تغییر آزمایشی محتوای درسی «کلاس اولی‌ها» از مهر ۱۴۰۳

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، از تغییر محتوای کتب درسی برخی از کلاس اولی‌ها به صورت اجرای آزمایشی محدود و متناسب با شایستگی‌های پایه احصا شده در این سازمان از مهر ۱۴۰۳ خبر داد.

به گزارش ایسنا، علی لطیفی با حضور در شبکه آموزش سیما، با اشاره به احصای چارچوب شایستگی‌های پایه توسط سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی و لزوم تنظیم برنامه درسی بر اساس این شایستگی ها، اظهار کرد: از مهر ۱۴۰۳ به صورت اجرای آزمایشی و برای تعداد محدودی از کلاس اولی‌ها محتوای آموزشی جدید و بسته‌های تربیتی و یادگیری متناسب با شایستگی‌های محوری و پایه ارائه می‌شود.

وی با بیان اینکه این سازمان چارچوب شایستگی‌های پایه دانش آموزان را احصا کرده است، توضیح داد: آماده کردن دانش آموز برای زندگی باید بر اساس این شایستگی‌های پایه باشد و برنامه درسی نیز باید بر اساس این شایستگی‌ها تنظیم شود. همچنین در این راستا بازطراحی جدول عناوین دروس و توزیع زمان را در دستور کار داریم. نمی‌خواهیم دیگر به صورت موضوع محور به محتوای درسی نگاه کنیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در پاسخ به اینکه به نظر شما با توجه به اهمیت پایه اول ابتدایی و یادگیری الفبا در این پایه، اول ابتدایی برای ایجاد این تغییرات گسترده مناسب است؟ توضیح داد: تغییر برنامه درسی باید از ابتدای یک مقطع شروع شود و مهم‌تر اینکه قبل از اینکه کتاب تغییر کند شما باید برنامه درسی را متناسب با آن شایستگی‌های پایه تغییر داده باشید تا نهایتا تغییر در کتاب‌ها شروع شود.

لطیفی ادامه داد: ما یک نقطه آغاز برای پایه اول ابتدایی داریم. در خصوص متوسطه دوم بستگی به این دارد که طراحی که انجام می‌شود به چه نحوی خواهد بود. اگر این چارچوب برنامه‌ها به صورت کامل درآیند؛ امکان شروع این تغییرات از آغاز مقطع ابتدایی، متوسطه اول و دوم خواهد بود. تا زمانی که نقشه پشت کتاب درسی را اصلاح نکنیم نمی‌توانیم دست در کتاب درسی ببریم.۱۲ سال است که با یک همپیوستگی زیادی عناوین دروس به هم وصل بوده اند. اکنون تدوین چارچوب شایستگی‌های پایه شکل گرفته است و برنامه‌های درسی به میزان قابل توجهی بر اساسا این شایستگی‌های پایه، محتوا را طراحی می‌کنند.

بازطراحی متوسطه دوم به منظور افزایش اختیار دانش آموزان در انتخاب دروس

وی ادامه داد: در حال طراحی جدید برای دوره متوسطه دوم هستیم تا متوسطه دوم را طوری کنیم که بچه‌ها حق انتخاب بیشتری برای دروس داشته باشند و بخشی از فشار‌هایی که روی درس‌ها در این دوره است تعدیل شود. بازآرایی شاخه‌ها و رشته‌ها را در متوسطه دوم انجام دادیم و الان در حال تدوین استاندارد‌هایی هستیم که بخشی از محتوای آموزشی را دیگرانی که می‌توانند تولیدی داشته باشند برایمان انجام دهند و در این راستا استاندارد‌ها و راهنمای تولید را فراهم می‌کنیم. برخی از این اقدامات مثل تدوین چارچوب یا نظام واره شایستگی‌های پایه و عمومی پایان یافته است که قرار است متناسب با این شایستگی‌ها برنامه درسی آماده شود.

مناقشات بر سر افزایش یا کاهش حجم کتب درس

لطیفی با بیان اینکه ما در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی مبتنی بر تجارب دو دهه سازمان و سال‌های قبل، سعی کردیم به برنامه درسی را از منظر مدرسه طراحی کنیم، اظهار کرد: برخی می‌گویند حجم محتوا‌های کتب درسی زیاد و بهتر است کاسته شود. این در حالی است که انبوهی از مراجعات و الزامات اسناد بالادستی داریم که چه محتوا‌هایی باید در کتاب درسی بیایند.

از سوی دیگر بخش قابل توجهی از مطالبات کارشناسی که از سازمان می‌شود، از جانب انجمن‌های علمی یا مجموعه‌های دانشگاهی است که می‌گویند وقتی شما محتوا‌های آموزشی را کاهش می‌دهید؛ ورودی ما به مجموعه‌های علمی با ضعف جدی مواجه می‌شود. ما در اصلاحات دهه ۹۰ حجم خیلی از کتب درسی فعلی را کاهش دادیم، بنابراین از جهت حجم یک بار این کاهش را انجام دادیم، اما مناقشات تخصصی جدی بر سر این امر داریم و باید گفت کاهش یا افزایش حجم کتب درسی دو طرف دارد و قضیه یک طرفه نیست.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در پاسخ به سوالی درباره در دسترس نبودن برخی از رمزینه‌های کتب درسی، با بیان اینکه نزدیک ۹۰۸۵ محتوای کتب درسی متصل به رمزینهیا کیو آر کد هستند، گفت: برخی از این محتوا‌ها شامل فایل صوتی و برخی شامل فایل تصویری میَ وند و بسیاری از این محتوا‌ها تولید سازمان ما نیستند. عذرخواهی می‌کنم که برخی از رمزینه‌ها در دسترس نیست، واقعیت این است که بخشی از این مشکل به زیر ساخت باز می‌گردد که نیازمند رشد و تقویت زیرساخت شبکه هستیم. بخش دیگر مشکلات نیز به این باز میگردد که پیش بینی‌هایی برای تولید محتوا داشتیم، اما بخشی از این پیش بینی ما محقق نشد. کار جدیدی بود که شروع شد.

لطیفی تاکید کرد: عذرخواهی می‌کنم از این جهت که برخی رمزینه‌ها در دسترس نیست، امیدواریم در اولین فرصت از جهت زیر ساخت وضعیت را بهتر کنیم تا امکان استفاده از رمزینه‌ها فاهم شود و یا اینکه اگر رمزینه‌ای هست که قابل تعمیم نیست، این رمزینه‌ها را از روی کتب درسی برداریم که شرمنده دانش آموزان نشویم.

وی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به سامانه "نظر" برای دریافت نظرات معلمان، والدین و دانش آموزان درباره محتوا‌های کتب درسی، توضیح داد: علاوه بر اینکه این نظرات به گروه‌ها داده می‌شود، خیلی اوقات من شخصا این نظرات را خودم می‌بینم. حجم نظرات به میزانی است که نمی‌توان دانه به دانه پاسخ داد، اما به صورت موردی با آن‌ها تماس گرفته می‌شود تا ابهامات نظرات رفع شود. بعضا اگر نظرات داده شده در فضای فعلی قابل اعمال باشد، به صورت موردی در کتب درسی اعمال می‌شود. به طوری که بعضا به دلیل نظر دانش آموزان کتابی را از چاپ سپاری باز می‌گردانیم تا اصلاح شود.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه فرهنگ حفظ کردن در آموزش و پرورش ما جاری است، گفت: آموزش ما به غلط کتاب محور و آن هم فهم غلط از کتاب شده است. معلمی که نقشه پشت کتاب را نداند قطعا نمی‌توانند کتاب را به خوبی درس دهد. از دهه ۹۰ به بعد یک سری کتب درسی تحولی را وارد آموزش و پرورش کردیم، اما چالش اصلی این بود که ذهنیت اجرا و تدریس با ذهنیت طراحی کتب هماهنگ نشد.

نهایی شدن الگو مدرسه در تراز سند تحول بنیادین و پیش نویس نقشه راه سند تحول بنیادین

همچنین علی محبی، رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با حضور در شبکه آموزش سیما، با بیان اینکه این پژوهشگاه ۱۰ مساله اساسی آموزش و پرورش را احصا و شروع به کار پژوهشی درباره این ۱۰ مساله اساسی کرده است، اظهار کرد: یکی از این مسائل باز طراحی ساختار آموزش و پرورش است که در برنامه هفتم نیز به آن تاکید و گفته شده است که در سال اول اجرای برنامه باید این امر انجام شود.

وی ادامه داد: دیگری تدوین مدرسه در تراز سند تحول بنیادین است. ما الگو ارزیابی مدارس بر اساس مدرسه در تراز سند تحول بنیادین را آماده کردیم. سومین مساله اساسی آموزش و پرورش تدوین نقشه راه اجرا سند تحول بنیادین بود. نقشه راه اواخر خرداد به ما ابلاغ شد و بلافاصله شروع به کار تدوین نقشه راه کردیم. پیش نویس نقشه راه سند تحول بنیادین را آماده و اعتبار بخشی کردیم. هم اکنون تحویل شورای عالی آموزش و پرورش شده است تا در فرآیند تصویب قرار گیرد.

پیش نویس آیین نامه و شیوه نامه جدید رتبه بندی را آماده و ارائه کردیم

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به اینکه مرحله استقرار رتبه بندی معلمان انجام شد، افزود: بر اساس قانون باید بعد از دو سال از استقرار نظام رتبه بندی معلمان به مرحله ارتقا رتبه بندی وارد می‌شدیم تا رتبه بندی جدید بر اساس آن انجام گیرد. در زمینه آسیب شناسی رتبه بندی و بررسی تطبیقی آن، کار میدانی انجام و سه پژوهش تعریف شد. نهایتا پیش نویس آیین نامه و شیوه نامه جدید رتبه بندی را آماده و ارائه کردیم. همچنین برای سنجش ملی دوره‌های مختلف تحصیلی و شایستگی‌ها نیز برنامه داریم، کار‌های آن انجام شده است.

ترسیم رسیدن به وضعیت مطلوب مدرسه در تراز سند تحول طی سه مرحله

محبی همچنین با بیان اینکه الگو مدرسه در تراز سند تحول بنیادین آموزش و پرورش آمده است و بر این اساس سه مرحله برای رسیدن به وضعیت مطلوب ترسیم کردیم، تصریح کرد: ابتدا باید وضعیت موجود را احصا و راه رسیدن به وضعیت مطلوب با برنامه بنویسیم. این الگو پنج بعد و ۴۵ شاخص دارد. نتیجه و پیامد آن در سه مولفه دانش آموز، کارکنان مدرسه و خانواده خلاصه می‌شود. درواقع ویژگی‌های دانش آموز فارغ التحصیل از مدرسه، شاخص‌های کارکنان مدارس و شاخص‌های مربوط به خانواده و جامعه محلی برای رسیدن به مدرسه در تراز سند تحول از این سه مولفه استخراج می‌شود.