نقش کره شمالی در بازار تسلیحات خاورمیانه

فرارو- کره شمالی طی چندین دهه به تعدادی از کشور‌های خاورمیانه تسلیحات فروخته است و تحلیلگران می‌گویند پیونگ یانگ کماکان تامین کننده مهم تسلیحات برای کشور‌های منطقه، بازیگران غیردولتی و حتی متحدان آمریکا باقی مانده است.

به گزارش فرارو به نقل از میدل ایست آی، در دهه ۱۹۸۰ میلادی کره شمالی عمدتا تسلیحات ارزان قیمت و غیر پیچیده را به کشور‌های در حال توسعه صادر می‌کرد. هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی از هم فروپاشید پیونگ یانگ به طور فزاینده‌ای مستاصل و منزوی شد. آن کشور با اقتصادی در لبه پرتگاه قرار گرفته تمایل بیش تری برای فروش تسلیحات پیشرفته به خاورمیانه داشت تا درآمد کسب کند.

در آن دوره اسرائیل پیشنهادی را به کره شمالی ارائه کرد: در ازای تضمینی از سوی پیونگ یانگ مبنی بر عدم فروش موشک‌های دوربرد به دشمنان اسرائیل در خاورمیانه، اسرائیل مبلغ قابل توجهی را در اقتصاد بیمار کره شمالی سرمایه گذاری می‌کرد. این توافق هرگز محقق نشد دست کم  بدان خاطر که واشنگتن نسبت به آن به شدت دچار بدبینی بود و با آن مخالفت نمود. بکتول می‌گوید: "صادرات تسلیحاتی پیونگ به خاورمیانه پس از سال ۱۹۹۱ میلادی بسیار مهم‌تر از صادرات آن کشور در دوران جنگ سرد بود".

مشتریان غیردولتی

بر کسی پوشیده نیست که تسلیحات کره شمالی اغلب به دست بازیگران غیردولتی در خاورمیانه می‌رسد و یمن یک نمونه گویای آن است. در سال ۲۰۰۲ میلادی نیروی دریایی ایالات متحده یک کشتی باری کره شمالی حاوی ۱۵ موشک بالستیک از نوع اسکاد را در مسیر یمن توقیف کرد با این وجود، به سرعت آن را آزاد نمود، زیرا تحویل آن محموله طبق قوانین بین المللی غیرقانونی محسوب نمی‌شد. این محموله آخرین محموله از مجموعه تحویل تسلیحاتی‌ای بود که از دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز شده بود زمانی که صنعا فهرست موشک‌هایی را برای خرید به پیونگ یانگ سفارش داد.

در سال ۲۰۱۵ میلادی اندکی پس از مداخله عربستان سعودی در جنگ داخلی یمن نیرو‌های انصارالله شروع به شلیک موشک‌های بالستیکی کردند که از زرادخانه نظامی سابق یمن به دست آورده بودند. آن موشک‌ها به احتمال زیاد همان موشک‌هایی بودند که پیونگ یانگ پیش‌تر به دولت یمن تحویل داده بود موشکی که کره شمالی از مشتقات اسکاد به ارتش یمن فروخت هواسونگ-۶ بوده است.

در حالی که این تسلیحات کره شمالی برای ارتش سابق یمن در نظر گرفته شده بودند پیونگ یانگ به دنبال تسلیح مستقیم حوثی‌ها مغایر با تحریم تسلیحاتی یمن نیز بوده است. در سال ۲۰۱۹ میلادی گروهی از کارشناسان سازمان ملل فاش کردند که کره شمالی با استفاده از یک قاچاقچی اسلحه به عنوان واسطه "سلاح‌های سبک و کوچک و سایر تجهیزات نظامی را برای حوثی‌ها در یمن فراهم کرده است". هم چنین، پیونگ یانگ به دنبال " ارائه طیف گسترده‌ای از تسلیحات متعارف و موشک‌های بالستیک" به آن گروه بود.

فروش به متحدان ایالات متحده

سایر قدرت‌های خاورمیانه که به صورت اسمی با منافع ایالات متحده همسو هستند نیز تسلیحات کره شمالی را از آن کشور خریداری کرده اند. در سال ۲۰۱۷ میلادی فاش شد که بازرگانان مصری از طرف ارتش مصر، ۳۰۰۰۰ نارنجک راکتی (یک سلاح موشکی است که راکت‌های مجهز به کلاهک انفجاری را پرتاب می‌کند) را به پیونگ یانگ به عنوان بخشی از یک معامله ۲۳ میلیون دلاری سفارش داده اند.

این محموله باعث شد تا دولت ترامپ کمک نظامی ۳۰۰ میلیون دلاری به مصر را متوقف کند. در همان زمان قاهره مدعی شد که "تمام روابط نظامی خود با کره شمالی را قطع کرده است" روابطی که سابقه آن به دوران جنگ سرد باز می‌گردد.

مصر روابط دوستانه‌ای با کره شمالی دارد. با این وجود، این احتمال وجود دارد که مصری‌ها تسلیحات کره شمالی را وارد نکنند و به وعده خود در سال ۲۰۱۷ میلادی پایبند باشند، زیرا مصر بسیار بیش از آن چه که می‌تواند با خرید تسلیحات از کره شمالی به دست آورد متحمل ضرر خواهد شد. "اسکات کارداس" تحلیلگر حوزه آسیا - اقیانوسیه در شرکت Rane یک شرکت ارزیابی اطلاعاتی مخاطرات به "میدل ایست آی" می‌گوید: "اگر چنین خریدی از سوی مصر از کره شمالی صورت گیرد، ناقض تحریم‌های وضع شده علیه کره شمالی خواهد بود".

امارات متحده عربی دو سال پیش از کره شمالی تسلیحاتی به ارزش ۱۰۰ میلیون دلار به منظور استفاده در عملیات نظامی تحت رهبری عربستان سعودی در یمن خریداری کرد. ابوظبی این معاملات نظامی را با استفاده از شرکت‌های خصوصی انجام داد تا از هرگونه تحریم احتمالی ایالات متحده جلوگیری کند. "کارداس" می‌گوید: "بعید است که امارات متحده عربی به دلایل مشابه مصر خود را به دلیل نقض تحریم‌ها با خرید تسلیحات از کره شمالی در معرض مجازات قرار دهد".

او همچنین بر این باور است که ایران بر روی کارشناسان و نظر مشاوران کره شمالی برای توسعه برنامه‌های خود متمرکز شده و روی این موضوع سرمایه‌گذاری کرده است.

در حالی که فروش تسلیحات کره شمالی به منطقه ادامه دارد "کارداس" تردید دارد که این تسلیحات به اندازه دهه‌های گذشته قابل توجه باشند. کارداس می‌گوید: "احتمالا فروش تسلیحات کره شمالی به خاورمیانه رو به کاهش است، اما ردیابی فروش تسلیحات کره شمالی به دلیل مبهم بودن این معاملات، دشوار هستند".

اومی افزاید: "کشور‌هایی که زیر چتر امنیتی آمریکا قرار می‌گیرند به طور استثنایی بعید است که تحریم‌ها را نقض کنند، زیرا در صورت تخطی از تحریم‌های آمریکا بسیار بیش‌تر از چیزی که به دست خواهند آورد ضرر خواهند کرد".

رقابت تسلیحاتی کره جنوبی در خاورمیانه

با کاهش فروش تسلیحات کره شمالی در خاورمیانه کره جنوبی به طور مداوم در حال افزایش فروش تسلیحات در منطقه است. سئول در حال حاضر فروش تسلیحات قابل توجهی در منطقه دارد. برای مثال، هویتزر خودکششی تی -۱۵۵ فیرتینا ترکیه نوعی سلاح دارای مجوز ساخت از روی سامانه کا ۹ تاندر کره جنوبی می‌باشد. تی -۱۵۵ در یک دهه گذشته در نبرد‌های مکرر در عملیات برون مرزی ترکیه در سوریه و عراق مورد استفاده قرار گرفته است. "آلتای" تانک جنگی‌ای که ترکیه در حال توسعه آن است و اولین تانک ساخت آن کشور محسوب می‌شود نیز به شدت براساس طرح و مدل تانک کا ۳ بلک پنتر کره جنوبی ساخته شده است.

در ژانویه ۲۰۲۲ میلادی امارات متحده عربی اولین خریدار سامانه دفاع هوایی چئونگونگ ۲ (که با نام KM-SAM نیز شناخته می‌شود) کره جنوبی پس از امضای قراردادی ۳.۵ میلیارد دلاری بود. در سالیان اخیر کشور عراق هواپیما‌های آموزشی تی -۵۰ گلدن ایگل ساخت کره جنوبی را خریداری کرده است. به نظر می‌رسد فرو ش تسلیحات از سئول به خاورمیانه در سالیان آینده افزایش خواهد یافت.

در اواسط ماه نوامبر "محمد بن سلمان" ولیعهد قدرتمند عربستان سعودی از کره جنوبی بازدید به عمل آورد و تمایل خود را برای گسترش همکاری‌های نظامی دوجانبه میان دو کشور ابراز نمود. رئیس جمهور کره جنوبی نیز اشاره کرد که ریاض و سئول می‌توانند به طور مشترک در خاک عربستان سعودی به تولید تسلیحات بپردازند.

کره جنوبی انتقال فناوری قابل توجهی را برای خریداران تجهیزات خود فراهم می‌کند و آن کشور‌ها را قادر می‌سازد تا در نهایت این سیستم‌ها یا انواع آن را به طور مستقل بسازند مانند کاری که ترکیه با تی -۱۵۵ انجام داده و در حال انجام آن با "آلتای" است. ریاض تمایل خود را برای گسترش صنعت تسلیحاتی اش نشان داده و وابستگی آن کشور به واردات تسلیحات خارجی کاهش یافته است. بنابراین، افزایش همکاری‌های نظامی میان ریاض و سئول جای تعجبی نخواهد داشت.