نقاشی سهراب؛ شانس رکوردشکنی تاریخ هنر ایران

سهراب سپهری در جهان پس از مرگش، دو شقه شده‌است؛ سهراب شاعر و سهراب نقاش! دهه‌هفتاد و هشتاد در انحصار سهراب شاعر بود و از دهه‌۹۰ به این سو، این سهراب نقاش است که میدان داری می‌کند. یک‌سو سهراب‌میلیاردر نقاش که روحش هم از رقم‌‌‌‌‌های نجومی آثارش خبر ندارد و سوی دیگر سهراب شاعر که همچنان با سبدی پلاستیکی در برابرش و استکانی چای در دستانش، پای درختی در لب نهر کوچکی نشسته و زلف زندگی مدرن را به ریشه‌‌‌‌‌های عرفان شرقی گره می‌زند. احتمالا نسل‌های امروزی‌‌‌‌‌تر، سهراب را بیشتر به‌عنوان نقاشی‌میلیاردی به‌خاطر می‌‌‌‌‌آورند؛ نه شاعری عارف. بیراه هم نیست. در عصر شبکه‌‌‌‌‌های اجتماعی که بیش از هر چیز تصویر، در کانون توجه قرارگرفته و عرصه را بر کلام و سخن تنگ‎ کرده، طبیعی هم هست که برخلاف دو، سه دهه‌پیش، بیان بصری سهراب از بیان کلامی‌‌‌‌‌اش، مقبول‌‌‌‌‌تر بیفتد و جلوه‌‌‌‌‌گری بیشتری کند.

رکورد‌های سهراب

تابلو‌های این شاعر بزرگ معاصر، در بیش از یک دهه‌اخیر بارها، رکورددار رقم‌های فروش در حراجی‌های بزرگ ایران بوده‌است. در سال‌۱۳۹۳ دو تابلوی او به قیمت یک‌میلیارد و هشتصد میلیون‌تومان به‌فروش رسید‌و شگفتی رسانه ها، کارشناسان و مردم معمولی را برانگیخت. در سال‌۱۳۹۵ نیز دو تابلوی دیگر از مجموعه تنه‌های درخت او در حراج تهران به بالاترین قیمت پیشنهادی یعنی به ترتیب ۳‌میلیارد‌تومان و یک‌میلیارد و ۵۵۰‌میلیون‌تومان به‌فروش رسید.

تابلویی دیگر از او هم در سال‌۹۷ به قیمت پنج‌میلیارد و صد‌میلیون‌تومان در حراج تهران چکش خورد و همینطور رکورد‌ها جابه‌جا شد تا اینکه در سال‌۱۴۰۰ رکورد ۱۱‌میلیارد و ۸۰۰‌میلیون تومانی ثبت شد و تیر ماه امسال نقاشی بدون عنوان سهراب که در تیرماه سال‌۱۳۹۷ به قیمت ۱.۹‌میلیارد‌ریال فروخته شده‌بود، به قیمت ۲۱.۳‌میلیارد‌تومان چکش خورد؛ یعنی رشد بیش از ۱۱ برابری قیمت. حالا هم تابلویی از سهراب قرار است روز جمعه در نوزدهمین دوره از حراج تهران (هنر کلاسیک و مدرن ایران) با قیمت پیشنهادی ۲۰ تا ۲۲‌میلیارد‌تومان به خریداران ارائه شود. پیش‌بینی بر اساس رکورد‌های اخیر و رشد قیمت‌ها این است که تابلوی حاضر با بتواند با شکستن مرز قیمت اولیه از سد ۲۲‌میلیارد‌تومان بگذرد و رکوردی جدید برای آثار سهراب و همچنین بازار هنر ایران ثبت کند.

حراج نوزدهم

در نوزدهمین دوره از حراج تهران که طی روز‌های آینده برگزار می‌شود؛ سه اثر از سهراب سپهری ارائه شده‌است. علاوه‌بر گران‌ترین اثر حاضر در حراج که پیش‌تر به آن اشاره شد، دو اثر دیگر از سهراب سپهری نیز ارائه شده‌است. این دو اثر هر دو به قیمت اولیه ۱۴ تا ۱۶‌میلیارد‌تومان عرضه شده‌اند. نقاشی بدون عنوان او در تیرماه سال‌گذشته فعلا در جایگاه گران‌ترین اثر هنری ایران قرار دارد و اگر روز جمعه در حراج نوزدهم تهران، اثرش چکش بخورد، احتمالا رکوردی تازه را به‌جا خواهد گذاشت و رکورد پیشین خودش را هم خواهد شکست. اگر هر سه اثر او در این دوره از حراجی به قیمت پیشنهادی فروش بروند، سهراب تنها در یک روز ۵۴‌میلیارد‌تومان در بازار هنری ایران گردش مالی ایجاد‌کرده است. حالا اگر رقم‌های فروش دو تابلوی دیگر از او در تیر ماه امسال را هم به این رقم اضافه کنیم، رکورد سهراب در ایجاد گردش مالی امسال به ۸۷‌میلیارد و ۷۰۰‌میلیون‌تومان خواهد رسید‌که بسیار بعید است هیچ هنرمند دیگری بتواند جایگاه او را تصاحب کند.

تابلوی صدرنشین

در نوزدهمین دوره از حراج هنر کلاسیک و مدرن ایران قرار است ۹۰ اثر به حراج گذاشته شود. در این حراج تابلویی بدون عنوان از مجموعه درختان سهراب سپهری با برآورد ۲۰ تا ۲۲‌میلیارد‌تومان عرضه‌شده که بزرگ‌ترین شانس رکوردشکنی تاریخ هنر ایران است. این اثر پیش از این با قیمت اولیه ۲۵۰ تا ۳۰۰‌هزار دلار معادل حدود ۱۶‌میلیارد‌تومان در سال‌۲۰۱۵ در حراج کریستیز دبی عرضه‌شده بود. امضای سهراب سپهری در پایین سمت راست تابلو ثبت شده‌است. این اثر با رنگ روغن روی بوم خلق شده و ابعاد آن ۱۰۸×۶۲ سانتیمتر است. این اثر از سهراب سپهری حدود دهه‌۵۰ خلق شده‌است.

رکورد‌های تاریخی سینما و تجسمی

چندی پیش خبر هزار میلیاردی‌شدن سینمای ایران در رسانه‌ها منتشر شد. خبری که نشان‌دهنده افزایش استقبال ایرانیان از فیلم‌های کمدی روی پرده و تاریخ‌سازی گیشه سینما‌ها بود. حالا هم با رکوردشکنی فروش آثار تجسمی در تیر ماه امسال و احتمال تکرار آن در جمعه پیش‌رو، به‌نظر می‌رسد که حوزه تجسمی هم پابه‌پای سینما در حال ثبت رکورد‌های تاریخی است. به‌نظر می‌رسد که سال‌۱۴۰۲ بیش از هر چیز، سال‌خوبی برای هنر بود. گرچه افزایش قیمت آثار در حراجی‌های هنری، می‌تواند نشان‌دهنده تورم شدید در قیمت گذاری آثار و تفاوت قابل‌توجه نرخ ارز باشد، نه الزاما بالا رفتن ارزش آثار.