شیوع بیماری‌های تنفسی به دلیل کاهش سطح ایمنی جامعه

شیب ابتلا به بیماری‌های تنفسی در حالی در کشور خیز برداشته است که در برخی استان‌ها موارد ابتلای قطعی به ویروس آنفلوانزا نسبت به کووید ۱۹ پیشی گرفته است، این در حالی است که آمار واقعی مبتلایان به آنفلوانزا فاصله زیادی با تعداد مبتلایان شناسایی شده دارد.

آن‌طور که رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت به ایران می‌گوید: «وضعیت شیوع بیماری‌های تنفسی در کشور صعودی است، ولی عدد دقیق از مبتلایان قطعی وجود ندارد، چرا که با توجه به اینکه در اپیدمی مربوط به بیماری آنفلوانزا «تمام شماری» نداریم و تنها از تعدادی از بیماران بستری که آن هم برای بررسی وضعیت ویروس‌شناسی و روند همه‌گیری نمونه‌گیری می‌کنیم، تست آنفلوانزا گرفته می‌شود.»

پیرو همین موضوع او تأکید می‌کند که تعداد واقعی موارد فوتی آنفلوانزا نیز گزارش نمی‌شود، با این حال روند مرگ و میر بیماران تنفسی نسبت به یک هفته پیش تقریباً ثابت بوده و تنها ۲ درصد از بیماران تنفسی بستری که اغلب دارای بیماری زمینه‌ای و ریسک فاکتور‌های دیگری بودند، فوت کرده‌اند. طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان بهداشت جهانی، سالانه حداقل ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر جان خود را در اثر ابتلا به آنفلوانزا از دست می‌دهند.

دکتر عرشی در پاسخ به این سؤال که شیب صعودی ابتلا به ویروس آنفلوانزا چه زمانی نزولی خواهد شد، عنوان می‌کند: اگر شیوع آنفلوانزا را در شرایط عادی در نظر بگیریم معمولاً بیماری از هفته دوم و سوم مهرماه افزایش می‌یابد و این روند افزایشی با شیب بسیار کندی در بهمن و اسفندماه نزول می‌کند.

او با بیان اینکه معاونت بهداشت وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور از شهریورماه نسبت به موج صعودی آنفلوانزا هشدار داده بودند، می‌گوید: ما می‌دانستیم با افزایش موارد ابتلا به این بیماری ویروسی مواجه خواهیم شد و افزایش بیماری‌های تنفسی با بازگشایی مدارس تداخل پیدا خواهد کرد، بنابراین تأکیدمان بحث نظام مراقبت و آموزش در مدارس بود.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، علت افزایش ناگهانی بیماری‌های تنفسی را مربوط به بحث‌های اپیدمیولوژیک می‌داند و می‌گوید: وقتی که بار ویروس کرونا در جامعه طی ماه‌های مرداد و شهریور کاهش پیدا کرد طبعاً جا برای ویروس‌های تنفسی باز شد، از طرفی به‌دلیل گردش بالای ویروس در جامعه، مردم مستعد ابتلا به بیماری‌های تنفسی ویروسی بودند.

دکتر عرشی در ادامه نسبت به مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان آنفلوانزا هشدار داده و می‌گوید: افراد باید از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان کرونا و آنفلوانزا بپرهیزند، زیرا تنها اتفاقی که می‌افتد ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی است و خطر آن به مراتب بیشتر و بدتر از ابتلا به این بیماری‌ها است.

احمد مهری، اپیدمیولوژیست خبر می‌دهد، امسال ۴۰ تا ۷۰ درصد موارد مراجعه بیماران با علائم تنفسی و سرماخوردگی مربوط به ویروس آنفلوانزا است. البته به گفته این کارشناس حوزه سلامت، طبق پیش‌بینی‌هایی که از اردیبهشت‌ماه امسال انجام شده بود احتمال موج جدید آنفلوانزا در فصول سرد وجود داشت، ولی این موج حدود دو هفته زودتر از پیش‌بینی‌های قبلی شروع شد. شرایط این‌چنینی نیز به کمبود دارو و افزایش مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک‌ها در طول یک ماه اخیر دامن زد.

مهری با بیان اینکه شیوع بیماری آنفلوانزا معمولاً تا ماه‌های فروردین و اردیبهشت به طول می‌انجامد به نکته مهم دیگری اشاره می‌کند و آن مصرف خودسرانه و تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها در خط اول درمان این بیماری ویروسی است. به گفته او، آنتی‌بیوتیک برای بیماران در مراحل اولیه بیماری نباید تجویز شود برای همین نیز وزارت بهداشت اخیراً در پروتکل‌های ابلاغی تجویز آنتی‌بیوتیک را در درمان بیماری آنفلوانزا در مراجعه اول بیمار حذف کرده است.

این اپیدمیولوژیست درباره میزان خطر کشندگی آنفلوانزا و کرونا نیز تأکید می‌کند که میزان کشندگی آنفلوانزا با ویروس کرونا تفاوتی ندارد بویژه برای افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، دارو‌های سرطانی و سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند و بیماری‌های مزمن تنفسی دارند؛ بنابراین توصیه متخصصان تزریق واکسن برای این گروه‌های پرخطر است.

او البته در ادامه در پاسخ به سؤال خبرنگار مبنی بر اینکه آیا نظام سلامت کشور آمادگی مواجهه با موج آنفلوانزا را داشت، عنوان می‌کند: شیوع آنفلوانزا بیانگر این واقعیت بود که پیش‌بینی دارویی ما درست انجام نشده بود. از سوی دیگر نظام سلامت ما به‌قدری درگیر حوزه درمان و تجهیزات مدرن پزشکی است که یک دهم این توجهات را به امر بهداشت و پیشگیری از بیماری‌ها ندارد و بدیهی است که یکباره با این مسائل مواجه شویم. برای مثال کمبود آنتی‌بیوتیک‌ها و عدم پیش‌بینی افزایش مصرف این داروها، عزت ملی را زیر سؤال می‌برد، چرا که وقتی از خودکفایی دارو حرف می‌زنیم نباید برخی دارو‌ها در بازار دارویی کشور کمیاب شوند؛ این نشان می‌دهد که یک جای کار ایراد دارد.

این کارشناس حوزه سلامت با بیان اینکه الگو‌های اپیدمیولوژی نشان می‌دهد که شیب مراجعین بیماری‌های تنفسی و بویژه آنفلوانزا به مراکز بهداشتی و درمانی تا آخر زمستان افزایشی خواهد بود، عنوان می‌کند: با افزایش موارد بستری ناشی از آنفلوانزا و کرونا میزان نیاز به سرم و برخی دارو‌ها افزایش خواهد یافت و باید پیش‌بینی‌های لازم برای نیاز‌های درمانی و دارویی بیماران انجام شود.

او با تأکید بر تزریق واکسن آنفلوانزا برای گروه‌های پرخطر می‌گوید: هر اندازه به اواخر پاییز نزدیک می‌شویم اثربخشی واکسن‌های آنفلوانزا نیز کاهش می‌یابد. قطعاً امسال موارد مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری افزایشی خواهد بود و وزارت بهداشت باید شرایط واکسیناسیون گروه‌های پرخطر و زنان باردار را در شبکه‌های بهداشت تأمین کند.

او با بیان اینکه شیوع بیماری‌های تنفسی به‌دلیل کاهش سطح ایمنی جامعه است، ادامه می‌دهد: متخصصان اپیدمیولوژیست از یک سال گذشته پیش‌بینی کرده بودند که به‌دلیل کاهش ایمنی جامعه در تمام دنیا، احتمال رخداد شرایطی متفاوت از سال‌های گذشته از نظر آنفلوانزا وجود دارد، در نتیجه یکی از دلایلی که احتمالاً ابتلا را در افراد بالا برده بازگشایی مدارس و نیز کاهش استفاده از ماسک، عدم تهویه مناسب در فضا‌های بسته و بهداشت دست است.

به گفته این اپیدمیولوژیست، مشخصه اصلی آنفلوانزا؛ بدن درد و تب ناگهانی است که علائم بدن درد، بی‌حالی، کرختی و ضعف تا دو الی سه هفته بعد از بهبودی در فرد دیده می‌شود که توصیه می‌شود در این ایام با مصرف مایعات و سبزیجات انرژی از دست رفته بدن را جبران کنند.

مهری می‌گوید: برخی‌ها تصور می‌کنند، چون یک‌بار به آنفلوانزا مبتلا شده‌اند بدن‌شان ایمن شده است، در حالی که با توجه به اینکه از بیماران تست اختصاصی آنفلوانزا و کووید ۱۹ گرفته نمی‌شود و از طرفی به‌دلیل وجود سویه‌های مختلف ویروس آنفلوانزا احتمالاً ابتلای مجدد به این بیماری وجود دارد، بنابراین در شرایط اپیدمی هر علامتی را باید مبتنی بر بیماری قرار دهیم که اپیدمی شده است.