نیمسال کاهشی ۱۰ خودرو

منحنی قیمت خودرو در نیمه نخست امسال روند نزولی طی کرده است؛ به‌طوری‌که میانگین قیمت ۱۰خودروی پرفروش در بازه زمانی مذکور افت ۳۱درصدی به خود می‌بیند.بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد بیشترین ریزش ماهانه در خردادماه با نرخ ۵/ ۱۳درصدی رقم خورده است. سه فاکتور «آرامش نسبی بازار ارز»، «فروش گسترده خودرو در سامانه یکپارچه» و «اخبار و اتفاقات مربوط به واردات خودرو» از مولفه‌های اصلی اثرگذار در بازار به شمار می‌روند. به‌نظر می‌رسد در ادامه سال همراه با تحقق اهداف واردات، می‌توان به تداوم افت قیمت‌ها امیدوار بود.

محاسبات «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد منحنی قیمت خودرو در نیمه نخست امسال نزولی بوده، به نحوی که ماه به ماه از میانگین قیمت در بازار کاسته شده است. با این حساب، بلندترین ارتفاع قیمت در انتهای فروردین به ثبت رسیده است و کمترین آن نیز طبعا در اواخر شهریور.

با توجه به نتایج این محاسبات، بازار خودرو در نیمه نخست امسال (منهای انتهای فروردین) با تلاطم قیمتی خاصی مواجه نبوده است و علاوه بر این، قیمت‌ها سیر نزولی (در پایان هر ماه) داشته‌اند. در باب اینکه چرا بازار خودرو در نیمه نخست امسال روزهای نسبتا آرامی را پشت سر گذاشته، دلایل مختلفی مطرح می‌شود و در این بین، سه فاکتور «آرامش نسبی بازار ارز»، «فروش گسترده خودرو در سامانه یکپارچه» و «اخبار و اتفاقات مربوط به واردات خودرو» سه مولفه اصلی اثرگذار در بازار به شمار می‌روند. هرچند سیاستگذار اصرار دارد که آرامش نسبی در بازار خودرو و افت قیمت‌ها به دلیل عملیات اختصاصی و ویژه در این بازار بوده، با‌این‌حال با توجه به عوامل مذکور، نمی‌توان این اتفاق را تمام‌و کمال به نام سیاستگذار ثبت کرد.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، عامل اصلی در ثبات نسبی بازار و افت قیمت‌ها، ریشه در انتظارات تورمی و بازار ارز دارد. در نیمه نخست امسال، دولت توانسته قیمت ارز را در بازار به‌نوعی تثبیت کرده و از تلاطم در این بازار جلوگیری کند. جدا از اینکه این اقدام مصنوعی بوده یا طبیعی و آیا آرامش بازار ارز برای مدت‌ها پایدار خواهد بود یا نه، مساله مهم دیگر این است که نوسان ارزی تاثیر مستقیم بر منحنی قیمت خودرو گذاشته و می‌گذارد. به‌ویژه طی پنج سال گذشته که کشور در تحریم قرار گرفته، بازار خودرو متاثر از بازار ارز با افت‌و‌خیز قیمتی مواجه شده است. هرگاه قیمت ارز افزایش یافته، منحنی قیمت خودرو هم معمولا به پیروی از آن، رشد کرده است. هرگاه نیز بازار ارز توفانی شده، قیمت خودرو هم به تبع آن صعود کرده است. از همین رو آرامش نسبی در بازار خودرو و افت قیمت‌ها را بسیاری از کارشناسان ناشی از ثبات نسبی در بازار ارز می‌دانند که خود ریشه در افت انتظارات تورمی دارد. طبعا اگر انتظارات تورمی رشد کرده و آرامش بازار ارز بر هم بخورد، قیمت خودرو نیز بالا خواهد رفت و از آن سو نزولی‌تر شدن قیمت ارز و پایین‌تر آمدن انتظارات تورمی می‌تواند منحنی قیمت را سر‌به‌زیرتر کند.

در کنار مساله ارز و انتظارات تورمی، عامل اثرگذار دیگر بر نزولی شدن قیمت خودرو در نیمه نخست امسال، فروش گسترده خودرو در سامانه یکپارچه است. از همین رو دو مرحله فروش در سامانه یکپارچه خودرو را می‌توان اقدام مستقیم و اختصاصی سیاستگذار برای آرام کردن بازار خودرو دانست. سوای اینکه فروش در سامانه یکپارچه خودرو با چه نقاط ضعفی مواجه بوده، نمی‌توان از تاثیر آن بر کاهش تقاضا و به تبع آن، نزولی شدن قیمت غافل ماند. در این پروژه که در دو مرحله انجام شد، نزدیک به دومیلیون دستگاه خودرو عرضه شد، بنابراین به همین اندازه از تقاضای بازار ریخت. البته این موضوع را نیز نباید فراموش کرد که بخشی از ثبت‌نام‌کنندگان در فروش یکپارچه به دلایل مختلف انصراف داده یا خواهند داد.

اما به‌هر‌حال به اندازه کسانی که ثبت‌نام خود را نهایی کرده یا خواهند کرد، از تقاضای بازار خودرو کاسته شده است. با توجه به رابطه عرضه و تقاضا و تاثیر مستقیم آن بر قیمت، هرچه تقاضا پایین بیاید، قیمت نیز نزولی می‌شود یا حداقل از سرعت رشد آن کاسته خواهد شد. بنابراین این اتفاق در نتیجه فروش نزدیک به دو‌میلیون دستگاه خودرو در قالب سامانه یکپارچه فروش، رخ داده و بخشی از آرامش فعلی بازار مدیون آن است. این البته در حالی است که فعلا خبری از دور سوم فروش گسترده خودرو در سامانه یکپارچه نیست و از طرفی، اگر موج انصرافی‌ها بالا برود، ممکن است تقاضا در بازار نیز رشد کرده و سبب افزایش قیمت شود.

اما گذشته از آرامش نسبی بازار ارز و فروش یکپارچه خودرو، عامل اثرگذار دیگر بر بازار، اخبار و اتفاقات مربوط به واردات است. در نیمه نخست امسال، خبرهای زیادی در مورد واردات خودرو منتشر شد که مهم‌ترین آن تصویب واردات مدل‌های کارکرده بود. این خبر تاثیر غیر‌قابل‌انکاری بر نزولی شدن قیمت خودرو در بازار داشت، هرچند اثرگذاری آن در مقایسه با مساله ارز و فروش یکپارچه، کمتر بوده است.

این اعتقاد وجود دارد که در صورت واردات خودرو، منحنی قیمت در بازار نزولی می‌شود. این ادعا البته پربیراه نیست، مشروط بر آنکه اولا خودرو در تیراژ بالا وارد کشور شود و ثانیا قیمت تمام‌شده آن برای مشتریان ایرانی تا حد امکان پایین باشد. این در حالی است که فعلا نه اتفاق اول رخ داده و نه دومی؛ با‌این‌حال همین اخبار مربوطه نیز اثر خود را در بازار داشته‌اند. بدون تردید اگر در نیمه دوم امسال واردات خودرو سرعت بگیرد و کارکرده‌ها نیز بیایند، به شرط آنکه بازار ارز دچار تلاطم شدیدی نشود، می‌توان به کاهش بیشتر قیمت در بازار امیدوار بود.

نزول ماهانه قیمت خودرو

اما در محاسباتی که «دنیای اقتصاد» انجام داده، تقریبا تمام خودروهای داخلی و مونتاژی (به‌جز مواردی محدود) طی نیمه گذشته از سال با کاهش قیمت به صورت ماهانه مواجه بوده‌اند. برای انجام این محاسبات، نوسان قیمت شش ماه 10 خودرو شامل پژو 206 تیپ 2، پژو 207 اتومات، پژو پارس، دنا پلاس، شاهین، کوئیک دنده‌ای، هایما S7، دیگنیتی پرایم، جک S5 و لاماری ایما مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به خودروهای در نظر گرفته شده، رکورد قیمت در بازار خودرو به لاماری ایما (با قیمت دو‌میلیارد و 600میلیون تومان) مربوط است و کمترین قیمت را نیز کوئیک دنده‌ای (با قیمت 335 میلیون تومان) به خود اختصاص داده است.

میانگین قیمت خودروهای منتخب در فروردین امسال، یک‌میلیارد و 320میلیون تومان بوده، اما در اردیبهشت، این میانگین به یک‌میلیارد و 147میلیون تومان کاهش پیدا کرده است. با توجه به روند نزولی قیمت در بازار خودرو، میانگین قیمتی در انتهای خرداد به زیر یک‌میلیارد تومان رسیده است. در انتهای تیر نیز با توجه به ادامه روند کاهشی قیمت در بازار، میانگین قیمتی 953میلیون تومان به ثبت رسیده است. میانگین قیمت در انتهای مرداد نیز به 926میلیون تومان رسیده و درنهایت طی روزهای انتهایی شهریور، این رقم به حدود 912میلیون تومان رسیده است. مرور این آمار نشان می‌دهد نرخ افت میانگین قیمت خودرو در بازار، ماه به ماه کمتر شده است. به عنوان مثال، تفاوت میانگین قیمت بین فروردین و اردیبهشت، 173میلیون تومان بوده، اما در خرداد و نسبت به اردیبهشت، به 154میلیون تومان رسیده است.

در بازه‌های زمانی بعدی هم میانگین افت قیمت به ترتیب ارقام 40میلیون تومان، 27میلیون تومان و 14میلیون تومان را به ثبت رسانده است. بنابراین میانگین قیمت خودرو در بازار در اردیبهشت و نسبت به انتهای فروردین، بیش از 13 درصد کاهش پیدا کرده و در آخر خرداد و نسبت به پایان اردیبهشت هم افت 13.5 درصدی را تجربه کرده است. میانگین قیمت در انتهای تیر و نسبت به انتهای خرداد نیز کاهش پنج درصدی داشته و در انتهای مرداد و نسبت به آخر تیر هم سه درصد نزول را به خود می بیند. در انتهای شهریور و نسبت به انتهای مرداد نیز میانگین قیمت 1.5 درصد افت کرده است.