صادرات عجیب ایران به روسیه!

معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشارزی تهران در گزارشی تحت عنوان «مروری بر وضعیت تجارت روسیه» به مرور مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی کشور روسیه به عنوان دهمین شریک تجاری ایران، وضعیت صادرات و واردات این کشور و وضعیت تجارت آن با ایران پرداخته است.

بر این اساس روند تجارت ایران و روسیه در سال‌های اخیر افزایشی بود و ارزش کل تجارت ایران و روسیه در سال ۱۴۰۱ به بالاترین حد خود طی پنج سال منتهی به این سال رسیده است؛ به‌طوری که ارزش کل تجارت ایران و روسیه در سال ۱۴۰۱ با افزایش حدود چهار درصدی در مقایسه با سال ۱۴۰۰ به حدود ۲.۳ میلیارد دلار رسیده که حدود ۶۸ درصد از آن، معادل ۱.۶ میلیارد دلار مربوط به ارزش واردات ایران از روسیه و مابقی، معادل ۷۵۱ میلیون دلار به صادرات ایران به این کشور اختصاص داشته است. روند تجارت غیرنفتی ایران و روسیه در سال ۱۴۰۱ برای دومین سال پیاپی با افزایش همراه بوده است؛ اگر چه از سرعت رشد آن کاسته شده است.

همچنین طی شش ماهه نخست سال ۱۴۰۲ نیز ارزش کل تجارت ایران و روسیه حدود ۱.۴ میلیارد دلار (۴۴۰ میلیون دلار صادرات و ۹۲۵ میلیون دلار واردات) بوده که رشد ۱۱.۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.

از طرف دیگر بررسی محصولات مبادله شده بین دو کشور اطلاعات جالبی در اختیار ما قرار می‌دهد. برای مثال در سال ۱۴۰۱ و همچنین طی شش ماهه ۱۴۰۲، چهار فصل ۴۴ «چوب و اشیاء چوبی؛ زغال چوب»، ۱۰ «غلات»، ۱۱ «محصولات صنعت آرد سازی؛ مالت؛ نشاسته وفکول، اینولین و گلوتن گندم» و ۷ «سبزیجات، نباتات، ریشه و غده‌های زیرخاکی خوراکی»، فصولی بودند که وابستگی ایران در آن‌ها به روسیه از سایر گروه‌های کالایی بالاتر بوده است. در این گزارش میزان وابستگی ایران به روسیه در چهار گروه یاد شده به ترتیب ۲۹.۶، ۱۰.۵، ۹.۷ و ۹.۶ درصد عنوان شده است.

عمده کالا‌های مبادله شده بین ایران و روسیه

عمده کالا‌های صادراتی ایران در سال ۱۴۰۱ به روسیه نیز شامل «سایر اجزاء و قطعات توربوجت‌ها»، «سایر انواع میگو» و «کیوی تازه» بوده است. در اصل در سال گذشته میزان صادرات این سه محصول به روسیه به ترتیب ۶۸.۵، ۵۷.۸ و ۵۲.۹ میلیون دلار بوده و همچنین به ترتیب ۹۸.۶، ۴۳.۵ و ۴۵.۱ درصد از کل صادرات سه محصول یاد شده از ایران به کشور روسیه انجام شده است.

از طرف دیگر نکته قابل توجه در خصوص ۱۰ کالای عمده صادراتی ایران به روسیه در سال۱۴۰۱، سهم بالای آن‌ها از صادرات کل کشور بوده است؛ به طوری که ۱۰ کالای عمده صادراتی ایران به روسیه حدود ۴۸ درصد از کل ارزش صادرات ایران به این کشور در سال ۱۴۰۱ را تشکیل می‌دهد.

همچنین این گزارش نشان می‌دهد در سال۱۴۰۱، «گندم معمولی»، «اجزاء و قطعات رآکتور‌های هسته‌ای» و «چوب اره شده»، عمده کالا‌های وارداتی ایران از روسیه بوده‌اند. میزان وابستگی ایران به واردات سه کالای یاد شده نیز به روسیه به ترتیب ۳۶ درصد، ۱۰۰ درصد و حدود ۸۵ درصد بوده است. همچنین ۱۰ کالای نخست وارداتی ایران از روسیه در سال ۱۴۰۱حدود ۸۵ درصد از کل واردات ایران از این کشور را تشکیل می‌دهد.

در مجموع بررسی واردات روسیه طی سه سال گذشته (۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲) نشان می‌دهد که عمده نیاز وارداتی این کشور در این بازه مربوط به فصول ۸۴ (رآکتور‌های هسته‌ای، دیگ‌های بخار آب گرم، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، اجزا و قطعات آنها)، ۸۵ (ماشین آلات و دستگاه‌های برقی و اجزا و قطعات آنها، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت و تصویر تلویزیونی) و ۸۷ (وسایل نقلیه زمینی غیر از نواقل روی خط راه آهن یا تراموای و...) بوده که حدود ۳۹ درصد از کل نیاز وارداتی این کشور را تشکیل می‌دهد.

اما سهم ایران در برآورده کردن نیاز وارداتی روسیه در سه فصل یاد شده بسیار ناچیز بوده و تنها توانسته در میان ۱۰ فصل عمده وارداتی روسیه در فصل ۸ (میوه‌های خوراکی؛ پوست مرکبات یا پوست خربزه و همانند) حدود پنج درصد از سهم بازار این کشور را از آن خود کند.