اجاره خانه؛ درآمد خانوار‌های تهرانی را می‌بلعد!

سهم اجاره مسکن از درآمد خانوار‌های تهرانی رکورد تازه‌ای را به ثبت رسانده است. بر این اساس خانوار‌های ساکن استان تهران در سال ۱۴۰۱ به‌طور میانگین بیش از یک حقوق خود را صرف پرداخت اجاره‌بها کرده‌اند. این در حالی‌ست که باقی استان‌ها نیز در شرایط بهتری به سر نمی‌برند و اکنون بیش از ۳۰ درصد از درآمد خود را ماهانه به اجاره‌بها اختصاص می‌دهند.

به گزارش تجارت‌نیوز، تورم مسکن و اجاره‌بها در سال‌های اخیر نسبت به برخی شاخص‌های اقتصادی صعود بیشتری را پشت سر گذاشته است، از جمله تورم عمومی و حداقل دستمزد. به همین دلیل اکنون نه تنها خرید خانه بلکه اجاره یک آپارتمان حداقلی نیز برای مردم عملا ناممکن شده است، تا آنجا که در سال‌های اخیر هر روز بیشتر از روز گذشته شاهد انواع پدیده‌های بدخانمانی مانند کانکس‌خوابی یا پشت‌بام‌خوابی بوده‌ایم. اما اکنون با این شرایط، هزینه‌های مربوط به بخش مسکن چه میزان از سبد خانوار را به خود اخصاص می‌دهد؟

صرف درآمد برای پرداخت اجاره بهای خانوار‌های تهرانی، رکورد تازه‌ای را به ثبت رسانده است. تازه‌ترین برآورد رسمی از هزینه اجاره نشینی در شهر‌های کشور، نشان می‌دهد خانوار‌های ساکن در استان تهران پارسال به طور متوسط، معادل «نصف به اضافه یک حقوق» خود را صرف هزینه تامین مسکن (اجاره بها) کردند. این میزان، رکورد تازه‌ای از هزینه تامین مسکن، را برای خانوار‌های ساکن استان تهران به ثبت رسانده است.

تازه‌ترین گزارش منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، سال گذشته، همچنین سهم هزینه تامین مسکن (اجاره بها) در سبد هزینه خانوار‌های شهری به طور محسوسی افزایش یافت. همچنین بر اساس تازه‌ترین آمار‌های رسمی، پارسال سهم هزینه مسکن در سبد هزینه‌های خانوار‌های ساکن استان تهران، به نصف به‌علاوه یک افزایش یافت.

بر اساس استاندارد‌های جهانی، به طور متعارف، سهم هزینه تامین مسکن در سبد هزینه خانوار‌ها باید کمتر از ۳۰ درصد باشد؛ این در حالی است که هم اکنون نه‌تن‌ها در کل کشور به طور متوسط این میزان بیش از ۸ واحد درصد بیشتر است که در برخی کلان‌شهر‌ها از جمله تهران، این فاصله به بیش از ۱۰ واحد درصد رسیده است.

شرایط بدتر ۱۲ استان

تازه‌ترین آمار‌های منتشر‌شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد شرایط در ۱۲ استان بدتر از سایر استان هاست. در استان تهران، نزدیک به ۵۱ درصد و به طور دقیق ۵۰.۸ درصد از سبد هزینه خانوار‌های شهری در سال ۱۴۰۱ مربوط به هزینه تامین مسکن یا اجاره بها بوده است. بر اساس گزارش دنیای اقتصاد، بعد از تهران، پارسال، در استان البرز، ۴۱.۹ درصد از سبد هزینه خانوار‌های شهری صرف تامین مسکن (اجاره بها) شده است. این میزان در استان فارس، ۴۱.۹ درصد، در گیلان ۳۹ درصد و در اصفهان معادل ۳۶.۸ درصد بوده است.

در استان خراسان رضوی، ۳۵.۴ درصد از کل هزینه خانوار‌ها مربوط به اجاره بها (هزینه تامین مسکن) بوده است. این میزان در همدان ۳۴.۹ درصد، در هرمزگان ۳۲.۹ درصد و در قزوین ۳۲.۴ درصد بوده است. سال گذشته همچنین در مازندران ۳۱.۸ درصد، در زنجان ۳۰.۳ درصد و در کرمانشاه، ۳۰‌درصد سبد هزینه خانوار‌ها مربوط به هزینه تامین مسکن بوده است. در سایر استان‌ها نیز این سهم بیش از ۲۰ درصد به ثبت رسیده است.

کمترین میزان سهم هزینه تامین مسکن در سبد هزینه خانوار‌های شهری مربوط به استان بوشهر با ۲۱.۱ درصد بوده است. این در حالی است که به‌طور استاندارد این هزینه از سهم هزینه خانوار باید ۳۰ درصد باشد.

برآورد سطح اجاره بها در کشور

آخرین گزارش مربوط به تغییرات شاخص اجاره بهای مسکن که از سوی مرکز آمار ایران در شهریورماه منتشر شد، نشان می‌دهد در ۶ ماه اول سال جاری، میانگین اجاره بها در کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل یعنی ۶ ماه اول پارسال، معادل ۳۸.۵ درصد افزایش یافته است.

با در نظر گرفتن آمار مربوط به متوسط سهم هزینه تامین مسکن خانوار‌های شهری در سبد هزینه‌های آن‌ها در سال ۱۴۰۱، می‌توان برآورد کرد که به‌طور متوسط در ۶ ماه اول سال جاری، خانوار‌های شهری معادل ۶ میلیون تومان به‌عنوان اجاره ماهانه (مجموع رهن و اجاره ماهانه) پرداخت کرده اند. در سال جاری حداقل حقوق و دستمزد ماهانه نیرو‌های کار (بر اساس قانون کار) کمتر از ۹ میلیون تومان تعیین شد.

تفاوت سهم اجاره بها در پایتخت

نتایج یک نظرسنجی از شهروندان تهرانی و برخی برآورد‌ها نشان داد، هم اکنون مسکن به اولین دغدغه و اولویت شهروندان تهرانی تبدیل شده است. به طوری که «سطح پایین درآمد» و «تورم عمومی» در رده‌های بعدی قرار گرفته است.

«وزن اجاره بها در سبد هزینه ماهانه» به رقم سنگین تری افزایش یافته است. در حالی که بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان در یک نظرسنجی با عنوان دغدغه‌های اقتصادی خانوار‌های تهرانی، که از سوی مرکز افکارسنجی سرمایه وابسته به سازمان بورس و اوراق بهادار انجام شده بود، درآمدی کمتر از ۱۶ میلیون تومان در ماه داشتند.

سطح متوسط اجاره بها در تهران نشان داد، هم اکنون برای اجاره یک واحد مسکونی معمولی در مناطق متوسط شهر، با مساحت حدود ۶۰ مترمربع، خانوار‌ها باید اجاره بهای ماهانه حول و حوش ۱۵ میلیون تومانی را پرداخت کنند. به این ترتیب و بر اساس این آمار‌ها و برآوردها، عملا سهم هزینه تامین مسکن (اجاره بها) در سبد هزینه خانوار‌های ساکن در شهر تهران به بیش از ۷۰‌درصد نیز (به طور متوسط) رسیده است. اما تفاوت آمار‌های این گزارش با آمار تازه‌ای که در خصوص نسبت هزینه تامین مسکن خانوار‌های تهرانی به کل هزینه‌های آن‌ها منتشر شده است، چیست؟

گزارشی که در هفته گذشته با عنوان دغدغه اول تهرانی‌ها منتشر شد، مربوط به سطح فعلی (پاییز ۱۴۰۲) میانگین اجاره بهای مسکن در «شهر تهران» است. اما آمار‌هایی که در گزارش جدید با استناد به گزارش مرکز آمار ایران در خصوص شاخص‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور منتشر می‌شود، مربوط به سهم هزینه تامین مسکن (اجاره بهای) خانوار‌های ساکن در «استان» تهران و بازه زمانی «یک‌سال ۱۴۰۱» است.