فرش قرمز سیما برای بانوان خارجی

شب گذشته آخرین قسمت از سریال «تمام رخ» به کارگردانی محمود معظمی و تهیه‌کنندگی ابوالفضل صفری روی آنتن شبکه سه رفت. بخشی از این سریال امنیتی به ماجرای چگونگی نفوذ یک جاسوس زن میان نخبه‌های ایرانی اشاره داشت که نقش آن را اسویت لانا سوپیلنیاک بازی می‌کرد. چرا سازندگان «تمام رخ» سراغ این بازیگر اوکراینی رفتند؟ آیا همکاری با خارجی‌ها ایده‌ای خوب برای سریال‌های ایرانی است؟

مورد اول| مسئله‌ای که بود و هست

به گزارش هفت صبح، در سال‌های ابتدایی بعد از انقلاب، فیلمسازان با قانونی مواجه شدند و پی بردند اجازه استفاده از بازیگران زن ایرانی بدون حجاب را ندارند. برخی فیلم‌ها مثل «خط قرمز» مسعود کیمیایی اصلا به همین خاطر مهر توقیف خورد و هیچگاه موفق به اکران عمومی نشد. از آن‌سو سریال‌ها نیز امکان نمایش زنان بدون حجاب را نداشته‌اند. در دهه هشتاد و نود سینمای ایران سراغ بازیگران خارجی رفت و بازیگرانی، چون دارین حمزه، آلیسا کاچر، عایشه گل جوشکن، دیا میرزا و… بدون پوشش موی سر مقابل دوربین قرار گرفتند. این اتفاق در تلویزیون هم رقم خورد که تازه‌ترین آن در سریال «تمام رخ» به بار نشست.

مورد دوم| مشکلی به‌نام کلاه‌گیس

در دهه شصت سریال «سربداران» با تمهید استفاده از کلاه‌گیس درصدد رفع مشکل بود، اما این ایده فقط به کمک همان سریال و بعد‌ها دیگر سریال تاریخی یعنی «یوسف پیامبر» آمد و آثار روز مجاز به استفاده از کلاه‌گیس برای بازیگران زن ایرانی نشدند. تازه بازیگران همین دو سریال هم به‌طور کامل بدون حجاب موی سر نبودند.

در دیگر مورد می‌توان از فصل پنجم «پایتخت» نام برد که حضور بازیگر ایرانی‌تبار آن در فصل‌های مربوط به ترکیه هم به دلیل نداشتن پوشش مو و هم به‌خاطر سابقه همکاری با شبکه جم منجر به حاشیه و در نهایت حذف نام او از تیتراژ سریال شد. گلوریا هاردی بازیگر ایرانی- فرانسوی در سریال «کیمیا» از کلاه‌گیس استفاده کرد، اما پس از ازدواج با ساعد سهیلی و پیگیری فعالیت حرفه‌ای خود در ایران، دیگر مجاز به استفاده از کلاه‌گیس نیست. در سینما هم فیلم «کاناپه» کیانوش عیاری، چون کلاه‌گیس بر سر بازیگران ایرانی گذاشته محکوم به توقیف است. پس ایده کلاه‌گیس تا اطلاع ثانوی برای زنان بازیگر وطنی کارایی ندارد.

مورد سوم| نجات با خارجی‌ها

مدت‌ها‌ست کارشناسان سینمایی و غیر‌سینمایی این مسئله را مطرح کرده‌اند که باید فکری اساسی برای مسئله حجاب کرد که خب احتمالا دلایل آن‌ها و پاسخ مخالفان را خوانده‌اید. عجالتا همکاری با بانوان خارجی راه فرار فیلم‌ها و سریال‌ها‌ست تا با این شیوه درام باورپذیر شود. در برخی آثار بازیگران غیر‌ایرانی کلاه‌گیس به‌سر دارند و در برخی نه. با این حال سازندگان فیلم‌ها و سریال‌ها برای نمایش سکانس‌های مربوط به داخل ایران ملزم به بهره‌گیری از کلاه‌گیس هستند؛ نمونه‌اش بیاینا محمودی در سریال «گاندو». البته نمایش او با حجاب کامل در استخر کارکردی ضد‌سریال به‌دست آورد.

مورد چهارم| عملکرد خانم لانا

حضور موفق اسویت لانا سوپیلنیاک در نقش برژیت سریال «تمام رخ»، یادآوری دوباره‌ای است بر لزوم همکاری با بازیگران زن خارجی توسط سریال‌سازان. این‌گونه می‌توان درام را باورپذیر کرد و مخاطب را با سریال همراه. او پیش‌تر با «سرجوخه» حضور در سریال ایرانی با همین گروه «تمام رخ» را تجربه کرده بود و قرار است در سریال بعدی آن‌ها نیز بازی کند. خانم لانا در تجربه جدید نقش متفاوتی داشت؛ برژیت ابتدا شمایل یک زن اغواگر را برتن داشت و کمی بعد واقعیت جاسوس بودن او هویدا شد.

در ادامه چالشی دیگر پیش‌روی برژیت قرار گرفت؛ جایی‌که فهمید خود نیز طعمه سرویس‌های جاسوسی است. اسویت لانا سوپیلنیاک در همه موقعیت‌ها عملکردی باورپذیر از خود نشان داد و ثابت کرد بازیگری مستعد است؛ بنابراین هم توان این بازیگر و هم امکان نمایش او بدون حجاب به کمک «تمام رخ» آمد. سریالی که در طول پخش توانست توجه مخاطبان و رسانه‌ها را به سمت خود جلب کند و طبق آمار بازدید تلوبیون و نیز گزارش یکی از رسانه‌ها مبنی بر دست یافتن به مخاطب نزدیک به چهل درصد، رکوردی خاص به ثبت رساند.

مورد پنجم| سهم دیگران

پیش از «تمام رخ» و «سرجوخه» چند سریال دیگر از بازیگران خارجی استفاده کرده بودند. از جمله ناتالی متی فرانسوی در «مدار صفر درجه»، ستاره صفرآوه بازیگر تاجیکی «در چشم باد» و شیفا صفروا دیگر بازیگر اهل کشور تاجیکستان در سریال «شکرانه.» این بازیگران نیز عملکرد موفقی داشتند و سهم‌شان در باورپذیری درام غیر‌قابل انکار است.