قول‏‌های معیشتی، زیر پای ژنرال

مصری‌ها به یک دهه تأمین قابل‌اتکای برق و ادعا‌های سرمایه‌گذاری گسترده در تولید برق عادت‌کرده بودند. برای آن‌ها، موج قطعی برق گسترده در مناطق مختلف، شوکه‌کننده بود و چند ماه مانده به یک انتخابات، اعتماد به رئیس‌جمهور عبدالفتاح‌السیسی را دچار تزلزل کرد. در کنار تورم بی‌سابقه و تضعیف شدید واحد پول ملی، قطعی‌های برق، علامت‌هایی قوی شدند از بدترین بحران اقتصادی که مصر از زمان قدرت‌گرفتن سیسی در ۲۰۱۴ با وعده‌های ثبات و توسعه، تجربه کرده است.

به شکلی گسترده این انتظار وجود دارد که سیسی، به‌عنوان یک فرمانده نظامی سابق که نارضایتی سیاسی را به شکلی گسترده سرکوب کرده است، دور سوم ریاست‌جمهوری خود را هم در انتخابات اوایل ۲۰۲۴ با حمایت نظامیان و دیگر نهاد‌های امنیتی به دست بیاورد؛ اما مشکلات اقتصادی گلایه‌هایی در میان مصری‌ها ایجاد کرده است، مصری‌هایی که می‌بینند با اینکه دولت هزینه‌های هنگفتی روی ابرپروژه‌ها کرده است، استاندارد‌های زندگی‌شان در حال نزول است.

الاسمرات از محله‌های مسکن اجتماعی در قاهره است که در دوران سیسی توسعه یافته است. کریم المحروس، از ساکنان این محله می‌گوید: «یادمان رفته بود قطعی برق چیست.» مردم می‌گویند هر روز، یک ساعت برق می‌رود: «وقتی برق یکی دو بار در روز می‌رود و جا‌های دیگر حتی یک ربع هم قطعی برق ندارند، این اسمش بی‌عدالتی است.»

از زمان آشوب بعد از سرنگونی رئیس‌جمهور حسنی مبارک در قیام ۲۰۱۱ مصر، قطعی برق مشکلی جدی نبوده است. در آن زمان، قطعی مکرر برق به تغییر نظر‌ها نسبت به اولین رهبر منتخب دموکراتیک مصر، یعنی محمد مرسی از اخوان‌المسلمین کمک کرد. بعد از آن بود که سیسی رهبری سرنگونی مرسی را در ژوئیه ۲۰۱۳ پیش برد.

پژواک گذشته

منتقدان سیسی در قطعی‌های برق، پژواکی از آن زمان را می‌بینند. قطعی‌های برق از ژوئیه شروع شده و طبق جدول زمانی‌ای اجرا می‌شود که از اوایل اوت منتشرشده است. ساکنان می‌گویند این قطعی‌ها در برخی مناطق شدیدتر از مناطق دیگر بوده است و این باعث ایجاد حس نابرابری شده است.

جمیله اسماعیل، رهبر حزب الدستور (حزب قانون اساسی) و یکی از چندین گروه مخالف به‌حاشیه‌رانده‌شده است که تلاش می‌کند در جهت تغییرات اقتصادی و سیاسی اعمال فشار کند. او می‌گوید: «قطعی‌های برق، نشانه‌ای از ناکامی در سیاست‌های اقتصادی و در مدیریت هستند.» اسماعیل ادامه می‌دهد: «حس خطری جدی وجود دارد، چون ثبات اجتماعی و امنیت، تهدید شده‌اند.»

بعد از ۲۰۱۴، سیسی به‌سرعت به سمت ایجاد ظرفیت مازاد تولید برق حرکت کرد. او در شرایطی که دولتش اتکایی سنگین به حمایت مالی دولت‌های خلیج [فارس]و قرض‌دهنده‌های بین‌المللی مستقر در غرب داشت، سه نیروگاه گازی عظیم ساخت. دولت می‌گوید، نیاز به کم‌کردن بار شبکه برق وجود داشته و علتش، افزایش مصرف برق برای سیستم‌های خنک‌کننده در آب‌وهوایی است که به شکلی غیرعادی گرم است.

مقامات می‌گویند، در کنار بیمارستان‌ها و ساختمان‌های راهبردی، مناطقی شامل سواحل شمالی و دریای سرخ هم از قطعی برق مستثنا شده‌اند تا از بخش گردشگری حفاظت شود. بخش گردشگری از منابع کلیدی ارز خارجی است و مصر بعد از این که در سال گذشته، کمبود مزمن دلار آشکار شد، عاجزانه به ارز خارجی نیاز دارد.

تحلیلگران می‌گویند، علت دیگر قطعی‌های برق، کاهش تولید گاز طبیعی در مصر است. بیشتر شبکه برق مصر با گاز طبیعی کار می‌کند. گاز طبیعی یکی دیگر از منابع درآمد ارز احتیاطی نیز هست. دولت انکار می‌کند که کمبود گاز قطعی‌های برق را کلید زده است. دولت مصر از تابستان گذشته از مردم درخواست کرد که مصرف برق را محدود کنند و به دنبال این رفت که گاز را برای صادرات نگه دارد، در شرایطی که هزینه‌های انرژی در دنیا بالاست.

شوک‌های بیرونی

از آن زمان، دولت با چند برنامه به دنبال جذب دلار بوده است، شامل اینکه از ۱۴ اوت، به مصری‌های خارج از کشور یک ماه فرصت داد به یک حساب در بانک ابوظبی پول بریزند تا از خدمت سربازی معاف شوند. سیسی مشکلات اخیر اقتصادی را تا حد زیادی به گردن شوک‌های بیرونی انداخته است، شامل پاندمی ویروس کرونا و تأثیرات غیرمستقیم جنگ در اوکراین.

مصطفی بکری، از نمایندگان حامی سیسی در پارلمان در مصاحبه‌ای در این باره گفت: «بله، اقتصاد مصر از بحران‌ها و مشکلات رنج می‌برد و این‌ها روی شهروندان و معیشت‌شان تأثیر گذاشته است، اما کجا این‌طور نیست؟» بکری ادامه می‌دهد: «به تدریج می‌توانیم این بحران‌ها را حل کنیم و مردم مصر می‌توانند بارش را تحمل کنند.»

هزینه‌کرد‌های عمومی عمرانی کمک کرده است که اقتصاد همچنان در حال رشد باقی بماند و منجر به گسترش سریع شبکه جاده‌ای هم شده است، اما اقتصاددانان می‌گویند، نقش مسلط ارتش، اصلاحات را خفه کرده است و بار فزاینده بدهی هم باعث نگرانی است.

ابرپروژه‌هایی مثل پایتخت جدید خارج از قاهره و پایتخت تابستانی در ساحل خنک شمالی، یعنی جایی که به‌طور سنتی، طبقات نخبه گرم‌ترین ماه‌های سال را در آن می‌گذرانند هم خشم عمومی را برانگیخته است. در همین حال، بسیاری از مصری‌ها از این شکایت می‌کنند که در نتیجه اصلاحات یارانه‌ها، مالیات و قیمت‌های روبه‌اوج، زندگی سخت‌تر شده است. محمد ابراهیم، از کارمندان دولت است که در الاسمرات زندگی می‌کند. او می‌گوید: «اوضاع قبلا خیلی بهتر بود. اما الان خیلی فرق کرده.» او ضمنا افسوس این را می‌خورد که قیمت سیگار از زمان مبارک، افزایش شدیدی داشته است.