خبر اظهارات وزیر اقتصاد دولت روحانی را چگونه جعل کردند؟

اعتماد نوشت: مدتی است که خبر‌های راست و دروغ اختلاط زیادی پیدا کرده‌اند؛ متن یا عکس-خبر‌هایی که با لوگوی رسانه‌های شناخته‌شده در فضای مجازی دست به دست می‌شوند. آن‌ها حاوی جملاتی هستند که تهیه‌کنندگان آنها، قصد دارند به جای خبر واقعی به خورد مخاطب بدهند.

ماجرا از این قرار است که اخیرا دیده شده متن‌هایی در جهت تخریب یا تبلیغ یک جریان سیاسی یا یک واقعه در فضای مجازی می‌چرخد. متن طوری تنظیم شده است که کسی در نگاه اول، شکی به آن نمی‌کند؛ مخصوصا اگر نام یک رسانه شناخته‌شده هم پای آن مطلب باشد. دیگر نمی‌توان مخاطبی که در دام این خبر جعلی افتاده را به راحتی متقاعد کرد که آن متن جعلی است.

مورد دیگر، عکس-خبر‌هایی هستند که جاعلان خبر منتشر می‌کنند. آن‌ها با استفاده از لوگوی رسانه‌های شناخته‌شده و طراحی عکس-خبر‌هایی نزدیک به طرح‌های گرافیکی آن رسانه‌ها، جملاتی جعلی از قول یک شخصیت مطرح در کشور را در آن می‌نویسند و انتشارش می‌دهند.

جاعلان از همه بستر‌های شبکه‌های اجتماعی هم برای پیش بردن اهداف‌شان استفاده می‌کنند؛ یک حساب کاربری ناشناس در اینستاگرام یا یک اکانت فیک در توییتر؛ فرقی ندارند مهم انتشار و دست به دست شدن آن است. یا شاید هم در قالب متن‌هایی باشد که در تلگرام و واتس‌اپ «فوروارد» می‌شود؛ مقصد هم می‌تواند گروه‌های دوستانه و خانوادگی باشد! معمولا از نوع تنظیم خبر یا نقل‌قولی که در آن متن یا عکس-خبر آمده می‌توان متوجه شد که جاعلان چه هدفی را پی می‌گیرند.

متن جعلی درباره خرانه خالی پس از سخنان روحانی!

چند روز پیش بود که یکی از همین متون جعلی در فضای مجازی در حال چرخیدن بود؛ مطلبی که ادعا می‌شد به نقل از فرهاد دژپسند وزیر پیشین اقتصاد در دوره روحانی است و منبع آن هم مصاحبه وزیر سابق اقتصاد با روزنامه اعتماد ذکر شده بود. در این متن ادعا شده بود دژپسند انتقادات تندی را علیه روحانی مطرح کرده است، اما این متن با واکنش دژپسند روبه‌رو شد: «پس از دوره وزارت هیچ مصاحبه‌ای با هیچ رسانه‌ای نداشته‌ام به همین دلیل متن تنظیمی هیچ تناسبی با ادبیات معمول بنده ندارد.»

در این مصاحبه جعلی، بر خالی بودن خزانه تاکید و گفته شده که دولت روحانی بدون پشتوانه اقدام به چاپ پول می‌کرده و سه ماه پایانی دولت حقوق کارمندان را با قرض کردن و «کلاه به کلاه کردن» پرداخت کرده بود. در این متن همچنین آمده که روحانی می‌ترسیده که پس از اتمام دوره ریاست‌جمهوری‌اش «با دستبند و پابند» سراغ او بروند.

خیلی اتفاقی!

محتوای این متن کمی مشخص می‌کند که هدف از انتشار آن در سطح گسترده چه بوده است. این متن وقتی معنای بیشتری پیدا می‌کند که دوشنبه هفته گذشته حسن روحانی در جمع استانداران دولت‌های یازدهم و دوازدهم به این موضوع اشاره کرده بود که دولت او، خزانه را با صد‌ها میلیون دلار تحویل دولت رییسی داده است. در پی این گفته‌ها و سایر سخنان روحانی، محافظه‌کاران برآشفته شدند.

گفته‌های روحانی نه تنها با واکنش شدید همه طیف‌های محافظه‌کاران و رسانه‌های‌شان روبه‌رو شد، بلکه وزارت اقتصاد هم در بیانیه‌ای سخنان روحانی درباره موجودی خزانه را «ادعا» خواند و خطاب به روحانی گفت که «نه یک خزانه خالی که یک خزانه مقروض و بدهکار میراثی بود که به دولت سیزدهم رسید.» واکنش‌های گسترده محافظه‌کاران نسبت به سخنان روحانی نشان می‌دهد که این گفته‌ها چقدر برای دولت محافظه‌کار و هوادارانش گران آمده است.

«اعتماد» زیر ضرب جاعلان

این اولین‌بار نیست که روزنامه اعتماد مورد حمله و سوءاستفاده جریاناتی خاص قرار می‌گیرد. چندی پیش عکس‌خبری منتشر شد که در آن جمله‌ای دور از ادبیات مرسوم و رسانه‌ای، خطاب به ابراهیم رییسی به «اعتماد» نسبت داده شده بود. جاعلان از یک یادداشت صفحه اول «اعتماد» استفاده کرده بودند تا مخاطب‌شان از محکم بودن ادعای‌شان مطمئن شود.

همزمان با این اقدامات، برخی کانال‌ها و صفحات بی‌نام و نشان اقدام به حمله به «اعتماد» کردند. در این حملات، «اعتماد» به دعوت مردم به خیابان جهت اعتراض متهم می‌شد؛ اتهامی که برخلاف پروتکل‌های رسانه‌ای در هر رسانه مستقل است. در برخی از این مطالب، جاعلان ذوق هنری هم داشتند و طرحی کشیده بودند که «اعتماد» فتیله سوخت یک کوکتل‌مولوتوف است. به نظر می‌رسد این مجموعه اقدامات، از یک‌سو برای پرونده‌سازی و موجه جلوه دادن برخورد با «اعتماد» باشد و از سوی دیگر با انتشار اخبار جعلی از قول «اعتماد»، بخواهند این رسانه را بی‌اعتبار کنند.