چرا ایران نمی‌تواند میزبان جام جهانی فوتبال باشد؟

فرارو- جام جهانی فوتبال در هیچ برهه‌ای از تاریخ تا این اندازه به ایران نزدیک نبوده است. اگر از بندر دیر، به‌عنوان نزدیکترین شهر ایران به مرز‌های آبی قطر، سوار قایق شوید، تقریبا چهار ساعت بعد و با پشت‌سر گذاشتن مسافت ۱۶۱ کیلومتری به محل برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ خواهید رسید. قطر کشوری کوچک با سه میلیون نفر جمعیت است که حداقل از نظر فرهنگی برای میزبانی از فستیوال جهانی فوتبال، با محدودیت‌هایی مشابه ایران روبرو است، اما در نهایت موفق شد نهاد سخت‌گیری مثل فیفا را وادار کند با اعمال محدودیت‌هایی، چون منع مصرف آبجو در ورزشگاه‌ها، پوشش تماشاگران و توریست‌ها و حتی جلوگیری از نمایش نماد‌ها و سمبل‌های همجنسگرایی کنار بیاید و میزبانی جام جهانی ۲۰۲۲ را به یک کشور مسلمان بدهد. بخشی از این موفقیت قطر را باید لابلای ۳۰۰ میلیارد دلار پول جستجو کرد که صرف برگزاری جام جهانی شده است. این پول قطعا تنها یکی از تفاوت‌های بین ایران و قطر محسوب می‌شود، اما مقدار دقیق آن چقدر است؟

شماره یک | تصویری که از عدد ۳۰۰ میلیارد دلار در ذهن من و شمای ایرانی نقش می‌بندند احتمالا چندان واضح نیست. تبدیل آن به ریال و تومان هم فقط باعث تشدید مشکل می‌شود. پس ناچاریم سراغ مثال‌های دیگری برویم و دست به‌دامن اخبار شویم. ۳۰۰ میلیارد دلار، دقیقا همان مقدار پولی است که روسیه می‌گوید پس از شروع جنگ اوکراین، توسط کشور‌های غربی به‌عنوان دارایی‌های روسیه مسدود شده. تقریبا حکم تحریم اقتصادی را دارد و بخشی از آن در قالب طلا و انواع ارز‌های خارجی در سایر نقاط دنیا نگهداری می‌شده. وزیر دارایی روسیه در اسفند پارسال میزان دارایی‌های کشورش را در بیرون مرز‌ها ۶۴۰ میلیارد دلار برآورد کرده بود. قطر نیمی از این پول را صرف برگزاری جام جهانی فوتبال کرده است.

شماره دو | روزنامه کیهان در اواخر مرداد امسال جریمه و خسارت وارد آمده به ایران بابت خروج آمریکا از برجام را ۳۰۰ میلیارد دلار برآورد کرده بود. در آن روز‌ها امیدواری نسبت به احیای برجام در بالاترین سطح قرار داشت و شبکه الجزیره ادعا می‌کرد آزادی هفت میلیارد دلار دارایی ایران در کره‌جنوبی و صدور مجوز فروش روزانه ۲.۵ میلیون بشکه نفت جزو توافقات احیای برجام به حساب می‌آید.

کسری بودجه دولت آلمان در سال ۲۰۲۰، دقیقا اندازه پولی بوده که قطر خرج برگزاری جام جهانی کرده

شماره سه | ارزش بازار ارز دیجیتال دنیا در روز شنبه پنجم آذرماه، تقریبا ۸۷۸ میلیارد دلار برآورد می‌شود. یعنی قطر می‌توانست عوض پولی که در ۱۲ سال گذشته برای برگزاری جام جهانی خرج کرده، یک‌سوم کل ارز‌های دیجیتال دنیا را بخرد. ارزش کل بیت‌کوین موجود در دنیا تقریبا ۳۱۸ میلیارد دلار است.

شماره چهار | ثروت ایلان ماسک در اواخر سال گذشته از مرز ۳۰۰ میلیارد دلار گذشت. رئیس و مالک اسپیس‌ایکس، تسلا و حالا توییتر در آن دوره روزانه، ۳۲ میلیارد دلار افزایش پیدا می‌کرد. با این رکورد، ایلان ماسک عنوان ثروتمندترین آدم روی زمین را به‌خود اختصاص داده بود. ایلان ماسک اولین انسان روی کره زمین است که میزان ثروتش از ۳۰۰ میلیارد دلار عبور می‌کند. میزان دارایی‌های جف بزوس در آن دوره ۲۱۲ میلیارد دلار می‌رسید.

شماره پنج | مهرماه امسال اندونزی اعلام کرد ۳۰۰ میلیارد دلار برای توسعه اقتصاد دیجیتال کنار می‌گذارد. رئیس‌جمهوری اندونزی با تاکید بر اینکه بحران غذا به‌زودی مشکلی بزرگ خواهد بود و کشورش قصد دارد با پرداخت این هزینه، از فناوری کمک بگیرد، اعلام کرد اندونزی قصد دارد جایگاه خود را به عنوان بزرگترین بازار در آسیای جنوب شرقی حفظ کند و روی توسعه زیرساخت‌های دیجیتال، تمرکز کند.

شماره شش | قطر ۳۰۰ میلیارد دلار صرف برگزاری جام جهانی فوتبال کرده و اندونزی با همین مقدار پول، قصد دارد اقتصادی دیجیتالی کشورش را تقویت کند. از این طرف بررسی‌های دانشگاه براون نشان می‌دهد، آمریکا از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۲ میلادی (۲۱ سال)، دو تریلیون و ۳۰۰ میلیارد دلار برای جنگ در افغانستان (و سایر کشورها) هزینه پرداخت کرده است. عربستان سعودی هم در دوران دونالد ترامپ قراردادی با آمریکا به ارزش ۳۰۰ میلیارد دلار برای خرید تسلیحات امضا کرد.

شماره هفت | مسئولان عراق، یک‌سال پیش حجم اموال غارت شده از سال ۲۰۰۳ میلادی به دلیل فساد را بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار برآورد کرده‌اند. این مقدار دارایی به خارج از این کشور قاچاق شده و با وجوم عزم مسئولان عراقی، بعید است به ملت این کشور برگردد.

بیشتر بدانید | قطر برای برگزاری آبرومندانه جام جهانی فوتبال در مجموع، ۳۰۰ میلیارد دلار هزینه کرده است و به‌شکلی معصومانه تنها توقع دارد ۱۷ میلیارد دلار آن به اقتصادش برگردد. بخش اعظم هزینه‌ها، صرف ساخت سیستم مترو جدید شده و کشور کوچک سه‌میلیون نفری حاشیه خلیج فارس، از همین حالا آگاهانه پذیرفته قرار است در پایان جام جهانی، با کابوس بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کند که پیش از این یقه تمام میزبانان جام‌جهانی را گرفته است؛ ضرر! اطلاعات اقتصادی مربوط به برگزاری جام جهانی، از سال ۱۹۶۶ به این طرف در دسترس است و بررسی آن‌ها نشان می‌دهد جز روسیه ۲۰۱۸، بقیه کشور‌هایی که به‌عنوان میزبان جام جهانی انتخاب شده‌اند، در پایان هیاهوی یک‌ماهه فوتبال، از نظر اقتصادی متحمل زیان شده‌اند

قطر می‌توانست عوض پولی که در ۱۲ سال برای برگزاری جام جهانی خرج کرده، یک‌سوم کل ارز‌های دیجیتال دنیا را بخرد

شماره هشت | بانک مرکزی ایران در اواخر آبان ۱۴۰۱ اعلام کرد در هشت ماه ابتدای سال سه میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار برای واردات دارو و تجهیزات پزشکی هزینه پرداخت کرده است. جمعیت ایران تقریبا ۲۶ برابر جمعیت قطر است.

شماره ۹ | ابراهیم رزاقی، کارشناس اقتصادی در بهمن ماه ۱۳۹۸، با انتقاد از پرداخت ۳۰۰ میلیارد دلار بابت واردات در طول شش سال، به خبرگزاری فارس گفته بود ایران می‌توانست با این پول ۱۵ تا ۳۰ میلیون شغل ایجاد کند. البته که در آن دوران، دولت حسن روحانی روی کار بود و خبرگزاری فارس به‌طور طبیعی برای تولید چنین خبر‌هایی اشتیاق نشان می‌داد.

شماره ۱۰ | مجموع درآمد‌های نفتی کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس در سال ۲۰۰۵ بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار محاسبه شده است. این در حالی است که اوپک ادعا کرده ایران در سال ۲۰۲۱، حدود ۲۵ میلیارد دلار از محل صادرات نفت درآمد داشته است. در گزارش اوپک آمده میزان درآمد ایران در این سال از محل فروش نفت، نسبت به سال قبل سه برابر افزایش پیدا کرده. اوپک ادعا دارد ایران در سال ۲۰۲۰ بالغ بر هفت میلیارد و ۹۱۴ میلیون دلار درآمد از محل صادرات نفت کسب کرده و درآمد نفتی‌اش در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ به ترتیب ۵۲.۷۲۸ میلیارد دلار، ۶۰.۵۱۹ میلیارد دلار و ۱۹.۴۰۲ میلیارد دلار بوده است. اگر این ادعا صحت داشته باشد، ایران از فروش نفت خود طی سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ میلادی، حدود ۱۶۶ میلیارد دلار درآمد کسب کرده است.

شماره ۱۱ | داده‌های آماری نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۱، کل تجارت غیرنفتی ایران، ارزشی معادل ۱۰۰ میلیارد دلار داشته که نسبت به سال ۹۹ رشد ۳۸ درصدی را ثبت کرده است. ظرف سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰، از حیث ارزش، بالاترین رقم صادرات متعلق به سال ۱۴۰۰ است. بالاترین واردات کالایی کشور نیز در سال ۱۴۰۰رقم خورده است. ارزش صادرات ایران در سال ۱۴۰۰، معادل ۴۸ میلیارد دلار برآورد شده و ارزش واردات به ۵۲ میلیارد دلار می‌رسد. گوشی تلفن همراه با چهار میلیارد دلار، ذرت با ۳.۳ میلیارد دلار و گندم با ۲.۴ میلیارد دلار بیشترین کالا‌های وارداتی در سال ۱۴۰۰ بوده‌اند.

شماره ۱۲ | آخرین رتبه‌بندی جهانی کشور‌ها بر اساس میزان درآمد و هزینه‌ها، در سال ۲۰۲۰ میلادی انجام شده است و ایران با ۵۷ میلیارد دلار درآمد و ۱۱۵ میلیارد دلار هزینه در رتبه ۴۹ قرار گرفته. خود قطر با ۵۲ میلیارد دلار درآمد و حدود ۴۸ میلیارد دلار هزینه، پایین‌تر از ایران در رتبه ۵۳ قرار گرفته است. درآمد آمریکا شش هزار میلیارد دلار است (البته با احتساب حدود چهار هزار میلیارد دلار کسری بودجه) و کشور‌هایی مثل هلند، کره‌جنوبی می‌توانند سالانه ۳۰۰ میلیارد دلار کسب کنند که البته آن‌ها هم بخش اعظم درآمد خود را بابت هزینه‌ها خرج می‌کنند. کسری بودجه دولت آلمان در این سال دقیقا اندازه هزینه‌ای بوده که قطر برای برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ پرداخت کرده است. البته باید این نکته را هم در نظر گرفت که قطر کل رقم ۳۰۰ میلیارد دلار را ظرف مدت ۱۲ سال منتهی به برگزاری جام جهانی خرج کرده است.