کیم جونگ اون؛ دیکتاتوری که از نسل جوان می‌ترسد

اوستا کارانزا کو، استادیار امور جهانی و امنیت انسانی در دانشگاه بالتیمور به بررسی وضعیت کره شمالی و تهدید‌های نظامی که اخیرا از زبان کیم جونگ اون، رهبر این کشور شنیده شده پرداخته و می‌نویسد: کیم جونگ اون شروعی شلوغ و جنگ طلبانه در سال ۲۰۲۴ داشته است.

به گزارش جماران به نقل از آسیا تایمز، در ۱۴ ژانویه، رهبر کره شمالی ریاست آزمایش موشک جدید مافوق صوت سوخت جامد با برد متوسط را بر عهده داشت. دو روز بعد، کیم طی سخنرانی در نشست مجمع عالی خلق در پیونگ یانگ، کره جنوبی را دشمن اصلی و ثابت کره شمالی خواند. او همچنین قول داد که «زبان وحدت را از قانون اساسی پاک کند» و خواستار نابودی «نماد‌های بین کره‌ای» مانند بنای یادبود طاق اتحاد مجدد شد. این بنا بعد از این دستور در پیونگ یانگ تخریب شده است.

سپس کیم یک قدم فراتر رفت: او از جنگ صحبت کرد. او با اشاره به اینکهه کره شمالی خواهان درگیری نیست، گفت این کشور قصدی هم برای اجتناب از جنگ ندارد. کیم در ادامه برنامه‌های کره شمالی برای «اشغال، تحت سلطه و بازپس گیری» کره جنوبی در صورت وقوع جنگ را فاش کرد.

اظهارات کیم به تشدید تنش‌های بین دو کره که برای ناظران روابط در شبه جزیره، مانند من، آشنا است، شد. کیم تمایل دارد در فواصل زمانی معین تهدیداتی را علیه کره جنوبی صادر کند. این بار تفاوت ماجرا در پشت پرده اهداف کیم از این تهدید‌ها بود. رهبر کره شمالی در داخل کشور با مشکلاتی روبه رو شده که باید موفق شود توجه را از آن منحرف کرده و به سیاست خارجی معطوف کند.

داستان مبهم سانحه برای قطار در کره شمالی

در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۴، رادیو آسیای آزاد یک خبر در مورد تصادف قطار در کره شمالی منتشر کرد. بر اساس این رسانه، یک قطار مسافربری به مقصد استان هامکیونگ که از پیونگ یانگ حرکت می‌کرد، در ۲۶ دسامبر ۲۰۲۳ در حین حرکت از یک شیب تند به دلیل کمبود برق واژگون شد.

قطار‌های مسافربری کره شمالی معمولاً از ۹ تا ۱۱ واگن تشکیل شده که دو واگن اول برای مقامات بلندپایه دولتی در نظر گرفته شده است. بر اساس گزارش‌ها، در این حادثه، هفت واگن آخر - مملو از مسافران معمولی- از ریل خارج شدند. احتمالا در نتیجه این تصادف صد‌ها نفر جان خود را از دست دادند.

جزئیات این حادثه همچنان مبهم است، زیرا اخبار در کره شمالی به شدت کنترل می‌شود. برخی گزارش‌های کره جنوبی حاکی از آن است که ممکن است حادثه برای یک اتوبوس رخ داده باشد و نه قطار. اما کیم در سخنرانی خود در ۱۶ ژانویه مراقب بود که به نیاز به «بهبود ایمنی سفر‌های قطار اشاره کند تا نشان دهد که به این مسئله اهمیت کافی می‌دهد.

از سقوط تا تهدیدات جنگی

این حادثه گزارش شده در زمانی رخ می‌دهد که آگاهی و نارضایتی مردم کره شمالی افزایش یافته است. آن‌ها متوجه شده اند که رهبری آن‌ها برای بهبود شرایط، رسیدگی به کمبود منابع یا افزایش ایمنی شهروندان معمولی کاری انجام نمی‌دهند. این به ویژه برای کسانی که بخشی از نخبگان حاکم نیستند صادق است.

در نظرسنجی‌های مختلفی که توسط گروه‌های حقوق بشری از کره شمالی‌هایی که به کره جنوبی گریخته‌اند، انجام شده، فراریان هم به شرایط وخیم زندگی متوسط مردم کره شمالی و هم به شکاف بین زندگی آن‌ها و مقامات بلندپایه دولتی اشاره کردند.

بحران کنونی پیش روی کره شمالی ممکن است به اندازه دوره قحطی شدید در دهه ۱۹۹۰ نباشد که طی آن حدود ۶۰۰۰۰۰ تا ۱ میلیون نفر جان خود را از دست دادند.

اما کمبود برق و ناامنی غذایی همچنان مردم کره شمالی را آزار می‌دهد. گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر کره شمالی در گزارشی در سال ۲۰۲۳ شرایطی را که در آن «برخی از مردم از گرسنگی» و برخی دیگر «به دلیل ترکیبی از سوءتغذیه، بیماری‌ها و عدم دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی» می‌میرند را ذکر کرده و خواهان گره گشایی از این بحران شد.

در چنین شرایطی، حادثه قطار ممکن است به عنوان یک کاتالیزور یا نقطه کانونی برای ابراز نارضایتی عمل کند.

همانطور که محقق تغییرات اجتماعی جک گلدستون اشاره کرده، ناآرامی‌های اجتماعی بر پایه «نوعی از خشم مردمی از بی عدالتی گسترده رخ می‌دهد. زمانی که مردم احساس می‌کنند جایگاه مناسب خود را در جامعه به دلایلی که تقصیر آن‌ها نیست ندارند، خشم خود را بروز می‌دهند.

کیم جونگ اون، استاد منحرف کردن مسائل

اما چه چیزی در این تحولات برای کیم جونگ اون نگران کننده است؟ نگرانی در مورد گزارش تبعات تصادف قطار و کمبود مواد غذایی و انرژی در حالی است که کره شمالی وارد دوره‌ای شده است که کارشناسان از آن با عنوان دوره بحرانی تغییر یاد می‌کنند.

کیم با نسل جوان‌تری روبه‌رو است که بیشتر به اقتصاد بازار عادت کرده‌اند – که نمونه آن بازار‌های سیاه «جانگ‌مادانگ» است – و دسترسی بیشتری به اطلاعات خارجی دارد. این با ایدئولوژی رسمی رژیم کره شمالی برای خوداتکایی اقتصادی و رویکرد انزواطلبی در سیاست خارجی، در تضاد است.

کیم از این وضعیت جدید در حکومت آگاه است. برای رویارویی با آن، او سیاست «بیون‌جین» را که برای اولین بار در سال ۲۰۱۳ به اجرا درآورد، دوباره احیا‌ی کند، رویکردی دو ستونه که بر پایه ایجاد ارتش و بهبود اقتصاد در تلاش برای کاهش احتمال نارضایتی داخلی است.

برای اجرای موفقیت آمیز این سیاست، کیم باید به استاد انحراف مباحث تبدیل می‌شد. او می‌داند که حادثه قطار در بحبوحه نارضایتی و اعتراض به سیاست‌هایی رخ می‌دهد که شاهد افزایش نظارت دولت و یورش به خانه‌های مردم به ظن تمایلات ضد سوسیالیستی بوده است.

به این ترتیب، به نظر می‌رسد که کیم خشم داخلی را با نشان دادن نمایی از جنگ و ایجاد عدم اطمینان برای آینده کره شمالی منحرف می‌کند. این مشابه چیزی است که محققان می‌گویند ویژگی دیکتاتور‌های سبک جدید است که باور‌های عمومی را در مورد وضعیت جهان دستکاری می‌کنند تا به نظر برسد که تهدید‌های بیرونی بزرگتر از مشکلات داخلی هستند.

بازی کیم در زمین روابط بین الملل

حقیقت این است که به نظر می‌رسد این سیاست منحرف کردن ماجرا برای کیم کارساز هم بوده است. لفاظی‌های جنگی او منجر به انجام تمرین‌های دریایی ترکیبی با حضور آمریکا، ژاپن و کره جنوبی و با شرکت ناو‌های هواپیمابر آمریکایی شده است. در همین حال، کره شمالی وزیر امور خارجه خود را به روسیه فرستاد تا درباره دریافت تسلیحات از کره شمالی برای استفاده در جنگ اوکراین رایزنی‌هایی داشته باشد.

در نتیجه این وضعیت امروز هیچ کس - خبرگزاری‌های کره شمالی، روزنامه نگاران خارجی یا رهبران جهان - به صد‌ها نفری که احتمالاً در تصادف قطار جان خود را از دست داده اند یا کسانی که در این کشور گرسنگی می‌کشند، اشاره نمی‌کند.

این سیاست کیم مخاطبانی در خارج از خود کره شمالی دارد: سیاستمداران ایالات متحده و مردم کره جنوبی.

دولت بایدن موضع جنگ طلبانه تری را در قبال کره شمالی اتخاذ کرده و به متحدان خود یعنی ژاپن و کره جنوبی نزدیک‌تر می‌شود تا از رویکردی هماهنگ در قبال کره شمالی اطمینان حاصل کند.

در همین حال، رقیب احتمالی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آتی، دونالد ترامپ است که به عنوان رئیس‌جمهور با کیم در اجلاس سنگاپور در سال ۲۰۱۸ ملاقات کرد و از آن زمان ایده اجازه دادن به کره شمالی برای حفظ تسلیحات هسته‌ای خود و ارائه مشوق‌های مالی برای توقف ساخت بمب‌های جدید را مطرح کرده است. لفاظی‌های جنگ طلبانه کیم می‌تواند توسط ترامپ به عنوان مدرکی مبنی بر عدم کارآمدی رویکرد بایدن مورد استفاده قرار گیرد.

در همین حال، انتخابات قانونگذاری کره جنوبی نیز تحت تأثیر تاکتیک‌های کیم قرار دارد. معرفی کره جنوبی به عنوان دشمن و پرتاب موشک تا حدی برای تأثیرگذاری بر برداشت مردم کره جنوبی در مورد امنیت در شبه جزیره طراحی شده است.

ایوانز ریور، یکی از مقامات سابق وزارت امور خارجه، توضیح می‌دهد که اظهارات کیم برای بهره برداری از اختلافات سیاسی در کره جنوبی طراحی شده است. در این نوع فضای لفاظی جنگی، رای دهندگان را می‌توان متقاعد کرد که از احزاب سیاسی که بر تعامل تاکید دارند و کمتر با رویکرد تند حزب رئیس جمهور فعلی در مسائل کره شمالی همراه هستند، حمایت کنند.

برای کیم، یک نهاد قانونگذاری در کره جنوبی که مایل به تحمل او است مطلوب‌تر از دولت منتقد فعلی است همانطور که ترجیح می‌دهد در کاخ سفید مردی ساکن باشد که با او روابط دوستانه دارد. سیاست کیم در منحرف کردن مسئله از بحران داخلی به بحران در روابط خارجی قطعا بیش از یک مخاطب دارد، اما تنها یک هدف دارد: حفظ او در قدرت.