«آبجی» فیلمی به دور از احساسات افراطی

«آبجی» اولین ساخته مرجان اشرفی‌زاده فیلمی زنانه و روایتگر زندگی یک خانواده متوسط است که با بروز اتفاقاتی نابهنگام، دچار تغییر و تحولاتی می‌شود.

به گزارش نماوا، گلاب آدینه در نقش مامان طلا، معصومه قاسمی‌پور در نقش آبجی دو کاراکتر اصلی فیلم هستند که بعدتر اعضای دیگر خانواده از جمله حمیدرضا آذرنگ در نقش پسرخانواده، پانته‌آ پناهی‌ها در نقش دختر خانواده و شیرین یزدان‌بخش در نقش یکی از آشنایان به جمع آن‌ها اضافه می‌شوند تا «آبجی» بیش از هرچیز داستان خانواده و فیلمی خانوادگی باشد.

فیلم با دورهمی خانوادگی مامان طلا و همسایگان شروع و در انتها نیز با همین جمع و در فضایی دیگر به پایان می‌رسد تا در مسیری دایره‌وار شاهد سیر و تحول کاراکتر‌هایی باشیم که نزدیک ۹۰ دقیقه ماجرا‌های زندگی و درام‌های شخصی و خانوادگی آن‌ها روایت شده است.

از همین رو، شخصیت‌پردازی در «آبجی» به شدت مورد توجه بوده و کاراکتر‌ها با هویت و تشخصی وارد و خارج می‌شوند و در مسیر درام موثر ظاهر می‌شوند: از نقش‌های مکمل آذرنگ و پناهی‌ها در نقش بچه‌های خانواده تا همسایه‌های ارمنی مامان طلا و عطی که علاوه بر نشان دادن اقلیت‌های مذهبی، در فعل و انفعالات داستان نیز می‌توان روی آن‌ها حساب باز کرد.

حتی اسامی نیز در فیلم با ایده و فکر قبلی انتخاب شدند: مامان طلا با بازی درخشان گلاب آدینه که به ارزشمند و گرانمایه بودن این فرد اشاره دارد تا عطی با بازی قابل تحسین معصومه قاسمی پور که دچار معلولیت است و در معنای عطیه و بخششی از سوی خداوند در نظر گرفته شده است.

حضور مرجان اشرفی‌زاده در جایگاه کارگردان زن، فضای فیلم را زنانه کرده، اما به هیچ وجه دچار احساسی‌گرایی افراطی یا سانتی‌مانتالیسم‌های رایج نیستیم بلکه با داستانی رئال طرفیم که با جزئیات روایت می‌شود و این توجه به جزئیات با دقت و ظرافت خاص و ویژه‌ای به نمایش در می‌آید. اشرفی‌زاده با توجه به جزئیاتی که از طراحی لباس و صحنه تا میزانسن و دیالوگ‌ها طراحی کرده، فضاسازی واقعی و تاثیرگذاری را برای فیلم خود به تصویر کشیده است.

قاب‌های فیلم از حیث زیبایی‌شناسی فرمی و تم محتوایی وزین و تماشایی هستند و مشخص است که برخلاف برخی فیلم‌های سرسری این سال‌های سینمای ایران، به جزئیات و ظرایف متنی و اجرایی فیلم فکر شده و در اجرا نیز روی آن تمرکز و وسواس نشان داده شده است.

رویکرد اجتماعی و جامعه‌شناسانه و روانشناسانه مرجان اشرفی‌زاده در فیلم «آبجی» نیز قابل تامل است. فیلم به موضوعاتی، چون مهاجرت، بیکاری و ازدواج اشاره می‌کند و حتی در آسیب‌شناسی و تحلیل برخی از این پدیده‌ها نیز پیش می‌رود. از سوی دیگر، تصویری که فیلمساز از جامعه ایران امروز ارائه می‌دهد، تصویری مهم، باورپذیر و حتی برای ثبت در تاریخ قابل استناد است. شخصیت مهربان و فداکار در کنار حقه باز و دروغگو وجود دارد، زن با تدبیر در مقابل زن سبک‌سر به تصویر در می‌آید و مناسبات امروزی میان عروس و مادرشوهر و خواهرشوهر نیز به شیوه‌ای ظریف و جالب به نمایش در می‌آید تا «آبجی» علاوه بر شخصیت پردازی و درام‌نویسی، در نشانه‌شناسی زمانه معاصر نیز موفق و صاحب نظر باشد.

با وجود امتیازاتی که برای فیلم «آبجی» در نظر گرفته شد و آن را در حد یک فیلم دیدنی ارتقا می‌دهد، ایراداتی نیز مشمول آن می‌شود؛ برای مثال فیلم آنچنانکه از اسمش پیداست داستان آبجی را قرار است روایت کند، اما در عمل و با وجود اینکه نقش آبجی یا عطی در فیلم بسیار موثر و مهم است، در حال روایت قصه رنج‌ها، دغدغه‌ها و تلاش‌های مامان طلا است که مدام و در تمامی لحظات به عطی و سرنوشت او بعد از مرگ خود فکر می‌کند.