گواهی ربع، رقیب سکه تمام نبود

خبر عرضه گواهی ربع‌سکه در بازار مالی بورس‌کالا، از حباب این دارایی در بازار فیزیکی کاست؛ اما معامله این دارایی بر پایه طلا به کاهش نرخ سایر دارایی‌های طلایی بورسی همچون گواهی سکه تمام‌بهار یا ارزش صندوق‌های طلا منجر نشد.

به گزارش دنیای اقتصاد، در شرایطی که سکه در بازار فیزیکی کشور از صعود طلای جهانی به کانال ۱۹۰۰دلاری سیگنال مثبت می‌گیرد، اصرار بانک‌مرکزی و بورس‌کالا بر محدودیت بازه معاملاتی سکه بورسی باعث شد تا همچنان معاملات این دارایی در صف خرید قفل بماند.

حباب ربع‌سکه کوچک شد

بازار مالی بورس‌کالای ایران از روز شنبه ۲۴دی‌ماه برای اولین مرتبه میزبان عرضه گواهی ربع‌سکه بود. البته گواهی سپرده کالایی این نماد دارای معاملات ثانویه نیست و پس از معامله، خریدار باید در مهلت مقرر سکه خود را از خزانه دریافت کند. ناپیوسته بودن این گواهی باعث شده است تا عرضه آن تاثیری بر روند معاملات سایر دارایی‌های بر پایه طلا در بازار مالی و مشتقه بورس‌کالا نداشته باشد. اما عرضه این گواهی می‌تواند از میزان حباب ربع‌سکه در بازار فیزیکی بکاهد.

ظرف دی‌ماه سال‌جاری رکورد قیمتی ربع‌سکه در بازار فیزیکی کشور شکسته شد. بیشترین نرخ فروش این دارایی مربوط به روز هشتم دی‌ماه بود که همزمان با صعود ارز در بازار آزاد به کانال ۴۴‌هزار تومانی و اوج گیری بهای سکه تمام‌بهار آزادی، ارزش هر قطعه ربع‌سکه نیز به ۱۰میلیون تومان رسید. نکته حائز اهمیت در معاملات ربع‌سکه، حباب قابل‌توجه قیمتی ایجادشده روی این دارایی است. در شرایطی که نرخ سکه تمام‌بهار آزادی به کانال قیمتی ۲۰میلیون تومانی صعود کرده و خرید و فروش دلار در بازار آزاد دشوار است، نقدینگی‌های محدود جذب دارایی نسبتا ارزان‌تری همچون ربع‌سکه می‌شوند؛ بنابراین بازار این دارایی طلایی با برتری محسوس تقاضا نسبت به عرضه مواجه بوده و همین موضوع باعث می‌شود تا این دارایی با نرخی به‌مراتب بالاتر از ارزش بنیادی آن معامله شود.

ظرف هفته‌های اخیر و در پی صعود بهای ارز و هجوم نقدینگی به بازار سکه برای در امان‌ماندن از کاهش ارزش نقدینگی حباب ربع‌سکه به بیش از ۵۰‌درصد نیز رسید. در ادامه با فروکش‌کردن روند مستمر صعود نرخ ارز در بازار آزاد و عقبگرد بهای سکه تمام‌بهار، نرخ هر قطعه ربع‌سکه نیز از کانال قیمتی ۱۰میلیون تومانی عقب نشست. هر قطع ربع‌سکه در روز پایانی سومین هفته دی‌ماه یعنی پنج‌شنبه ۲۲دی با نرخ ۷میلیون و ۷۰۰‌هزار تومان و با حباب قابل‌ملاحظه ۴۰درصدی معامله شد.

در این شرایط بانک‌مرکزی برای کاهش حباب ربع‌سکه نسبت به عرضه گواهی آن در بازار مالی بورس‌کالای ایران اقدام کرد. به این ترتیب از روز شنبه ۲۴دی‌ماه بورس‌کالا برای سه‌روز متوالی میزبان ۵۰۰‌هزار قطعه سکه طلای ربع‌بهار آزادی است. هر گواهی سپرده کالایی معادل یک‌صدم یک‌ربع‌سکه بهار آزادی خواهد بود و از آنجا که امکان معامله ثانویه این گواهی‌ها وجود ندارد، الزاما ثبت‌سفارش گواهی سکه باید با مضرب ۱۰۰ انجام شود تا خریدار امکان دریافت ربع‌سکه را داشته باشد.

عرضه گواهی ربع‌سکه در بازار مالی بورس‌کالای ایران در روز شنبه ۲۴دی‌ماه به‌سرعت بر روند معاملات این دارایی در بازار فیزیکی اثرگذار شد، به نحوی که هر قطعه ربع‌سکه تا ظهر این روز با کاهش ۳/ ۱درصدی به ۷میلیون و ۶۰۰‌هزار تومان رسید. همچنین حباب هر قطعه ربع‌سکه نیز تا ظهر روز ۲۴دی‌ماه کاهش ۹/ ۴‌درصدی داشت و به ۲میلیون و ۹۷۲تومان کاهش داشت.

قفل معاملات سکه بورسی ادامه دار است

اگرچه بازار مالی بورس‌کالای ایران در روز ۲۴ دی‌ماه میزبان عرضه گواهی ربع‌سکه بود، این موضوع از میزان ورود نقدینگی به معاملات سکه تمام‌بهار نکاست و همچنان این بازار در صف خرید قفل شده است. شیوه جدید تعیین قیمت پایانی گواهی سکه و اعمال محدودیت در بازه نوسان نرخ این دارایی باعث شده است تا فاصله قیمت میان ارزش فروش سکه بورس و سکه در بازار فیزیکی افزایش یابد و به این ترتیب فعالان این بازار تمایلی به فروش نداشته باشند.

در این شرایط، معاملات گواهی سکه در بازار مالی بورس‌کالای ایران در صف خرید قفل شده است. برطرف شدن این قفل معاملاتی با رفع محدودیت دامنه نوسان نرخ و بازگشت شیوه تعیین قیمت پایانی یا در شرایطی امکان پذیر است که سکه در بازار فیزیکی متاثر از سیگنال‌های بنیادی همچون نرخ ارز و طلای جهانی یا کاهش انتظارات تورمی، افت محسوسی را به ثبت برساند. اما در صورتی که سیگنال‌های بنیادی جهت دهنده به سکه در بازار فیزیکی افزایشی باشد، دارندگان گواهی سکه تمایلی به عرضه این دارایی در نرخ‌های فعلی ندارند و به این ترتیب قفل معاملاتی در این بازار ادامه دار می‌شود و در عین حال این امکان وجود دارد که برخی فعالان این بازار نسبت به دریافت سکه خود از خزانه بانک و خروج از این بازار اقدام کنند.

در شرایطی که انتظارات مثبت تورمی سیگنال مثبت جهت دهنده به بازار‌های مالی و کالایی داخلی شده است، اعمال محدودیت در خرید و فروش و قیمت‌گذاری دستوری امکان جلوگیری از رشد نرخ در بازار را نداشته و وضع محدودیت تنها به کاهش اعتبار در بازار‌های مالی می‌انجامد. در زمان تنظیم این گزارش، معاملات گواهی سکه در بازار مالی بورس‌کالا در محدوده قیمتی ۲۰ میلیون و ۴۵‌هزار تومان در صف خرید قفل شده است. در این زمان، ارزش هر سکه در بازار فیزیکی برابر ۲۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است. با توجه به فاصله حدود ۴ درصدی گواهی و سکه در بازار فیزیکی، ایجاد صف خرید کاملا منطقی است.

حمایت طلای جهانی از بازار گواهی

نوسان طلا در بازار جهانی و نرخ ارز در بازار آزاد داخل دوسیگنال بنیادی جهت دهنده به معاملات بر پایه طلا همچون گواهی سکه و صندوق طلا در بازار مالی بورس‌کالا هستند. در شرایطی که نرخ ارز در بازار آزاد ظرف روز‌های گذشته در مرز ۴۱‌هزار تومانی نوسان نسبتا محدودی دارد، صعود طلای جهانی به کانال قیمتی ۱۹۰۰ دلاری از رشد ارزش دارایی‌های طلایی بورسی و سکه در بازار فیزیکی حمایت می‌کند.

نرخ تورم سالانه در ایالات‌متحده در ماه دسامبر ۲۰۲۲ برای ششمین ماه متوالی کاهش یافت و مطابق پیش‌بینی‌ها برابر ۵/ ۶‌درصد اعلام شد. این رقم کمترین میزان رشد تورم سالانه آمریکا پس از اکتبر ۲۰۲۱ بود. در این شرایط فعالان بازار به افزایش حداکثر ۲۵ واحدی نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو امیدوار شده اند. این موضوع با کاهش ارزش شاخص دلار آمریکا، از رشد بهای طلا در بازار‌های جهانی حمایت کرده است.