صعود نرم سود بانکی؟

بانک مرکزی روز گذشته در اطلاعیه‌ای با عنوان تعطیلی شعب متخلف در عدم رعایت نرخ سود بانکی اعلام کرد: «سود سپرده‌های سالانه تا سقف ۲۰ درصد مجاز است و بیش از آن تخلف محسوب می‌شود، همچنین بانک‌ها می‌توانند نسبت به انتشار اوراق گواهی سپرده عام با نرخ سود ۲۳ درصد سالانه براساس سهمیه ابلاغی اقدام کنند.» دراین‌باره دبیر شورای هماهنگی بانک‌های دولتی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» افزایش نرخ سود بانکی یک‌ساله به ۲۰ درصد را تایید کرد.

به گزارش دنیای اقتصاد، پیش از این شورای پول و اعتبار، نرخ سود یک‌ساله را ۱۶ و دوساله را ۱۸ درصد اعلام کرده بود. در هفته‌های اخیر، بانک مرکزی با اعطای مجوز انتشار اوراق گواهی سپرده یک‌ساله با نرخ ۲۳ درصد به نوعی به افزایش نرخ سود سپرده بانکی چراغ سبز نشان داده بود. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد تفاوت سپرده بانکی یک‌ساله با اوراق گواهی سپرده یک‌ساله در میزان نرخ شکست و محدودیت انتشار اوراق گواهی است. در حال حاضر افراد می‌توانند با رجوع به شعب بانکی از نرخ سود ۲۳ درصدی اوراق سپرده یک‌ساله بهره‌مند شوند.

بانک‌مرکزی تلویحا افزایش سود سپرده‌‌‌های بانکی به سقف 20‌درصد را تایید کرد. در روزهای اخیر در حالی که سود سپرده‌‌‌های بانکی به صورت رسمی از سوی بانک‌مرکزی تغییر نیافته بود، یکی از مقامات بانکی از افزایش سقف میزان سود سپرده‌‌‌های بانکی خبر داد. این موضوع موجب شد نوعی سردرگمی درباره سقف نرخ سود سپرده بانکی به وجود بیاید. پس از گذشت دو روز از انتشار این خبر، بانک‌مرکزی در اطلاعیه‌‌‌ای جدید از تعطیلی شعب بانک‌هایی که سقف نرخ سود را رعایت نمی‌‌‌کنند خبر داد و با اعلام «سود سپرده‌‌‌های سالانه تا سقف ۲۰‌درصد مجاز است و بیش از آن تخلف محسوب می‌شود»، تلویحا افزایش نرخ سود را تایید کرد. به این ترتیب با گذشت بیش از دو سال از آخرین اطلاعیه بانک‌مرکزی درباره سقف نرخ بهره بانکی، شاهد افزایش این متغیر هستیم. این در حالی است که پیش‌تر بانک‌ها مجوز انتشار اوراق گواهی یک‌ساله با نرخ سود 23‌درصد را یافته بودند. به نظر می‌رسد با وجود این ابزارها منظور از نرخ سود غیرمجاز سودهای بیشتر از 23‌درصد است. بانک مرکزی از آغاز هفته جاری بانک‌ها را ملزم به رعایت مقررات جدید کرده است.

نرخ سود در ابهام

در حالی که بانک‌مرکزی به‌عنوان تعیین‌کننده سقف نرخ سود سپرده‌‌‌های بانکی در کشور شناخته می‌شود، دبیر شورای هماهنگی بانک‌های دولتی در گفت‌‌‌وگو با «دنیای اقتصاد» از نرخ دیگری برای سقف میزان سود سپرده‌‌‌ها خبر داد. قیطاسی با بیان اینکه نرخ سپرده‌‌‌های سالانه حداکثر 20‌درصد است، گفت در صورتی که بانکی سپرده‌‌‌ای با سود بالای 20‌درصد را افتتاح کند، تخلف کرده و بازرسان بانک مرکزی قطعا با بانک متخلف برخورد می‌کنند و بانک‌ها مکلف به پرداخت سود سپرده براساس نرخ‌های مصوب بانک‌مرکزی شدند.

این سخنان در حالی بیان می‌‌‌شد که آخرین مصوبه بانک‌مرکزی درباره نرخ سود سپرده‌‌‌های بانکی مربوط به تابستان سال 99 است و در آنجا حداکثر سود 18‌درصد اعلام شده بود. این موضوع موجب به وجود آمدن ابهاماتی درباره نرخ سقف سود سپرده بانکی شد. به نظر می‌رسد این تصمیم در جلسه میان سران بانک‌های کشور در روز پنج‌شنبه هفته گذشته اتخاذ شده است.

خط و نشان برای متخلفان

براساس تصمیمات گرفته‌شده در جلسه روز سه‌شنبه بانک‌های کشور، قرار شد از آغاز هفته جاری تمام بانک‌های کشور بر رعایت نرخ سود مصوب پایبند باشند. این مساله از این رو حائز اهمیت است که در ماه‌‌‌های اخیر بانک‌ها برای ترغیب مشتریان به سپرده‌‌‌گذاری به پرداخت سودهای بالاتری مبادرت می‌‌‌کردند. در هفته‌‌‌های اخیر و با اعطای مجوز انتشار اوراق گواهی سپرده یکساله با سود 23درصد، برخی از گزارش‌‌‌ها حاکی از آن است که فضای رقابتی بین بانک‌ها وارد فاز جدیدی شده؛ تا جایی که برخی بانک‌های دولتی نرخ سود سپرده را به 25‌درصد هم افزایش دادند. این رویکرد واکنش‌‌‌های متعدد بانک مرکزی را به دنبال داشت، به طوری که بانک مرکزی بانک‌ها و موسسات اعتباری متخلف را به برخورد‌‌‌های قانونی مانند تعطیلی شعب، بازنگری در سقف رشد ترازنامه و توقف یا کاهش سطح ارائه برخی از خدمات تهدید می‌‌‌کرد.

تایید تلویحی افزایش نرخ سود

تازه‌‌‌ترین اخطار بانک‌مرکزی حاوی تایید تلویحی افزایش نرخ بهره بود. براین اساس روز گذشته روابط‌عمومی بانک مرکزی اعلام کرد از روز دوشنبه تعطیل‌کردن شعبی که سقف نرخ سود سپرده را رعایت نمی‌‌‌کنند آغاز می‌شود. در این اطلاعیه تاکید شده است براساس بازرسی‌های میدانی این بانک و با مسجل شدن تخلف برخی از شعب بانکی در خصوص عدم‌رعایت نرخ سود سپرده‌ها، اقدامات تنبیهی لازم در مورد بانک‌ها و شعبه‌های متخلف از جمله عزل روسای شعب متخلف به اجرا درآمد و اقدامات لازم در مورد تعطیلی آنها انجام شد. بر این اساس بازرسی‌‌‌های میدانی بانکی مرکزی از شعبه‌‌‌های شبکه بانکی در تهران و استان‌های مختلف در قبال لزوم رعایت نرخ سود سپرده‌های بانکی، در روزهای آینده نیز ادامه خواهد یافت.

این اطلاعیه بانک‌مرکزی سخنان دبیر شورای هماهنگی بانک‌های دولتی مبنی بر سقف سود 20درصدی را تلویحا تایید کرد و نوشت: «سود سپرده‌‌‌های سالانه تا سقف 20‌درصد مجاز است و بیش از آن تخلف محسوب می‌شود، همچنین بانک‌ها می‌توانند نسبت به انتشار اوراق گواهی سپرده عام با نرخ سود 23‌درصد سالانه براساس سهمیه ابلاغی اقدام کنند.» با چنین اطلاعیه‎ای، به نظر می‌رسد با وجود اینکه نرخ سود 20درصدی از سوی بانک‌‌‌ها در پی نشست میان‌‌‌ آنها اعلام شده است اما مورد تایید شورای پول و اعتبار نیز هست و در روزهای آتی این موضوع از طریق روابط‌عمومی بانک مرکزی اطلاع‌‌‌رسانی خواهد شد.

تاکید بر تنبیه متخلفان

اطلاعیه تازه بانک مرکزی در حالی منتشر می‌شود که این بانک یکشنبه هفته گذشته در بخشنامه‌‌‌ای به شبکه بانکی کشور، بر لزوم پایبندی بانک‌ها به نرخ مصوب سپرده‌های بانکی تاکید کرد و از اعمال اقدمات تنبیهی برای بانک‌ها و موسسات اعتباری متخلف خبر داد. تعطیل یا غیرفعال کردن شناسه اختصاصی شعب، بازنگری در حدود رشد مجاز ترازنامه، بازنگری در تعداد شعبه و باجه و عزل روسای شعب متخلف از جمله برخوردهایی است که بانک‌مرکزی در بخشنامه هفته گذشته خود بر آنها تاکید کرده بود.

سود بانکی چقدر می‌شود؟

با تایید غیر‌رسمی افزایش نرخ سود سپرده‌‌‌های بانکی می‌‌‌توان گفت مساله نرخ سود سپرده تا حدی مشخص شده است. پیش از این و در تیرماه سال 99، بانک مرکزی سقف نرخ سود سپرده‌‌‌گذاری کوتاه‌مدت عادی را 10درصد، سپرده سرمایه‌گذاری سه‌ماهه را 12درصد، 6ماهه را 14 درصد، یکساله را 16‌درصد و دوساله را 18‌درصد اعلام کرده بود. این سقف با افزایش 2واحد درصدی به سطح 20‌درصد خواهد رسید. با این حال چندی پیش بانک‌مرکزی مجوز انتشار اوراق گواهی سپرده با سررسید یکساله و سود 23‌درصد را داده بود. تفاوت میان اوراق گواهی سپرده و خود سپرده در این است که بانک‌ها برای انتشار اوراق سپرده محدودیت دارند؛ از سوی دیگر نرخ شکست اوراق گواهی سپرده 10‌درصد است، در حالی که نرخ شکست سپرده نیم‌درصد کمتر از نرخ دوره متناظر سپرده که معادل 5/ 13درصد خواهد بود.

تکذیب افزایش نرخ سود

درحالی‌که افزایش نرخ سود سپرده بانکی برخی شایعات را درباره افزایش نرخ سود وام بانکی به وجود آورده بود، این خبر از سوی مقامات بانک‌مرکزی تکذیب شد. در حالی دیروز برخی رسانه‌ها از توقف پرداخت وام 18درصدی در بانک‌ها و آغاز پرداخت وام 25‌درصد خبر دادند که سخنگوی بانک مرکزی اعلام کرد پرداخت تسهیلات بانکی به متقاضیان در شبکه بانکی با ‎نرخ سود مصوب قانونی همچنان ادامه دارد و بانک‌ها نیز بر رعایت سود ‎تسهیلات بانکی متعهد هستند. قیطاسی نیز در خصوص عدم تسهیلات‌دهی بانک‌ها در هفته‌های اخیر به «دنیای اقتصاد» گفت: بانک‌ها مطابق روال گذشته، به وام‌دهی ادامه می‌دهند. بااین‌حال به نظر می‌رسد به صورت منطقی تداوم این نرخ سود تسهیلات ممکن نیست و تعادل در ترازنامه شبکه بانکی کشور ایجاب می‌کند که نرخ سود تسهیلات متناسب با نرخ سود سپرده شاهد افزایش باشد.