تغییر تاکتیک روسیه در اوکراین

جنگ اوکراین در دو سال گذشته عمدتا به‌صورت زمینی انجام شده است و سربازان اغلب متکی به نبرد‌های رفت و برگشت با کمک توپخانه‌های سنگین و پشتیبانی پهپاد‌ها هستند. نیروی هوایی این کشور‌ها به‌دلیل ناوگان محدود هواپیما‌های اوکراین و ناتوانی روسیه در به‌دست آوردن برتری هوایی، تمرکز را معطوف به زمین کرده است و برای همین توجه چندانی دو طرف به نبرد هوایی نداشته‌اند. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، اما با ادامه حملات ارتش روسیه در شرق، نیروی هوایی این کشور نقش بیشتری را بر عهده گرفته است.

به گزارش دنیای اقتصاد، تحلیلگران نظامی می‌گویند روسیه به‌طور فزاینده‌ای از هواپیما‌های جنگی در نزدیکی خطوط مقدم برای پرتاب بمب‌های هدایت‌شونده قدرتمند روی مواضع اوکراین و هموار کردن مسیری به جلو برای پیاده‌نظام استفاده می‌کند. کارشناسان می‌گویند که این تاکتیک به‌ویژه در آودیوکا، شهر استراتژیک شرقی که ماه گذشته توسط نیرو‌های روسی تصرف شد، مورد استفاده قرار گرفت و نتایج خوبی به همراه داشته است. البته این تاکتیک خطراتی هم برای روسیه داشته است. سرهی هرابسکی، سرهنگ بازنشسته ارتش اوکراین گفت: «این یک ابزار پرهزینه، اما کاملا موثر است که روسیه اکنون در جنگ از آن استفاده می‌کند.» وی افزود: «فرستادن جت‌های جنگنده خود به خط مقدم برای آن‌ها خطرناک است؛ اما می‌تواند بر مواضع اوکراین تاثیر اساسی بگذارد.»

ارتش اوکراین هفته گذشته اعلام کرد که تنها چند روز پس از سرنگونی یک هواپیمای شناسایی راداری دوربرد A-۵۰، هفت فروند جنگنده سوخو-۳۴ را که تقریبا همگی در شرق این کشور فعالیت می‌کردند، سرنگون کرده است. به گفته مقامات اوکراینی، این بخشی از یکسری حملات موفقیت‌آمیز علیه نیروی هوایی روسیه بود که در آن اوکراین مدعی شد که ۱۵هواپیما را در همین چند روز سرنگون کرده است. اکثر ادعا‌ها درباره سقوط این تعداد هواپیمای جنگی، به‌طور مستقل قابل تایید نیستند. «اوریکس»، سایت تجزیه و تحلیل مسائل نظامی که تلفات را بر اساس شواهد بصری شمارش می‌کند و همچنین وبلاگ‌نویسان ارتش روسیه از دست دادن دو جت جنگنده سوخو-۳۵ را تایید کردند. سرویس‌های اطلاعاتی ارتش بریتانیا انهدام هواپیمای A-۵۰ را تایید کردند.

جاستین برانک، محقق ارشد نیروی هوایی و فناوری در آمریکا هشدار داد که «تحمل بیش از حد کشتار‌ها یکی از ویژگی‌های سیستماتیک جنگ هوایی است.»، اما او افزود که اوکراین «مطمئنا در ماه‌های اخیر تعداد فزاینده‌ای از درگیری‌های از نوع کمین» را با کمک سامانه‌های پدافند هوایی انجام داده و «موفقیت‌های قابل توجهی» به‌دست آورده است. پس از تهاجم در فوریه۲۰۲۲، اوکراین توانست از طریق نبرد هوایی و استفاده ماهرانه از موشک‌های ضد هوایی، روسیه را از کنترل آسمان باز دارد. موسسه «رویال یونایتد» در گزارشی اعلام کرد که پس از تنها یک‌ماه و تلفات سنگین در میان هواپیما‌های جنگی خود، روسیه پرواز هواپیما‌های خود را در خارج از خطوط مقدم متوقف کرد و در عوض به پرتاب رگبار موشک‌های کروز و بالستیک از راه دور روی آورد.

اما این امر باعث شد روسیه «نتواند به‌طور موثر از نیروی هوایی بالقوه سنگین و کارآمد» جنگنده بمب‌افکن‌های خود برای حمله به مواضع خط مقدم اوکراین استفاده کند. اوایل سال گذشته روسیه شروع به استفاده از بمب‌های گلاید کرد؛ مهمات هدایت‌شونده‌ای که از هواپیما پرتاب می‌شوند و می‌توانند مسافت‌های طولانی را تا خطوط مقدم پرواز کنند. با این تغییر تاکتیک روسیه، خطر موشک‌های ضدهوایی را برای هواپیما‌ها محدود کرد.

این هواپیما‌ها می‌توانند بمب‌های سنگرشکن را حمل کنند و سنگر‌های اوکراینی‌ها را هدف قرار دهد. اگور شوگر، سرباز اوکراینی که در آودیوکا می‌جنگید، در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «این بمب‌ها به‌طور کامل هر موقعیتی را نابود می‌کنند. تمام ساختمان‌ها و سازه‌ها پس از ورود این بمب‌ها تنها به یک گودال تبدیل می‌شوند.»

مقامات اوکراینی و تحلیلگران نظامی گفتند که نیروی هوایی روسیه نقش مهمی در تصرف آودیوکا ایفا کرده است؛ جنگی که جت‌های روسی را ملزم می‌کرد «نزدیک‌تر» به خط مقدم پرواز کنند تا تاثیر بمب‌های گلاید را به حداکثر برسانند. البته این آن‌ها را در معرض خطر سرنگونی توسط پدافند هوایی اوکراین قرار داد.

در اواخر دسامبر، ارتش اوکراین اعلام کرد که سه جت سوخو-۳۴ را در نزدیکی کرانه شرقی رودخانه دنیپرو در جنوب تحت کنترل روسیه منهدم کرده است. هنوز مشخص نیست که اوکراین کدام سیستم‌های دفاع هوایی را مستقر کرده است؛ اما برخی از مقامات ارتش و تحلیلگران به استفاده از سیستم‌های پاتریوت ساخت ایالات متحده، پیشرفته‌ترین سیستم دفاع هوایی زمینی آمریکا اشاره کرده‌اند.