۷۶ بود و در گزارش کنونی برای سال ۲۰۲۲ نمره ۰.۷۸۰ را کسب کرده است که نشان‌دهنده رشد و بهبود وضعیت توسعه انسانی طی سال ۲۰۲۲ نسبت به سال قبل از آن است.

در این گزارش شاخص امید به زندگی در بدو تولد ۷۴.۶، شاخص سال‌های مورد انتظار تحصیل ۱۴.۱ و درآمد ناخالص ملی (GNI) سرانه ۱۴.۷۷۰ ذکر شده است.

بعد از سوئیس که در مقام اول این رتبه‌بندی است، نروژ و ایسلند به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند. در رتبه‌های چهارم تا دهم نیز کشور‌های هنگ‌کنگ، دانمارک، سوئد، آلمان، ایرلند، سنگاپور و استرالیا مشاهده می‌شوند.

سازمان ملل متوسط نمره جهان در شاخص توسعه انسانی امسال را رقم ۰.۷۳۹ اعلام کرده است. در گزارش امسال، آمریکا نمره ۰.۹۲۷ کسب کرده است و سومالی با کسب نمره ۰.۳۸ در شاخص توسعه انسانی رتبه آخر رده‌بندی جهانی را به خود اختصاص داده است.

سازمان ملل، ایران را در میان کشور‌های دارای توسعه انسانی بالا ذکر کرده است؛ در سال ۲۰۲۲ ایران در میان ۱۹۳ کشور جهان رتبه ۷۸ شاخص توسعه انسانی را کسب کرد و در سال ۲۰۲۱ در جایگاه ۷۷ جهان از نظر توسعه انسانی قرار گرفته بود.

برخی کشور‌ها با توسعه انسانی کمتر نسبت به ایران شامل برزیل، جمهوری آذربایجان، الجزایر، ترکمنستان، اردن، اوکراین، تونس، مصر، ازبکستان، لبنان، مراکش، عراق و هند هستند و برخی کشور‌ها که رتبه بالاتری نسبت به ایران کسب کردند آلمان، آمریکا، سوئد، انگلیس، ژاپن، فرانسه، روسیه، قطر، ترکیه، عمان، کویت، روسیه و مجارستان هستند.

در گزارش جدید سازمان ملل ۶۹ کشور در گروه نخست، ۴۹ کشور در گروه دوم، ۴۱ کشور در گروه سوم و ۳۴ کشور نیز در گروه چهارم قرار گرفتند.