افزایش جمعیت یوز پلنگ آسیایی دچار بحران شد؟

از سال ۲۰۱۰ میلادی تاکنون، هر سال ۴ دسامبر به عنوان روز جهانی یوزپلنگ در کشور‌های مختلف گرامی داشته می‌شود و هدف آن افزایش آگاهی عمومی نسبت به خطر انقراض این گونه است. با توجه به اینکه ایران آخرین زیستگاه باقی‌مانده یوزپلنگ آسیایی است، این گونه از اهمیت خاصی برخوردار است. سازمان حفاظت محیط زیست علاوه بر تکثیر در اسارت بر حفظ جمعیت یوز در زیستگاه تمرکز کرده است و به گفته معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست مثلث منطقه حفاظت‌شده خوش ییلاق، میاندشت و توران زیستگاه یکپارچه بزرگی است که در جهت حفاظت از آن تلاش می‌شود.

به گزارش ایسنا، حسن اکبری با بیان اینکه وضع یورپلنگ به‌طور کلی در کشور نگران‌کننده است، تصریح کرد: این گونه در طول زمان کاهش جمعیت و حوزه پراکنش زیادی داشته است. وقتی جمعیت گونه‌ای کاهش زیادی پیدا می‌کند، خوبه‌خود از درون جمعیت دچار آسیب می‌شود مثل مشکلات ژنتیکو زمانی که مسایلی مثل تخریب زیستگاه به آن اضافه می‌شود، شرایط خیلی بحرانی به وجود می‌آید، اما این وضعیت به معنای قطع امید از افزایش جمعیت یوز پلنگ آسیایی نیست.

وی با بیان اینکه طی دو سال اخیر کار‌های بسیار خوبی برای احیای جمعیت یوزپلنگ تعریف شده است، گفت: امیدوارم وضعیت بحرانی این گونه این فرصت را به ما بدهد تا بتوانیم اقدامات انجام شده به مرحله اثربخشی برسد.

معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به زیستگاه یوزپلنگ آسیایی اظهارکرد: مهم‌ترین مساله‌ای که درباره یوز داریم این است که یوزپلنگ گونه‌ای است که به عرصه زیستگاهی وسیع، امن و دارای طعمه کافی نیاز دارد و به‌هیچ وجه مناطقی مثل توران حتی با مساحت یک میلیون هکتاری به‌تن‌هایی تضمین کننده بقای یوز نیست چراکه دام و سگ‌های گله در بخش اعظمی از توران حضور دارند و بخش قابل توجهی از این زیستگاه، کویری با رویش کم و طعمه ناچیز است بنابراین در نهایت ۳۰۰۰ حیوان متوسط الجثه در آن وجود دارد. در این شرایط برای دستیابی به زیستگاه خالص باید در اطراف توران شبکه‌ای از زیستگاه‌ها شکل بگیرد که همه دارای طعمه کافی و تا حدودی امن باشند، یعنی عاری از سگ گله و سایر تعارضاتی باشند که مانع زندگی مناسب یوزپلنگ‌ها می‌شوند.

وی با اشاره به اهمیت زیاد زیستگاه شرق توران گفت: تفاهمنامه‌ای را با بخش خصوصی برای تکثیر طعمه در آن محدوده و افزایش ضریب حفاظت امضا کردیم. مناطق حفاظت شده «لاغری» و «پروند» واقع در استان خراسان رضوی مناطق مهمی هستند، ولی نیروی کافی برای حفاظت ندارند و طعمه‌هایشان هم خوب نیست بنابراین تقویت حفاظت از این مناطق را آغاز کرده‌ایم، اگرچه با کمبود بودجه، نیرو و امکانات مواجه هستیم.

اکبری با بیان اینکه مهمتر از آن منطقه شمال توران است، توضیح داد: بعد از جاده میامی - سبزوار یک محدوده بسیار وسیع به نام «پل ابریشم» قرار دارد. این منطقه بسیار مهم است، چون تعداد زیادی یوز از ابتدای سال در این محدوده مشاهده شده است. این منطقه آزاد است، طعمه دارد، ولی کافی نیست. پس از آن میاندشت است. این منطقه حفاظت‌شده و در استان خراسان شمالی است. طعمه این منطقه کافی است، ولی در انتهای قلمرو یوز قرار دارد، ولی از نظر ما بسیار مهم است.

وی تاکید کرد: مثلث منطقه حفاظت شده خوش ییلاق، میاندشت و توران زیستگاه یکپارچه بزرگی است که تلاش می‌کنیم آن را تحت حفاظت درآوریم. تبدیل کردن همه آن‌ها به مناطق حفاظت شده به طی کردن پروسه طولانی نیاز دارد. به عنوان نمونه ما باید موافقت وزارت صمت و سازمان منابع طبیعی را جلب سپس موضوع را در شورای عالی محیط زیست مطرح کنیم و در صورت تصویب، نیرو تخصیص دهیم بنابراین ترجیح می‌دهیم به جای حفاظت شده کردن این مناطق، آن‌ها را با مشارکت مردمی تحت حفاظت در بیاوریم.

اکبری ادامه داد: تفاهمنامه‌ای را به منظور انعقاد بین استانداری‌های منطقه و محیط زیست آماده کرده‌ایم تا با هم‌افزایی همچنین کمک بخش خصوصی بتوانیم این منطقه را هرچه سریعتر امن کنیم و طعمه افزایش پیدا کند. همزمان با اتجام این کار، مهم است که کریدور جاده میامی - سیزوار که یوز‌ها از آن تردد می‌کنند، امن شود تا بتوانیم شبکه زیستگاهی ایجاد کنیم. در غرب توران هم زیستگاه‌های خوبی داریم. آن‌جا هم مشکلاتی وجود دارد که در صدد حل آن‌ها هستیم.

وی درباره مشارکت ناکافی دستگاه‌ها برای ایمن‌سازی جاده عباس‌آباد با وجود تصویب در کمیته ایمنی و حمل و نقل جاده‌ای اضافه کرد: برای اولین بار وزارت راه پای کار آمد. نورپردازی جاده عباس آباد شروع همچنین تابلو‌های خوبی نصب شده است. دوربین کاهش سرعت هم تا حدودی نصب شده است. مهم نیست که تعداد آن‌ها کم است، چون میانگین سرعت را حساب می‌کنند.

اکبری با بیان اینکه تصویب کاهش سرعت در جاده عباس‌آباد در کمیته ایمنی و حمل و نقل جاده‌ای خیلی چالش داشت، اظهارکرد: در کمیته حمل و نقل بسیاری از دستگاه‌ها مخالف بودند، چون معتقد بودند به علت کویری بودن مسیر و احتمال خواب‌آلودگی رانندگان ممکن است کاهش سرعت موجب افزایش تصادفات شود. وزارت راه به ما در آن جلسه کمک کرد تا توانستیم با پافشاری مصوبه‌ای یکساله بگیریم. ما از وزارت راه به‌طور مرتب درخواست کرده‌ایم تا کاهش سرعت سریع‌تر اتفاق بیفتند. امیدواریم تا دو ماه آینده محقق شود، چون اگر اطلاع‌رسانی خوبی انجام شود و سرعت به ۹۰ کیلومتر کاهش یابد، به کمتر شدن تلفات یوز کمک می‌کند.

از آذر و توران، ایران و فیروز چه خبر؟

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره یوزپلنگ‌های در اسارت گفت: «آذر» و «توران» - دو توله یوز ماده - یکساله شده‌اند و وضعشان خوب است. «ایران «- ماده یوز - هم در وضعیت مناسبی قرار دارد و فعلا حاملگی در کار نبوده است. «فیروز» -یوز نر- نیز در سلامت به سر می‌برد.

معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: در صورتی که از نظر مالی مساعدت شویم تلاش می‌کنیم فضا را بزرگ‌تر و استانداردتر کنیم، چون در حال حاضر مکان نگهداری یوز‌ها کوچک است علاوه بر آن سعی در بازوحشی سازی «آذر» و «توران» داریم البته بستگی به میزان اعتباری دارد که به ما تخصیص می‌یابد. چون از ابتدا زیستگاه‌های اصلی را در اولویت قرار داده ایم، در تکثیر در اسارت نیازمند مشارکت حامیان محیط زیست است.

اکبری در پایان گفت: صندوق ملی محیط زیست و سازمان محیط زیست با تضمینی که برای درست هزینه کردن می‌دهد، مکانی است که می‌تواند حامیانی را به سمت تکثیر موفق یوز در اسارت ببرد و بتوانیم ذخیره مناسبی در شرایط نیمه وحشی داشته باشیم.