سوالی که مؤدبانه نیست اما در کره جنوبی زیاد پرسیده می‌شود!

فرارو- مردم کره جنوبی در مقایسه با مردمان سایر نقاط جهان نسبت به مقوله سن هوشیارتر هستند. البته با سیستمی که برای شمارش سن دارند هوشیار نبودن نیز کار دشواری است! کره ای‌ها سه راه مختلف برای شمارش سن دارند. طبق سیستم سنتی کره‌ای یک شهروند کره جنوبی در بدو تولد یکساله در نظر گرفته می‌شود و در روز سال نوی میلادی بدون در نظر گرفتن زمان تولد مجموعا یک سال بزرگتر می‌شود.

به گزارش فرارو به نقل از دویچه وله؛ برای اکثر کار‌های اداری و حقوقی مردم کره جنوبی از سال ۱۹۶۲ میلادی به این سو از سیستم سنی بین‌المللی استفاده کرده اند. با این وجود، زمانی که نوبت به سن قانونی برای نوشیدن مشروبات، استعمال دخانیات یا خدمت در ارتش می‌رسد از سیستم سال تقویمی استفاده می‌کنند که با کم کردن سال تولد از سال جاری محاسبه می‌شود.

استفاده از سیستم‌های مختلف می‌تواند شرایط گیج کننده‌ای را ایجاد کند. برای مثال، اخیرا در طول دوره شیوع ویروس کرونا زمان واجد شرایط بودن شهروندان برای تزریق واکسن واضح نبود. با این وجود، مقام‌های کره‌ای امیدوارند این عدم قطعیت در ژوئن ۲۰۲۳ میلادی زمانی که آن کشور استفاده از سیستم سنی بین المللی را در اسناد رسمی آغاز می‌‌کنند، برطرف شود.

بسیاری از کره ای‌ها از این تغییر حمایت می‌کنند و از این که ناگهان یک یا دو سال جوان‌تر می‌شوند خوشحال هستند در حالی که سایرین با آه کشیدن از سر افسوس که چرا زودتر این اتفاق رخ نداد با موضوع برخورد می‌کنند.

"سوفی چوی" شهروند کره جنوبی به "دویچه وله" می‌گوید: "سیستم سنی کره حتی برای یک کره‌ای بومی نیز پیچیده و گیج کننده است. برای بسیاری سن ممکن است تنها یک عدد باشد، اما این موضوعی نیست که بتوان آن را در کره جنوبی ساده تصور کرد".

شما چند سال دارید؟

"چویی" می‌گوید بیان جمله "شما در چه سالی متولد شده‌اید"؟ معمولا عبارتی برای آغاز یک مکالمه معمولی بین دو فرد کره‌ای است. او می‌گوید در کره جنوبی سن می‌تواند نوع روابط متقابل افراد را مشخص کند.

"پیمپون پارک" یک مادر تایلندی که با یک کره‌ای در سئول ازدواج کرده می‌گوید: "یک بار به دخترم گفتم برو با دوست ات بازی کن، اما مادر شوهرم گفت آن بچه بزرگتر از نوه من است"! در نتیجه، سن برای کره ای‌ها حتی در مورد تعیین فرد مقابل برای بازی کردن نیز تاثیرگذار است. تفاوت سنی حتی یک سال یا کم‌تر در کره جنوبی امری معنادار است.

"جیون کیائر" استاد زبان شناسی کره‌ای در دانشگاه آکسفورد به دویچه وله" می‌گوید: "حتی دوقلو‌ها نیز تصمیم می‌گیرند که کدام فرد پیرتر و کدام فرد جوان‌تر باشد".

روابط اجتماعی بر اساس سن در کره امروزی میراثی از آموزه‌های دوران کنفوسیوس است که بر احترام به بزرگتر‌ها تاکید دارد. به گفته "رابرت فوزر" استاد سابق دانشگاه ملی سئول در کره جنوبی این انتظار وجود دارد که جوانان به افراد مسن احترام بگذارند.

زبان ساختار‌های سلسله مراتبی را منعکس می‌کند

هم چنین، سن در کره جنوبی تعیین می‌کند که کره ای‌ها تا چه اندازه باید در گفتار و کردارشان مودب باشند.

کیائر با با توضیح این که هر جمله به زبان کره‌ای نشان می‌دهد که شما معتقد هستید در رتبه و جایگاهی بالاتر، پایین‌تر یا مساوی با فرد مقابل قرار دارید می‌گوید: "شما حتی نمی‌توانید به روشی خنثی بگویید «باران می‌بارد». دو سبک گفتار اصلی در زبان کره‌ای وجود دارد: بانمال، شکل گاه به گاه که معمولا با خانواده، دوستان نزدیک و افراد جوان‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد و جوندامال که روش محترمانه صحبت کردن با غریبه ها، همکاران و افراد مسن‌تر است".

برای پیچیده‌تر کردن مسائل، جابجایی بین این دو شکل صحبت کردن با یک شخص غیر معمول نیست. کیائر می‌گوید: "بچه‌ها ممکن است در خلوت با والدین خود از طریق روش بانمال صحبت کنند، اما اگر همسایه‌ای به ملاقات‌شان برود روش صحبت با والدین را تغییر داده و مودبانه حرف می‌زنند".

شناخت سیستم سلسله مراتبی

در حالی که سن معمولا تعیین می‌کند که یک فرد در کره جنوبی چگونه با دیگری صحبت کند عوامل دیگری مانند جنسیت، وضعیت اجتماعی - اقتصادی و درجه و رتبه ارشد بودن در محل کار نیز باید در نظر گرفته شوند.

کیائر می‌گوید: "برای بسیاری از مهاجران ادغام در جامعه کره بسیار دشوار است، زیرا آنان قادر به تشخیص سیستم سلسله مراتبی نیستند". او می‌افزاید ارزیابی دوباره رابطه بین دو نفر به طور مداوم رخ می‌دهد و انتخاب‌های زبانی آنان ممکن است براساس توازن قدرت و میزان همبستگی میان آنان تغییر کند. برای پارک، یافتن سبک گفتار مناسب موضوع حساسی است که برای جلوگیری از ایجاد توهین باید با دقت زیادی صورت گیرد.

تغییر به صحبت‌های معمولی

خطاب قرار دادن غیررسمی با یک فرد مسن‌تر بدون اولین اجازه گرفتن از او در این باره می‌تواند منجر به دردسر شود. "لی" مردی ۴۵ ساله در سئول می‌گوید نمی‌تواند نوع صحبت کردن معمولی غریبه‌ها با خود را تحمل کند. او به "دویچه وله" می‌گوید: "این توهین آمیز است و زمانی که چندین بار رخ دهد، من باید مقابله کنم". به گفته کیائر احترام مناسب به بزرگان در کره جنوبی "بسیار مهم" است و زمانی که مودبانه با آنان رفتار نشود ممکن است منجر به بروز "درگیری لفظی و حتی درگیری خشونت بار فیزیکی" شود.

کارکنان بخش خدماتی در کره جنوبی به طور خاص درگیر این موضوع هستند به طوری که معمولا درگیری‌های رخ داده بین جوانان شاغل در آن بخش با مردانی که در دهه ششم یا هفتم عمرشان به سر می‌برند اغلب خبرساز است.

کیائر می‌گوید: "مردان مسن در کره به قدری نگران مورد احترام واقع شدن هستند که حتی دیده شده به دلیل آن که طرف مقابل از شیوه سخن گفتن بانمال در مقابل شان استفاده کرده مرتکب قتل شده‌اند"!

آیا سلسله مراتب سفت و سخت کره جنوبی تغییر خواهد کرد؟

نتیجه مطالعه‌ای انجام شده در ژانویه ۲۰۲۰ میلادی توسط شرکت مشاوره و نظرسنجی هانکوک در کره جنوبی نشان داد که ۷۱ درصد از مردم کره جنوبی ساده سازی سیستم سنی را تایید می‌کنند و حتی برخی امیدوارند که این امر به "کاهش تعارض و سردرگمی در فرهنگ سلسله مراتب بر اساس سن" کمک کند.

با این وجود، اکثر افراد تردید دارند که حذف سن کره‌ای تاثیر چشمگیری بر فرهنگ سلسله مراتب در آن کشور بگذارد.

فوزر می‌گوید: "مردم بدون توجه به این که از کدام سیستم سنی استفاده می‌کنند به ایجاد سلسله مراتب ادامه خواهند داد". چوی نیز معتقد است که سلسله مراتب در کره جنوبی باقی می‌ماند و چیزی جز "اصلاح فرهنگی کامل" این سیستم را اصلاح نخواهد کرد. در حالی که تغییر در این سیستم بعید به نظر می‌رسد کیائر ایجاد تغییرات را گامی در مسیر درست می‌داند چرا که از دید او نشان می‌دهد کشور در حال بازاندیشی درباره این موضوع خواهد بود که چه عناصری از تاریخ کره در حال حاضر باقی مانده اند.

این زبان شناس می‌گوید: "مسائل ناشی از سبک‌های مختلف گفتار در کره به قدری شدید است که نمی‌توانیم دور یکدیگر بنشینیم و منتظر تکامل زبان و جامعه در طول زمان باشیم".