از «پل آزادی» ایران چه می‎دانید؟

پل ورسک پلی باشکوه است که در شمال کشورمان قرار گرفته، این پل به خاطر نام مهندس آلمانی که سرپرستی ساختش را به عهده داشت ورسک نام گرفت. گفته می‌شود البته این مهندس آلمانی بعد از اتمام کارش در آزمون دشواری شرکت کرد؛ او و تمام اعضای خانواده‌اش هنگام افتتاح پل ورسک زیر پل ایستادند تا اگر اتفاق ناگواری برای پل رخ داد اولین قربانیان پل ورسک لقب بگیرند.

به گزارش همشهری؛ هفتاد سال از ساخت این پل می‌گذرد و یکی از شاهکارهای مهندسی زمان خود به حساب می‌آید. پل ورسک در دره‌ای به همین نام و در روستای عباس‌آباد قرار گرفته است، محلی در ۲۵۰ کیلومتری پایتخت و ۸۵ کیلومتری ساری. این پل باشکوه دو کوه بزرگ و صعب‌العبور را به یکدیگر متصل کرده و کار را برای مسافرانی که قصد عبور از این محور را دارند راحت کرده؛ برای همین قطارهای مسافربری باری و سوخت‌رسان با خیال راحت از این پل عبور می‌کنند تا در زمان کمتری به مقصد برسند. این پل شگفت‌انگیز که توسط مهندس آلمانی ساخته شد، ابتدا به نام «ورس» معروف بود. در منطقه عباس‌آباد نوعی گیاه دارویی به نام ورس وجود دارد برای همین وقتی این پل ساخته شد، همه آن را پل ورس نامیدند اما کمی بعد اسم این پل با کمی تغییر به نام سازنده‌اش تغییر پیدا کرد.  

آزمون دشوار

زمانی که این پل تازه ساخته شده بود، مردم برای اینکه سوار قطار شوند و از این مسیر عبور کنند هیجان خاصی داشتند؛ البته عده‌ای هم، از اینکه قطار از مسیرهای سخت و صعب‌العبور می‌گذشت می‌ترسیدند، برای همین برای عبور و مرور همان راه‌های قدیمی را انتخاب می‌کردند. اما بیشتر مردم باخیال راحت سوار قطار می‌شدند.

چرا که می‌دانستند این پل از آزمایشش سربلند بیرون آمده. مهندس آلمانی این پل و خانواده‌اش افرادی بودند که در مراسم آزمایش پل ورسک شرکت داشتند. آنها در آزمایش اولیه پل زیر آن ایستادند تا اگر مشکلی برای ورسک پیش بیاید، اولین قربانی‌ها لقب بگیرند.  برای ساخت این پل از ساده‌ترین وسایلی که در آن زمان وجود داشت، استفاده شده است. آن موقع با دینامیت و دریل دستی این پل را ساختند. سازه‌های این پل از مصالح کاملا ابتدایی است اما با گذشت سال‌ها از عمرش، هنوز پا برجاست و مشکلی هم برایش پیش نیامده است.  

ساخت پل ورسک پنج سال طول کشید. سال ۱۳۱۰ کار ساخت پل شروع شد و سال ۱۳۱۵ به بهره‌برداری رسید. ورسک یکی از مرتفع‌ترین پل‌های شمال کشور است؛ به گفته کارشناسان ارتفاع کف پل ورسک تا کف دره ۱۱۰متر است. هزینه ساخت این پل که طی پنج سال ساخته شد آن زمان حدود دو میلیون و ۶۰۰هزار تومان شد؛  مصالح این پل از بتن آرمه و میلگرد است و برای نماسازی‌اش از سنگ‌هایی که در همان منطقه وجود دارد استفاده شده است. 

پل پیروزی 

 پل ورسک فقط در کشورمان محبوب و معروف نیست، این پل بین روس‌ها هم به پل پیروزی یا آزادی معروف است؛  شهریور ۱۳۲۰ روس‌ها شمال ایران را اشغال کرده بودند آنها می‌خواستند پل ورسک را خراب کنند اما وقتی متوجه شدند این پل یکی از دلایل موفقیت آنها در جنگ بوده از این کار منصرف شدند. بعد از این ماجرا پل ورسک در میان روس‌ها به پل پیروزی یا آزادی معروف شد چون از طریق آن توانسته بودند غذا و مهمات را به سربازان خود برسانند.  

هنوز هم مسافرانی که از منطقه سوادکوه عبور می‌کنند می‌توانند این پل تاریخی را از نزدیک ببینند. طول دهنه طاق قوسی شکل پل ورسک ۶۶ متر است. این پل شگفت انگیز درسال ۱۳۵۶ به عنوان یکی از سازه‌های تاریخی مستحکم در فهرست آثار ملی ثبت شد.  

نکته جالب اینجاست که مهندسان سازنده این پل در زمان ساخت آن تضمین کرده بودند که ورسک ۷۰ سال دوام می‌آورد و هیچ مشکلی برایش پیش نمی‌آید. حالا  بیشتر از ۷۰ سال از آن زمان گذشته و این روزها هر چند ساعت یک بار می‌توانید شاهد عبور قطارهایی باشید که از دل کوه‌های عباس‌آباد بیرون می‌آیند، تا با گذشتن از روی ورسک مسافران یا بارهای خود را به تهران برسانند.

در حال حاضر روزی چهار بار قطارهای مسافربری، سوختی یا باربری مازندران – تهران و گرگان – تهران از این مسیر عبورمی کنند؛  البته امروزه به دلیل کوتاه‌تر شدن مسیرها و ایجاد راه‌های جدید، قطارهای مسافربری کمتر از روی این پل و مسیر پرپیچ‌وخم عبور می‌کنند اما تردد قطارهای باری و سوختی مثل گذشته انجام می‌شود. 

هنگام ساخت این پل رضا شاه ارتباط خوبی با آلمان‌ها داشت به همین دلیل پروژه ساخت این پل به شرکت آلمانی «کامپسکس» واگذار شد. در واقع بیشتر پل‌ها و راه‌هایی که در آن زمان ساخته شدند محصول کار مهندسان آلمانی بود که پل ورسک یکی از همین پل‌هاست.