۱۰ واقعیت جالبِ زندگی فضانوردان در ایستگاه‌های فضایی که نمی‌دانستید

ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) یک شگفتی تکنولوژیک و یک شاهکار مهندسی فوق العاده است. ساخت این ایستگاه فضایی در اوایل دهه ۱۹۹۰ آغاز شد و همکاری چندین کشور و آژانس فضایی برای تکمیل آن، پیش از پرتاب در سال ۱۹۹۸ مورد نیاز بود. در حال حاضر، به عنوان بزرگ‌ترین ایستگاه فضایی که تا به حال طراحی و ساخته شده، ISS برای انجام تحقیقات و آزمایش‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بر روی زمین غیرممکن بوده و دائماً با قطعات جدید در حال ارتقاء و روزآمدسازی است.

به گزارش روزیاتو، اداره کننده ایستگاه فضایی بین المللی خدمه‌هایی هستند که می‌تواند تا هفت نفر باشند. این فضانوردان ماه‌ها را در فضا سپری می‌کنند و باید آموزش‌های گسترده‌ای را پشت سر بگذارند تا مطمئن شوند که قادر به تحمل فشار‌های محیطی منحصر به فردی خواهند بود که با زندگی در ایستگاه فضایی به وجود می‌آید. این دشواری بدین خاطر است که کار‌های روزمره و فعالیت‌های بدنی که روی زمین نیاز به فکر و انرژی کمی هستند، در جاذبه اندک فضا به شدت دشوار می‌شوند.

زندگی در ایستگاه فضایی بین المللی بسیار سخت‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنید، با توجه به اینکه خدمه باید با تمام این عوامل مختلف را به عنوان بخشی از زندگی روزانه خود کنار بیایند.

۱- ملیت‌های بسیار متفاوتی در ایستگاه فضایی بین المللی حضور دارند

تنها نام ایستگاه فضایی بین المللی نشان می‌دهد که این ایستگاه یک پروژه و تلاش جهانی است، نه چیزی تحت کنترل یک کشور. در حالی که سازمان ناسا متعلق به ایالات متحده و روسکاسموس متعلق به روسیه بیشترین ارتباط را با ایستگاه فضایی بین المللی دارند، تعدادی از کشور‌های دیگر نیز در طراحی این تاسیسات مشارکت داشته اند و از طریق یک سری مشارکت‌ها و توافق‌ها به عملیات آن کمک می‌کنند – چیزی که با توجه به هزینه عظیم این پروژه که بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، ضروری است.

JAXA از ژاپن، آژانس فضایی اروپا، و آژانس فضایی کانادا همگی با کشور‌هایی مانند ایتالیا، آلمان، فرانسه، اسپانیا و بریتانیا در این پروژه مشارکت داشته اند. برزیل نیز بین سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۷ شریک پروژه ایستگاه فضایی بین المللی بود و بحث‌هایی در مورد پیوستن کشور‌های دیگر مانند چین نیز وجود داشته است.

تقریباً ۲۷۰ نفر از حدود ۲۱ کشور از ایستگاه فضایی بین المللی بازدید کرده اند. در حالی که فضانوردان آمریکایی با اختلاف بیشترین حضور را نسبت به دیگر ملیت‌ها در ایستگاه فضایی بین المللی داشته اند، این تنوع بدان معنی است که هر کسی که به ISS می‌رود قطعاَ باید با افرادی از ملیت‌های دیگر در حین حضور در ایستگاه کار کند. به همین دلیل، کسانی که به ISS می‌روند، معمولاً به بیش از یک زبان صحبت می‌کنند و تسلط نسبیت به زبان‌های روسی و انگلیسی ضروری است؛ چرا که هم ناسا و هم روسکاسموس مسئول رویه‌های مختلفی در ایستگاه هستند و ارتباط مناسب کلید امنیت و اثربخشی است.

۲- فضانوردان ممکن است برای مدت‌های طولانی در ایستگاه فضایی بین المللی بمانند

رفتن به ایستگاه فضایی بین المللی چیز کم اهمیتی نیست. این کار به تعهد بالایی از سوی خدمه نیاز دارد، چرا که آن‌ها بدون شک برای مدت قابل توجهی در ایستگاه خواهند بود. پس از قطع پروژه شاتل فضایی، ناسا مجبور شد فضانوردان خود را از طریق فضاپیمای سایوز از خاک روسیه با هزینه‌ای بسیار بالاتر به ISS بفرستد. برآورد‌ها نشان می‌دهد که ناسا به ازای هر فضانورد حدود ۸۶ میلیون دلار به روسیه پرداخت می‌کند. در حالی که این رقم احتمالاً زمانی که بوئینگ و اسپیس ایکس شروع به انتقال محموله و خدمه به ISS از خاک آمریکا کنند کاهش خواهد یافت، اما همچنان تغییر مکرر افراد حاضر در ایستگاه بسیار پرهزینه است.

برای خدمه ایستگاه فضایی بین المللی این بدان معناست که آن‌ها باید مدت زیادی در ایستگاه بمانند تا شاتل دیگری بتواند آن‌ها را به خانه بیاورد. به ادعای مرکز فضایی کندی، میانگین طول ماموریت فضانوردانی که به ISS می‌روند حدود شش ماه است. در حالی که این ایستگاه روزی ۱۶ بار به دور زمین می‌چرخد، خدمه در طول ماموریت خود هزاران بار به دور این سیاره خواهند گشت.

برخی از فضانوردان زمان بیشتری را در ISS سپری خواهند کرد. اسکات کلی ۳۴۰ روز، تقریباً یک سال کامل را در این ایستگاه گذراند. در همین حال، فرانک روبیو و مارک وند هی هم ماموریت‌های طولانی تری داشته اند و به ترتیب ۳۷۱ و ۳۵۵ روز در ISS اقامت داشته اند. پگی ویتسون در حال حاضر رکورد مجموع زمان حضور در ISS برای یک فضانورد آمریکایی را در اختیار دارد و ۶۵۵ روز را در ماموریت‌های مختلف در ایستگاه فضایی بین المللی سپری کرده است.

۳- یک باشگاه ورزشی در ایستگاه فضایی وجود دارد و فضانوردان باید هر روز ورزش کنند

رفتن به ایستگاه فضایی بین المللی مانند رفتن به تعطیلات نیست: از فضانوردان انتظار می‌رود که در فضا ورزش زیادی انجام دهند. دلایل متعددی وجود دارد که چرا ساکنان ISS باید تناسب اندام خود را حفظ کنند، مهم‌ترین آن‌ها این است که همه را تا حد امکان سالم و سرحال نگه می‌دارد – چیزی که به خصوص با توجه به کمبود تجهیزات پزشکی و پزشکان در ایستگاه اهمیت دو چندانی پیدا می‌کند. به همین دلیل ناسا و دیگر آژانس‌های فضایی برای کمک به کاهش احتمال بروز هرگونه فوریت‌های پزشکی در ISS، داوطلبان را تحت چنین رژیم آزمایشی شدیدی قرار می‌دهند. همچنین به همین دلیل خدمه آموزش‌های پزشکی لازم را برای انجام کمک‌های اولیه و درمان‌های عمومی می‌بینند.

با این حال، فضا چالش‌های منحصر به فردی را نیز برای بدن انسان ایجاد می‌کند. نبود جاذبه منجر به از دست رفتن استخوان و ماهیچه می‌شود، چرا که بدن دیگر مجبور نیست در برابر جاذبه مانند گذشته سخت کار کند. این بدان معنی است که خدمه باید استخوان‌ها و ماهیچه‌های خود را با یک برنامه تمرینی که برای اطمینان از عدم ابتلا به آتروفی طراحی شده است، حفظ کنند. برای فضانوردان غیرمعمول نیست که شش روز در هفته، بیش از دو ساعت و نیم را در باشگاه ورزشی ایستگاه فضایی به ورزش بپردازند. این تاسیسات به یک دوچرخه ورزشی، یک تردمیل و یک دستگاه تمرین مقاومتی پیشرفته – که در اصل یک ماشین وزنه برداری است – که همگی برای استفاده در محیط کم جاذبه ایستگاه سازگار شده اند، با تسمه‌هایی برای نگه داشتن خدمه در جای خود در حالی که مشغول ورزش هستند.

۴- ایستگاه فضایی بین المللی بزرگ، اما به شدت تنگ و کم جاست

از بیرون، ISS یک سازه بسیار بزرگ است. در واقع این ایستگاه به قدری عظیم است که وقتی از بالای سرتان عبور می‌کند، می‌توان آن را با چشم غیر مسلح از زمین مشاهده کرد. به گفته ناسا، ISS از یک سر تا سر دیگر حدود ۱۰۹ متر طول دارد که تنها چند متر کوچک‌تر از یک زمین فوتبال استاندارد است. ایستگاه فضایی بین المللی با مساحت سطح قابل سکونت بیش از ۵،۰۰۰ فوت مربع، قابل مقایسه با یک خانه بزرگ شش خوابه است. همچنین ایستگاه مجهز به هفت محفظه خواب و دو حمام است.

اگر با این توصیفات فکر می‌کنید که ISS بسیار جادار است بهتر است نظرتان را تغییر دهید. کل فضای زندگی موجود، زمانی که تمام فضا‌های موجود برای تجهیزات و انبار کردن را نظر بگیرید، تنها کمی بیش از ۱۰ هزار فوت مکعب است. تقریباً هر مکانی که خدمه وقت خود را در آن می‌گذرانند، تنگ و کم جا است – به همین خاطر در ایستگاه فضایی بین المللی جایی برای کسی که از کلوستروفوبیا رنج می‌برد، وجود ندارد.

ویدیویی که اولگ آرتمیف، فضانورد روسی به صورت آنلاین منتشر کرده، تصویر خوبی از نحوه زندگی در ISS و حرکت کردن در فضای داخلی تنگ آن ارائه می‌دهد. این فیلم نشان می‌دهد که حرکت در فضا‌های کوچک چقدر می‌تواند دشوار باشد و خدمه اغلب مجبور به خزیدن یا مانور دادن در سوراخ‌های کوچک هستند.

۵- رفتن به توالت برای فضانوردان بسیار چالش برانگیز است

حتی ابتدایی‌ترین کار‌ها هم در ایستگاه بین المللی فضایی پیچیده می‌شوند. بیشتر مردم، روی زمین، وقت زیادی را صرف رفتن به دستشویی نمی‌کنند. به هر حال، این یک فرآیند نسبتاً آسان برای اکثر افراد است که تنها نیاز به برداشتن ساده صندلی توالت یا نشستن فرد و پایین کشیدن شلوار دارد. شرایط محیطی ایستگاه فضایی بین المللی این موضوع را دشوارتر می‌کند. به طور خاص، جاذبه اندک زمین در فضا از موثر بودن یک توالت معمولی جلوگیری می‌کند، زیرا افراد نمی‌توانند از پایین رفتن فضولات انسانی از درون کاسه دستشویی اطمینان داشته باشند.

بدون جاذبه برای کمک، ادرار، مدفوع و دیگر مواد زائد می‌توانند به راحتی شناور شده و باعث دردسر شوند. هیچ کس نمی‌خواهد با فضولات انسانی در تماس باشد و این فضولات می‌توانند به تجهیزات حساس نیز آسیب برسانند؛ بنابراین به وضوح یک مشکل بزرگ است، مشکلی که فائق آمدن بر آن به طور کامل، بسیار دشوار بوده است. امروزه خدمه ISS از یک توالت خلاء پیچیده استفاده می‌کنند که ناسا آن را با هزینه‌ای در حدود ۲۳ میلیون دلار طراحی کرده و استفاده از آن هم برای فضانوردان زن و هم مرد بسیار آسان‌تر از مدل‌های قبلی است.

این توالت بسته به نیاز‌های فرد در آن زمان دارای دو بخش مختلف است. شیلنگ قیف مانندی که محکم به پوست چسبانده می‌شود برای ادرار کردن استفاده می‌شود، شیلنگی که تمام ادرار را هنگام خروج از بدن می‌مکد. برخلاف توالت‌های قبلی، خدمه می‌توانند از این شیلنگ در هنگام ایستادن یا نشستن استفاده کنند که کار آن‌ها را بسیار راحت‌تر کرده است. در مورد مدفوع کردن، فرد باید روی صندلی کوچکی بنشیند که کاملاً با پوست تماس پیدا کرده و عایق می‌شود و توالت بلافاصله مکش را فعال می‌کند تا فضولات را به درون خود بکشد و از انتشار هرگونه بو جلوگیری کند. سپس دستمال مخصوص توالت به همراه دستکش‌هایی که فضانوردان در طول فرآیند می‌پوشند، در سطل‌های مخصوصی انداخته می‌شوند.

۶- فضانوردان دائماً در حال نوشیدن ادرار بازیافت شده هستند

ارسال هر چیزی به ایستگاه بین المللی فضایی یک پروژه پرهزینه است. هر چه یک فضاپیما سنگین‌تر باشد، سوخت بیشتری برای رسیدن به ایستگاه نیاز خواهد داشت که هزینه آن را به شدت افزایش می‌دهد. به منظور حل این مشکل، ناسا قرارداد‌هایی را با اسپیس ایکس و اوربیتال ساینس امضا کرده تا محموله‌هایی را به ISS ارسال کنند که هر کدام بیش از ۱ میلیارد دلار ارزش داشتند. هنگام محاسبه قیمت هر کیلو آذوقه برای بردن کالا و تجهیزات به ایستگاه، یک بطری آب به راحتی می‌تواند بیش از ۱۰ هزار دلار هزینه ارسال داشته باشد. با در نظر گرفتن این هزینه، بسیار منطقی به نظر می‌رسد که ناسا و دیگر آژانس‌های فضایی بخواهند تا حد ممکن آب را بازیافت کنند، بدین ترتیب می‌توانند در هزینه‌ها صرفه جویی کنند یا از فضا برای محموله‌های دیگر استفاده کنند.

در حالی که خدمه روسی در ISS زباله‌های خود را بازیافت نمی‌کنند، طرف آمریکایی این کار را انجام می‌دهد. در واقع، ناسا و فضانوردان متحد تا ۹۸ درصد از محتوای آب ادرار خود را بازیافت می‌کنند و آب را از سایر محصولات زائد جدا می‌کنند. این امر به آن‌ها کمک می‌کند تا سالانه ۶،۰۰۰ لیتر آب را از طریق سیستم کنترل محیط زیست و حمایت از زندگی بازیابی کنند. این سیستم از یک سیستم خلاء برای استخراج آب نه تنها از ادرار بلکه از هوا و عرق خدمه از طریق رطوبت زدا‌ها استفاده می‌کند.

به آب فیلتر شده ید اضافه می‌شود و این آب بیش از آب آشامیدنی استاندارد روی زمین تصفیه می‌شود تا خدمه بتوانند با خیال راحت آن را بنوشند. فضانوردان حاضر در ISS تایید کرده اند که مزه این آب هیچ تفاوتی با آب معدنی داخل بطری ندارد و تنها مدتی طول می‌کشد تا به این حقیقت که این آب از ادرار و دیگر منابع دفع شده بدست آمده، عادت کنند.

۷- غذا باید بسیار با دقت آماده شده و طعم آن در فضا متفاوت است

غیر از نوشیدن و استفاده از دستشویی، عنصر کلیدی دیگری که برای سالم ماندن خدمه در ISS ضروری است، غذایی است که می‌خورند. محیط کم جاذبه در ایستگاه می‌تواند مصرف غذا را به چالش بکشد. هر تکه نان می‌تواند به راحتی معلق شود و یک فضای زندگی ناسالم ایجاد کند یا حتی به تجهیزات بسیار حساس آسیب برساند. برخی مواد غذایی مانند نان به طور کامل ممنوع هستند، زیرا مقدار زیادی خرده ریزه تولید می‌کنند و نیاز به یک روش آماده سازی خاص دارند، به همین خاطر غذا‌ها عموماً فریز شده و خشک هستند تا وزن کمتری داشته باشند و فاسد نشوند.

غذا معمولاً در ظروف مخصوصی بسته بندی می‌شود که به جلوگیری از شناور شدن محتویات کمک می‌کند. این می‌تواند شامل ولکرو یا آهن ربا باشد که غذا‌های بسته بندی شده را در حالی که خدمه غذا می‌خورند به سطح میز غذاخوری یا هر سطح دیگری متصل نگه دارد. غذا‌هایی مانند سوپ، تورتیلا، آجیل، آب نبات و دانه‌های گرانولا رایج هستند. (فضانوردان باید از قیچی برای بریدن دقیق بسته‌های جداگانه استفاده کنند.)

نکته‌ای که ممکن است بسیاری از افراد در مورد غذا خوردن در فضا به آن توجه نکرده باشند، چگونگی تحت تاثیر قرار گرفتن مزه است. نبود جاذبه باعث می‌شود فضانوردان در طول مدت حضور در ISS دچار گرفتگی بینی و سینوس‌ها شوند. این امر می‌تواند چشیدن طعم‌ها را دشوار کند و اغلب منجر به این می‌شود که خدمه احساس کنند غذا بی مزه است. برای مقابله با این مشکل، بسیاری از اعضای خدمه غذا‌هایی با طعم‌های قوی‌تر را انتخاب می‌کنند که تشخیص آن‌ها آسان‌تر است تا خوردن غذا تمام لذت خود را از دست ندهد.

۸- برنامه هر روز با دقت برنامه ریزی شده و تحقیقات و آزمایشات بسیاری صورت می‌گیرد

خدمه ISS زمان آزاد زیادی ندارند. کل روز‌های آن‌ها به دقت برنامه ریزی شده و در بخش‌های پنج دقیقه‌ای تقسیم بندی شده اند. نتیجه این می‌شود که Ops Planner، یک بخش ناسا که مسئول برنامه ریزی روز هر خدمه است، مشخص می‌کند که در هر لحظه چه کاری انجام خواهند داد. فضانوردان از لحظه‌ای که از خواب بیدار می‌شوند تا زمانی که به رختخواب می‌روند، باید به یک جدول زمانی از پیش تعیین شده پایبند باشند که باعث می‌شود بهترین استفاده را از زمان حضورشان در ایستگاه فضایی داشته باشند.

این بدین خاطر است که ایستگاه فضایی بین المللی می‌تواند تا ۶ خدمه داشته باشد که در هر زمان روی ایستگاه کار می‌کنند، در حالی که هم فضا و هم تجهیزات از اهمیت بالایی برخوردار هستند. ناسا تمام این ملاحظات را در نظر می‌گیرد و برنامه‌هایی را طراحی می‌کند که بیش‌ترین استفاده را از زمان فضانوردان مستقر داشته باشد. از وعده‌های غذایی گرفته تا زمان‌های ورزش اختصاص داده شده، یک فضانورد تمام روز خود را از قبل برنامه ریزی شده می‌بیند. این موضوع منطقی نیز به نظر می‌رسد، زیرا این فضانوردان در مجموعه‌ای کامل از پروژه‌ها و آزمایش‌های تحقیقاتی نیز مشارکت دارند که حتی می‌تواند شامل پیاده روی‌های فضایی خارج از ISS برای تعمیر و نگهداری تجهیزات نیز باشد.

به عنوان مثال، پگی ویتسون و جک فیشر زمان زیادی را صرف انجام آزمایش‌های تحقیقاتی در ISS کردند. آن‌ها در طول اقامت خود در ایستگاه، همه چیز از درمان‌های جدید سرطان گرفته تا اثرات جاذبه اندک روی چشم فضانوردان را مطالعه کردند. این دو همچنین تجهیزاتی را برای اندازه گیری پرتو‌های کیهانی روی ISS نصب کردند و در تحقیقات برای تعیین رشد سلول‌های بنیادی در فضا شرکت کردند.

۹- خوابیدن می‌تواند بسیار دشوار باشد

خواب یکی دیگر از عملکرد‌های اساسی بدن است که در فضا بسیار سخت‌تر می‌شود. باز هم باید بگوییم که این مساله تا حد زیادی به عدم وجود جاذبه در محیط ISS مربوط می‌شود، چرا که از کشش گرانشی زمین بسیار دور است. برخلاف زمین که می‌توانید روی یک تخت دراز بکشید، جاذبه اندک موجود در ایستگاه فضایی این کار را غیرممکن می‌کند. با این حال خواب مهم است، زیرا خستگی و بیخوابی می‌تواند بر توانایی فضانورد در انجام کار‌های ضروری و سالم ماندن در فضا تاثیر بگذارد.

خدمه ایستگاه برای اینکه استراحت شبانه خوبی داشته باشند، در بخش‌های مخصوص خواب می‌خوابند که تقریباً هم اندازه یک اتاقک تلفن هستند. آن‌ها پس از ورود به این فضا، وارد کیسه خواب می‌شوند و خود را به دیوار متصل می‌کنند تا در جای خود باقی بمانند. بدون این اتصالات، ممکن است معلق شوند و باعث آسیب رسیدن به ایستگاه یا آسیب دیدن خودشان شوند. آ ن‌ها همچنین می‌توانند از چسب ولکرو برای کمک به نگه داشتن سر خود روی بالشتک‌هایی که در جای خود محکم شده اند، استفاده کنند.

این تجربه بسیار متفاوت است و می‌تواند زمان زیادی طول بکشد تا به آن عادت کنید فضانورد بازنشسته، اسکات کلی، به Travel and Leisure گفت که نبود پتو و بالش فوق العاده عجیب است. او درباره خواب در فضا گفته است: «تمام زندگی مان، با پتو می‌خوابیم، و شما این فشار را احساس می‌کنید. بنابراین، وقتی دیگر آن را ندارید، کمی عجیب به نظر می‌رسد».

۱۰- سروصدای دائمی و بسیار بلندی در پس زمینه وجود دارد

ایستگاه بین المللی فضایی بیش از ۴۰۰ تن وزن دارد و مملو از قطعات بی شماری از تجهیزات و فناوری است که نه تنها عملکرد ایستگاه را حفظ می‌کنند بلکه به خدمه در انجام تحقیقات و آزمایش‌ها در فضا کمک می‌نمایند. همچنین سیستم‌های پشتیبانی حیات ضروری در ایستگاه فضایی وجود دارند که محیط را برای انسان‌ها راحت نموده و دائماً هوا و آب را بازیافت می‌کنند. همه این‌ها به یک صدای پس زمینه بلند منجر می‌شود که هرگز از بین نمی‌رود.

فضانورد سابق، توماس جونز به مجله اسمیتسونیان گفته است که خدمه ISS در روز‌های اولیه حضور در ایستگاه باید از محافظ گوش برای جلوگیری از آسیب به شنوایی خود استفاده می‌کردند. با این حال، در سال‌های اخیر، ارتقا سیستم‌های ایستگاه به این معنی است که صدای پس زمینه به سطح قابل قبولی کاهش یافته است، اما هنوز هم می‌تواند حواس پرت کننده باشد – حداقل در ابتدا. جونز در این باره می‌گوید: «در شب، خدمه در محل سکونت خود که عایق صداست می‌خوابند و به گوش‌های خود فرصت استراحت و بازیابی می‌دهند. آزمایش‌های منظم شنوایی سنجی به خدمه کمک می‌کند تا هرگونه تغییر شنوایی را قبل از آسیب دائمی تشخیص دهند».