چرا مهاجرت ورزشکاران در شطرنج زیاد شده است؟

مهاجرت شطرنج‌بازان از ایران در شرایطی در سال‌های گذشته رو به افزایش بوده که همچنان به نظر می‌رسد دغدغه مالی این ورزشکاران، قوی‌ترین دلیل برای خروج از ایران است. درست است که شطرنج ظاهرا رشته ارزان‌قیمتی است، ولی در سطح حرفه‌ای، ورزشکاران برای ارتقای رده‌بندی‌شان نیاز به حضور در رقابت‌های بین‌المللی دارند. اینجاست که مسائل مالی نقشی پررنگ ایفا می‌کند. فدراسیون از نداشتن بودجه صحبت می‌کند و شطرنج‌بازان هم از هزینه سنگین برای حضور در تورنمنت‌های مختلف نالان هستند. آن‌هایی که حمایت خانواده را داشته‌اند با رشد نرخ ارز، عملا چنین حمایتی را از دست داده‌اند. به هر روی، طرفین هم ظاهرا قرار نیست به جمع‌بندی درخوری در این زمینه برسند.

همین روز‌ها دوباره شایعه شده که شطرنج‌بازان ایرانی که قرار است به مسابقات جام جهانی باکو اعزام شوند باید با هزینه شخصی سفر کنند. این موضوعی است که شهرام عظیمی، سرپرست فدراسیون شطرنج، به‌طور رسمی آن را بیان کرده و گفته «کمیته فنی تصمیم گرفته که بازیکنان با هزینه شخصی به باکو اعزام شوند. ما فقط موضوعات شورای برون‌مرزی و مسائل دیگر را انجام داده‌ایم. در دنیا هم فدراسیون‌های ملی جام جهانی را به عنوان یک مسابقه شخصی نگاه می‌کنند. هرچند افتخارش برای کشور است، اما با دوستان فنی که صحبت کردیم و با توجه به مشکلات، توان اینکه هزینه‌ها را پرداخت کنیم نبود».

این اظهارات با واکنش منفی شطرنج‌بازان ایرانی روبه‌رو شده است. پوریا درینی، استادبزرگ شطرنج ایران که سهمیه حضور در جام جهانی باکو را دارد، از پرداخت هزینه‌های این مسابقات توسط خود بازیکنان گلایه کرده است. او در گفتگو با ایسنا می‌گوید: «مسابقات جام جهانی در باکو برگزار می‌شود. ما شش سهمیه در این مسابقات داریم. این مسابقات به صورت حذفی و مثل جام جهانی فوتبال برگزار می‌شود و نزدیک به یک ماه طول می‌کشد. در هر مرحله دو بازی برگزار می‌شود و برنده به دور بعد صعود می‌کند. اگر دو بازیکن در هر مرحله از نظر امتیاز مساوی شدند دیدار‌های رپید یا برق‌آسا برگزار می‌شود تا برنده مشخص شود. متأسفانه هزینه اعزام به باکو با بازیکنان است. حداقل برای من که این‌طور است. فدراسیون هزینه‌ای نداده و من هم پرسیدم گفتند بودجه ندارند. برای من جای گلایه دارد که برای مسابقات جام جهانی که اهمیت زیادی دارد چرا بازیکنان باید جداگانه بلیت تهیه کنند؟ امیدواریم برای دوره‌های بعدی این کم و کاستی‌ها را نداشته باشیم». استادبزرگ شطرنج درباره هزینه‌های اعزام به جام جهانی باکو هم می‌گوید: «هزینه‌ها متفاوت است و بستگی به شرکت‌های هواپیمایی دارد. با توجه به اینکه برگشتمان مشخص نیست و فقط بلیت رفت گرفته‌ام با هزینه ویزا حدود ۱۸ میلیون شده است. هزینه‌های هتل و اسکان هم با خودمان است. چون بازیکنان سهمیه این مسابقات را کسب می‌کنند میزبان یک مبلغی به عنوان پاداش برای آن‌ها در نظر می‌گیرد. این مبلغ معمولا بین دو تا سه هزار دلار است. میزبان هزینه خورد و خوراک و هتل را از همان جایزه کم می‌کند و مابقی را پرداخت می‌کند. من ۱۰ سال قبل به جام جهانی نروژ رفته بودم. مرحله قبل این رویداد در سال ۲۰۲۱ بود که در روسیه برگزار شد و تا جایی که من می‌دانم هزینه بلیت با فدراسیون بوده، اما این دوره این اتفاق رخ نداده است. به نظر من صحیحش این است که فدراسیون بودجه داشته باشد و بلیت و ویزا را تهیه کند. حتی در کنار این هزینه‌ها باید اردوی آمادگی هم برگزار می‌شد. جام جهانی هرچند انفرادی است، اما نیاز به اردوی مرتب و مربی خوب دارد. حداقل دو هفته قبل از این مسابقه باید اردویی با نظارت فدراسیون و مربی برگزار می‌شد، اما گویا مشکل مالی مطرح است».

واضح است که با وجود انتقاداتی که در این زمینه وجود دارد هنوز راه‌حلی نه‌تنها برای شطرنج‌بازان ایرانی، بلکه برای تأمین بودجه بسیاری از ورزش‌های دیگر هم پیدا نشده یا اینکه به سختی چنین امری محقق می‌شود. موضوعی که بدون تردید نقش بالایی در تصمیم برای مهاجرت بین ورزشکاران نخبه ایرانی خواهد داشت.