پس از «شکست عظیم جهانی» در مورد کووید دفعه بعد چه اتفاقی خواهد افتاد؟

فرارو- نشریه معتبر علمی «لنست» اعلام کرده که کمیسیون آن نشریه در مورد پاندمی ویروس کرونا حکم سختی را درباره نحوه واکنش جهان به این پاندمی صادر کرده است: «واکنش به پاندمی کووید یک شکست بزرگ جهانی بود».

به گزارش فرارو به نقل از واشنگتن پست، در این ارزیابی اشاره شده که دولت‌های جهان در مقابله با پاندمی کووید بسیار کُند و محتاطانه عمل کردند رویکردی که با بی‌اعتمادی عمیق عمومی نسبت به دولت‌ها همراه بود و با انتشار اطلاعات نادرست اعتماد بیش از پیش تضعیف شد. در این گزارش اشاره شده که دولت‌ها در خدمات‌رسانی به آسیب‌پذیر‌ترین اقشار جوامع متحمل شکست شدند.

«لنست» می‌نویسد: «نتیجه این وضعیت میلیون‌ها مرگ و میر قابل پیشگیری ناشی از پاندمی کووید بود. این رکورد اسفبار باید انگیزه‌ای برای بهتر شدن وضعیت آمادگی دولت‌ها در آینده ایجاد کند».

نشریه لنست «این ارزیابی را با کمک ۲۸ کارشناس تحت هدایت «جفری ساکس» از دانشگاه کلمبیا انجام داده است. این ارزیابی بررسی دوساله آمادگی، واکنش و بهبود وضعیت ناشی از پاندمی کووید، بررسی وضعیت بهداشت عمومی، ویروس شناسی، سیاستگذاری اجتماعی، اقتصاد، امور مالی و ژئوپولیتیک را شامل می‌شود.

این گزارش تنها یکی از چندین تلاش ارزشمند برای درس گرفتن از فاجعه بزرگ بهداشت عمومی (پاندمی کووید) در یک قرن اخیر بوده است. یافته‌های معتبر تازه شایسته توجه هستند اگرچه در کنگره و کاخ سفید سیاستگذاری و برنامه ریزی در انطباق با نتایج چنین پژوهش‌هایی صورت نگرفت.

یک درس مهم از پاندمی کووید آن است که زمانی که یک بیماری بسیار عفونی در یک جمعیت آسیب‌پذیر شیوع پیدا می‌کند واکنش سریع ضروری است. حتی فراتر از آن، زمانی که بسیاری از عفونت‌ها بدون علامت هستند مانند مورد کووید-۱۹ واکنش سریع ضرورت بیش‌تری پیدا می‌کند. یک مورد ابتلا به کووید ظرف مدت یک ماه به هزاران مورد ابتلا تبدیل شد.

در گزارش لنست آمده است: «توانایی سیستم بهداشت عمومی برای شناسایی موارد، ردیابی تماس‌ها و ایزوله کردن افراد آلوده را می‌توان تنها در چند هفته از انتقال کنترل نشده بیماری به جامعه مورد ارزیابی قرار داد».

کمیسیون لنست می‌افزاید: « این وضعیتی است که بارها و بارها رخ داد. پاسخ‌های ملی اغلب بداهه آمیز بودند و گاها با پوچی هم مرز می‌شدند. چندین رهبر ملی در چند ماه نخست شیوع ویروس، اظهارنظرهای شدیدا غیر مسئولانه‌ای داشتند، شواهد علمی را نادیده گرفتند و زندگی شهروندان را به شکلی بیهوده با هدف باز نگهداشتن اقتصاد به خطر انداختند. در پاندمی اخیر دولت‌ها خود را غیرقابل اعتماد و ناکارآمد نشان دادند و وجود کینه توزی میان قدرت‌های بزرگ ظرفیت نهادهای بین المللی را برای واکنش نشان دادن به شدت تضعیف کرد به ویژه سازمان بهداشت جهانی که به دلیل اشتباهات مکرر در این زمینه مورد انتقاد شدید قرار گرفته و جسارت کافی را نداشت. این کمیسیون خواستار تقویت سازمان جهانی بهداشت و ارائه اختیارات بیش‌تر و تامین مالی قوی‌تر آن نهاد شده است.

درس دوم این است که‌عدم درک مسیر انتقال ویروس منجر به محاسبات اشتباه و پرهزینه شد. کمیسیون لنست اشاره می‌کند که در اوایل شیوع پاندمی کووید مقام‌های بهداشتی تقریبا به طور انحصاری بر انتقال ویروس از طریق هوا آن هم از فاصله‌ای مشخص تمرکز کردند این ایده که ویروس از طریق قطرات ناشی از سرفه و عطسه افراد به بیرون پرتاب شده و اگر فردی دیگر در فاصله یک یا دو متری آن فرد قرار داشته باشد به ویروس مبتلا خواهد شد.

این امر منجر به تاکید بر فاصله‌گذاری اجتماعی ۲ متری، تمیز کردن گسترده سطوح و شستن دست‌ها شد. در واقع، ویروس در ذرات معلق تنفسی ذرات میکروسکوپی که برخلاف دود سیگار در هوا معلق می‌مانند پخش می‌شد. با این وجود، عدم تمرکز بیش‌تر روی این مسیر هوایی در ابتدا عواقب جدی داشت: «استفاده از پوشش صورت (ماسک)، تهویه و فیلتر هوا به عنوان اقدامات موثر کاهش خطر به اندازه کافی تشویق نشد». مفروضات نادرست باعث شد ویروس «تقریبا بدون روند کاهشی برای ماه ها» گسترش یابد.

درس سوم ناراحت کننده اما درست از پاندمی کووید و نحوه واکنش نسبت به آن این بود که مقابله با یک بیماری همه گیر نیازمند همکاری است این در حالیست که افراد، دولت‌ها و سازمان‌ها اغلب به دنبال منافع محدود خود هستند. کشورهای ثروتمند از جمله ایالات متحده دوز‌های واکسن نجات دهنده را خریداری کردند در حالی که کشورهای فقیرتر در انتهای صف منتظر بودند. این گزارش اشاره می‌کند که تا ماه ژانویه سهم جمعیت کاملا واکسینه شده در اتحادیه اروپا ۷۱ درصد، در ایالات متحده ۶۳ درصد و در آفریقا ۱۰ درصد بوده است.»

این کمیسیون خاطر نشان می‌سازد که دانشمندان چینی در اوایل شیوع کووید توالی ژنومی آن ویروس را در اختیار داشتند و در ژانویه ۲۰۲۰ «می‌دانستند که ووهان با اپیدمی ویروس کرونا مواجه شده است». نتیجه گزارش کمیسیون «لنست» این واقعیت را مورد بررسی قرار می‌دهد که رهبری سیاسی چین در سه هفته اول ژانویه ۲۰۲۰ قابلیت انتقال ویروس از انسان به انسان را از مردم را پنهان کرده بود تصمیمی که یک اشتباه فاحش بود و باعث گسترش شیوع کووید شد.

با این وجود، هیئت لنست مناقشه جاری در مورد منشاء ویروس در چین را حل نکرد این که آیا این ویروس از سرریز بیماری مشترک انسان و دام یا از طریق نشت ناخواسته آزمایشگاهی ناشی شده است و اشاره کرد که «هر دو گزینه قابل قبول و محتمل هستند».

این گزارش به درستی خواستار «کار بی‌طرفانه، مستقل، شفاف و دقیق» برای بررسی ریشه‌های ویروس از جمله در آزمایشگاه‌هایی در ووهان که درگیر تحقیقات مخاطره‌آمیز بودند شده است جایی که در آن ویروس‌هایی شبیه به سویه کووید وجود داشتند. دو سال و نیم پس از آغاز کووید، فاجعه همه گیری آن ویروس به مرگ ۶.۹ میلیون نفر گزارش شده است. تلفات واقعی ممکن است سه برابر بیش‌تر از این تعداد باشد. استفاده از دانش و درس‌های این تجربه برای جلوگیری از تکرار آن در پاندمی‌های بعدی کاملا ضروری به نظر می‌رسد.