پدافند نقص نداشت/ امکان تشخیص هواپیما یا موشک وجود نداشت

فرارو- یکشنبه ۲۷ فروردین ماه بود که مرکز رسانه‌ای دستگاه قضا احکام صادر شده برای متهمان شلیک به هواپیمای اوکراینی را صادر کرد. براساس این حکم متهم ردیف اول به ۱۳ سال زندان محکوم شده که ۱۰ سال آن با احتساب دوران بازداشت لازم‌الاجراست. «متهمان» ردیف دوم و سوم یک سال حبس گرفته‌اند. این حکم در شرایطی رسانه‌ای شده که براساس اعلام وکیل خانواده قربانیان این حادثه، هنوز ابلاغی به دست خانواده نرسیده است.

در همین حال علی افتخاری در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری درباره پرونده هواپیمای اوکراینی گفت: این پرونده ابعاد پیچیده و متعدد فنی داشت و لازم بود تحقیقات این پرونده به صورت ویژه در دستور کار سازمان قضایی نیرو‌های مسلح قرار گیرد.

رئیس سازمان قضایی نیرو‌های مسلح تهران ضمن اشاره به این که در این خصوص یکی از بهترین بازپرس‌ها را مامور رسیدگی کردیم، ادامه داد: از همان ابتدای شروع تحقیقات اکیپی از بهترین ضابطان را تشکیل دادیم. هیئت‌های کارشناسی تشخیص دادیم و این‌ها می‌طلبید که وقت موسعی داشته باشند و به همین دلیل رسیدگی به این پرونده طول کشید.

گزیده سخنان رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح تهران را در ادامه می‌خوانید:

ما جلسات متعددی تشکیل دادیم؛ ۲۰ جلسه تشکیل شد. ما نسبت به بخش عمده‌ای از مقصران رسیدگی کردیم، اما بخش دیگری برای تکمیل تحقیقات مفتوح است.

• ما یکسری افراد غیر از افراد نظامی مقصر داریم؛ افرادی که مصاحبه‌های متعدد کردند و ذهن افراد و خانواده‌ها را مشوش کردند؛ این‌ها رسیدگی خواهند شد.

• خطا‌های متعددی در این فرایند سقوط هواپیما وجود داشته است، اما در تحقیقات به این نتیجه رسیدیم که شبکه پدافندی آسمان کشور نقصی نداشته است؛ یعنی از نظر سیستماتیک نقصی نبوده است. عامل وقوع عامل انسانی بوده که خطای در تشخیص بوده است.

• ما به همه شکات دادنامه را ابلاغ خواهیم کرد. ما افراد متعددی از مقامات و فرماندهان را بر اساس مستندات و شکایات احضار کردیم. قصور آن‌ها توسط مقامات قضایی رسیدگی شده است؛ افراد دخیل همین ۱۰ نفر بودند.

• اگر افرادی منع تعقیب خوردند تقصیری برایشان نبوده است. یک سال و نیم بررسی شده است. درباره رسیدگی به جرم بقیه افراد (غیرنظامی) باید گفت که در مراجع عمومی باید رسیدگی شود و این‌ها نظامی نیستند.

• درباره این که چرا دو موشک به سمت هواپیما شلیک شد؟ باید بگویم، بعد از اینکه موشک اول شلیک می‌شود کاربر می‌بیند که هدف در حالت پیش رونده است و به زعم خودش یک موشک کافی نبوده برای سقوط و دومین موشک را شلیک می‌کند. ما در داده‌های خودمان به این نتیجه نرسیدیم که موشک دوم اصابت کرده است، چون خود این سامانه به محض شلیک اگر اصابت موفقیت آمیز باشد این را در سامانه موشکی اعلام می‌کند. جعبه سیاه ما هم تاییدی برای شلیک موشک دوم ندارد.

• کلی‌یر شدن شرایط خاص دارد؛ فضای کشور اگر بخواهد قرمز باشد مراجع مرتبط با این موضوع باید اظهار نظر کنند آن شب به این نتیجه نرسیدند که وضعیت قرمز وجود داشته و باید این کار را انجام دهند. شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور مسئول این کار بوده است؛ ضرروتی نداشته این کار اتفاق بیفتد. اگر این فرد دقت می‌کرد و مسامحه نمی‌کرد این اتفاق نمی‌افتاد.

• این که رادار توانایی تشخیص هواپیمای مسافربری از موشک را نداشته است، این رادار فقط و فقط برای کشف و شناسایی بوده است. ما شبیه سازی کردیم؛ در شبیه سازی ما که تمام جزییات در آن بود دقیقا خودمان و قاضی پرونده دید که امکان اینکه تشخیص داده شود وجود نداشته است و تمیز دادن اینکه این هواپیما بوده یا موشک برای کاربر در شب وجود نداشته است.

• او (در پاسخ به سوال مجری درباره اینکه در خصوص رای صادره و میزان مقصران حادثه، برخی مطرح می‌کنند بین جرم و مجازات تناسبی وجود ندارد و رای را ضعیف قلمداد می‌کنند) گفت: براساس قانون مجازات اسلامی و قانون مجازات جرایم نیرو‌های مسلح، اتهاماتی که به این افراد تفهیم شده به این صورت بوده که اتهام متهم ردیف اول مباشرت در قتل شبه عمد بوده و حداکثر مجازاتش سه سال حبس است. اتهام دیگری برای متهم ردیف اول تحت عنوان لغو دستور در شرایط آماده باش رزمی در نظر گرفتیم؛ لذا فردی که پشت این سامانه موشکی نشسته، قصد تیراندازی داشته، ولی قصد کشتن نداشته است.

• در برخی رسانه‌های متخاصم مطرح شده که در اغتشاشات، کسانی که اقدام علیه امنیت کردند یا فردی را کشتند یا خیابان را بستند چرا مجازاتشان با رای صادره در این پرونده متفاوت است؟ نیز باید بگویم این فرد (متهم پرونده اوکراین) با هدف تامین امنیت این اقدام را کرده و اینکه تشخیص اشتباه داده و مرتکب خطا شده باید مجازات شود، ولی هدفش تامین امنیت بوده؛ ولی کسی که داخل خیابان رفت، هدفش برهم زدن امنیت و مجازاتش متفاوت است و نباید این موضوعات با هم مقایسه شود.

پدر دو قربانی هواپیمای اوکراینی: ما معترض هستیم

گفتنی است پس از انتشار رای این دادگاه در رسانه‌ها، برخی از خانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی نسبت به رای صادر شده اعتراض کردند. اعتراض اولیه آنها این است که چرا رای پیش از ابلاغ به آنها، در رسانه‌ها منتشر شده است و برخی نیز معتقدند افراد اصلی در این پرونده محکوم نشده‌اند. 

در همین حال محسن اسدی‌لاری پدر دو قربانی هواپیمای اوکراینی در گفتگو با روزنامه هم‌میهن گفت: حکم هنوز رسما به ما ابلاغ نشده است، بنابراین نمی‌دانم آن بحث ۲۰ روز قرار است از چه زمانی آغاز شود و آیا اصلا پیش از این رسم بوده که حکم را پیش از ابلاغ به رسانه‌ها بدهند.

او ادامه داد: متاسفانه به دلایلی که برای ما مشخص است و انشاءالله که خداوند عالم و شاهد هم بعدا برای تاریخ و مردم روشن کند، قضات نمی‌توانستند دادگاه را به سمت جامعیت لازم پیش ببرند. اسامی افرادی را که ما در کیفرخواست مطرح کرده بودیم، عمده آن‌ها در بین متهمان نیستند. نکته دیگر اینکه تعداد زیادی از اسامی را در جریان دادگاه به آن رسیدیم و خواستیم از آن‌ها تحقیق شود، اما این کار انجام نشد. ما معترض هستیم که چرا این کار را انجام نداده‌اید.

اسدی لاری افزود: اینکه اعلام شده ما پرداخت دلجویانه داشته‌ایم، واقعیت این است که عده‌ای از همدرد‌های ما این مبلغ را گرفتند، اما برای من و همسرم، اصلا این مسئله‌ای نیست. ما اصلا دنبال پول نبودیم، به‌دنبال کشف حقیقت و رسوا شدن و مجازات عاملان بودیم که دیگر تکرار نشود. ما نمی‌خواهیم خونخواهی کنیم، می‌خواهیم داد بستانیم. جای محمد و زینب من را هیچ چیز نمی‌گیرد.

 محسن اسدی‌لاری پدر دو قربانی هواپیمای اوکراینی در پایان گفت: ما در این مدت متوجه شدیم که ممکن است حتی این فاجعه تکرار شود، زیرا ما دلایلی داریم که متوجه شده‌ایم نهاد‌هایی که باید اقدامات مناسب انجام دهند، خودسری می‌کنند. در بحث ادامه رسیدگی به مواردی که ما شکایت کردیم، اعم از افرادی مانند آقای عابدزاده، آقای رضایی‌فرد و برخی دیگر از مقامات کشوری و لشکری و مشخصا آقای حاجی‌زاده شکایت کردیم و در حال رسیدگی است. گرچه درباره آن هم امیدی نداریم.