«مقاومت در برابر زلزله ۹ ریشتری ساختمان‌های اکباتان» افسانه است یا واقعیت؟

ساختمان‌هایی که در اواخر دهه ۴۰ شمسی در غربی‌ترین منطقه آن زمان تهران ساخته شده اند. برج‌های ده طبقه با شهرسازی مدرن که هنوز هم از پر طرفدارترین ساختمان‌های تهران هستند. ساختمان‌هایی که در شناسنامه تبلیغات فروش شان آورده شده در برابر زلزله ۹ ریشتری مقاومند و تا ۳۰۰ سال عمر مفید دارند.

به گزارش خبرآنلاین، یکی از پر طرفدارترین شهرک‌های مسکونی تهران، شهرک اکباتان است. شهرکی که گفته می‌شود مقاومت بلایی هم در برابر زلزله دارد. در تبلیغات این برج‌ها آمده است که تا ۹ درجه ریشتر در برابر زلزله مقاومت می‌کنند. ادعایی که از سوی مهندس سازنده اش مطرح شده بود. مهندسی که برای اولین بار شیشه‌های دو جداره را در ایران باب کرد. از نظر فضای شهرسازی مدل مدرنی را پایه گذاشت که هنوز در کمترین مجموعه‌ای به این وسعت تکرار می‌شود و البته ادعای بزرگ زلزله‌های ۹ ریشتری اوست که شکر خدا تا به حال سنجیده نشده است. اگرچه در زلزله‌های موردی و خفیف این سال‌های تهران، اکباتان یکی از آرام‌ترین تجربه‌ها را پشت سر گذاشته است.

حالا پس از زلزله ترکیه بار دیگر بحث احتمال وقوع زلزله در تهران سر زبان‌ها افتاده و پرسش این است که مستحکم‌ترین نقطه تهران برابر زلزله کجاست؟ آیا این برج‌های قدیمی همان چه ادعا شده هستند. محمد علی آبادی معلون پیشین عمرانی شهرداری تهران و یکی از اعضای تیم سازنده ساختمان‌های آ اس پ در بخشی از گفت و گوی خود با خبرآنلاین در این باره سخن گفته است.

در آگهی فروش این ساختمان‌ها ۳۰۰ سال عمر مفید دارند و تا ۹ درجه مقیاس ریشتر در مقابل زلزله مقاوم هستند، این موضوع چه قدر قابل سنجش است و در این سال‌هایی که گذشته این قابلیت کم‌تر شده؟ چه تکنیکی در این ساختمان‌ها به کار رفته است؟

برای ساختمان‌هایی که حدود ۵۰ سال پیش در ایران ساخته شده، مسئله زلزله خیلی به صورت جدیو به این شکلی که در ساختمان‌های فعلی هست، وجود ندارد. زلزله به این شکلی که الان مطرح است از ۲۵ یا ۲۶ سال پیش شروع شد، زمانی که آیین نامه زلزله در کشور نوشته شد و تا ساختمان‌ها بر اساس آن کار کنند و اصلا اسکلت و فنداسیون ساختمان‌ها نسبت به سال‌های گذشته چند تغیر جدی کرد و تغییرات جدید در آیین نامه نیز آن را قوی‌تر کرد.

جدیدا هم آتش نشانی در حوزه ساختمان‌ها ورود جدی تری کرده است و می‌خواهد در دستور العمل‌ها و آیین نامه‌های آتش نشانی ضمیمه آیین نامه زلزله باشد. ساختمان‌ها ویژه نیستند، بر اساساعلم روز ۵۰ سال پیش ساخته شده است و من فکر نمی‌کنم فرو نشست تاثیری در مقاوم بودن و مقاوم نبودن داشته باشد، چون معمولا فرو نشست یک نشست هم جنس و یک نواخت است، این طور نیست که یک طرف نشست کند و طرف دیگر نشست نکند.

برای همین مسئله فرونشست نمی‌تواند مسئله جدی در ارتباط با ساختمان در قوانین زلزله باشد. این که چه قدر ساختمان‌های اکباتان در مقابل زلزله مقاوم باشد، به دلیل این که من دقیق نحوه محاسبات را نمی‌دانم، نمی‌توانم چیز خاصی بگویم. ولی چیزی که هست این است که در ۵۰ سال اخیر این ساختمان‌های مسئله اساسی پیدا نکرده است. زلزله جدی هم در تهران اتفاق نیوفتاده است و انشالله که هرگز هم نیفتد.

آن شعار ۹ درجه مقیاس ریشتر چه بوده است؟

معمولا ساختمان را بر اساس ۹ درجه ریشتر محاسبه نمی‌کنند. جز شعار‌های فروششان در آن زمان بوده است. فکر نمی‌کنم همچین چیزی باشد، درست است که بین ۸ ریشتر و ۹ ریشتر یک درجه فاصله است، ولی ده برابر شدت زلزله فرق می‌کند و هزینه ساختمان بین ۸ ریشتر و ۹ ریشتر بسیار متفاوت می‌شود و سازه باید بسیار قوی‌تر باشد. من جایی ندیدم ساختمان مسکونی را برای مقاوت ۸ یا ۹ ریشتر طراحی کنند. چرا ساختمان‌های خاص مثل امنیتی، مخابرات، پزشکی و ... باید مقاوت بیشتری داشته باشد، چون بیماران نمی‌توانند حرکت سریع کنند.

ساختمان مسکونی را تا آن جایی که می‌دانم برای ۹ ریشتر طراحی نمی‌کنند. ۹ ریشتر بسیار خطرناک است، یعنی اگر در شهر یا کشوری این زلزله به این شدت پیش بیایید و زمانش هم طولانی باشد، معنی اش این است که ان شهر را عملا منهدم می‌کند. حالا برای شهری مثل تهران که ساختمان‌ها قدیمی است، ساختمان‌های ۱۰ طبقه‌ای که استحکام خوبی ندارند، لوله‌ها گاز و... اگر خدایی نکرده چنین اتفاقی بی افتد این است که راه‌های اصلی بسته می‌شود و امکان تردد خودرو‌ها نخواهد بود. اما در پاسخ به سوال شما من کسی را ندیدم که ساختمان مسکونی را با ۹ درجه مقیاس ریشتر بسازد.

در مورد این ساختمان‌ها چیز‌هایی گفته می‌شود، چون خودتان جز مهندسان نبودید شاید ندانید، ولی می‌گفتند زیرش گوی هست و حرکت می‌کند، اصلا چنین مدال‌های ضد زلزله سازی وجود دارد؟

در حد تحقیقاتی و مطالعاتی بله، ولی من در ایران چنین محاسباتی که زیر ساختمان حرکت بکند و نگذارد ساختمان حرکت کند، ندیدم. گوی‌های فلزی این طور هستند که زیر فونداسیون ساختمان می‌گذارند که فشار زلزله به ساختمان نرسد. ولی این در حد مطالعاتی در بعضی کشور‌ها دیده شده است و من در ایران ندیدم که استفاده شود.