ماجرا‌های هر روزه خشک شدن دریاچه ارومیه؛ دیروز تیتانیوم امروز لیتیوم

این روز‌ها دریاچه ارومیه وضعیت مناسبی ندارد و هر روز دامنه شایعات درباره خشکاندن عمدی این پهنه آبی گسترش می‌یابد چهار سال پیش استخراج تیتانیوم و امسال استحصال لیتیوم موضوع داغ شایعات شده است.

به گزارش باشگاه خبرنگاران، این روز‌ها دریاچه ارومیه وضعیت مناسبی ندارد و آخرین آمار‌ها نشان می‌دهد وسعت دریاچه به کمتر از یک ‏هزار کیلومتر مربع و حجم آب آن نیز به کمترین میزان خود در تاریخ این دریاچه رسیده است. ‏

تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه ‏از بهمن ۹۲ و صرف بودجه ۱۸ هزار میلیارد تومان اعتبار برای احیای آن ‏از کاهش حجم و سطح نگین فیروزه‌ای ایران جلوگیری نکرد و به شایعات مختلف از جمله عمدی بودن ‏خشکاندن دریاچه ارومیه برای برداشت ذخایر معدنی دامن زد. ‏

چهار سال پیش مسعود تجریشی، مدیر وقت دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه وجود ماده ‏معدنی ارزشمند تیتانیوم در دریاچه ارومیه را رد کرد وگفت: این ادعا که کف دریاچه تیتانیوم وجود دارد ‏اشتباه است، اما عناصر دیگری مانند کلر، سدیم لیتیوم و منیزیوم در این دریاچه وجود دارد. ‏

معاون سازمان حفاظت محیط زیست همچنین در آن زمان گفته بود: حتماً عناصر شیمیایی در بستر دریاچه ‏وجود دارد که می‌تواند شامل سدیم و کلراید که همین نمک طعام است باشد و در رده‌های بالاتر عناصر، که ‏بسیار ارزشمند هستند، لیتیوم است که اگر قصد برداشت آن وجود دارد باید غلظت به حدی باشد، که توجیه ‏اقتصادی هم داشته باشد، اما میزان لیتیوم موجود در دریاچه ارومیه برای استخراج، توجیه اقتصادی ندارد‎.

برداشت لیتیوم از دریاچه ارومیه، بازی سیاسی است

سید سلمان ذاکر دبیر هیات تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه و نماینده مردم ارومیه در ‏مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: صحبت‌هایی که این روز‌ها درباره تلاش برای ‏خشک کردن عمدی دریاچه ارومیه برای برداشت لیتیوم مطرح می‌شود، بیشتر جنبه سیاسی دارد و برای ‏متشنج کردن افکار عمومی مطرح می‌شود. ‎

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: گزارشی که اخیرا درباره امکان برداشت لیتیوم از ‏کف تالاب‌های خشک شده کشور منتشر شده است، این گمانه زنی را در ذهن افکار عمومی ایجاد می‌کند ‏که شاید عده‌ای در کشور با نگاه به منافع اقتصادی به عمد به دنبال خشک کردن دریاچه ارومیه بوده اند، اما ‏چنین گزاره‌ای به هیچ وجه صحیح نیست، چون اگر چنین چیزی بود، حتما در نحوه تصمیم گیری‌های ‏دولت قبل شاهد نشانه‌ای از حرکت دولت به سمت استفاده اقتصادی از دریاچه ارومیه می‌بودیم، اما در ‏دولت قبل نه تنها این اتفاق رخ نداد، بلکه ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز تشکیل شد و هزاران میلیارد تومان هم ‏بودجه به این ستاد اختصاص داده شد تا اقدامات لازم را برای نجات این دریاچه انجام دهد. ‏

ذاکر با بیان اینکه دریاچه ارومیه متعلق به منطقه و کشور و همچنین هویت ملی ماست تاکید کرد: آسیب ‏زیست محیطی خشک شدن دریاچه ارومیه بسیار سنگین‌تر از منافع اقتصادی آن خواهد بود. ‏

دبیر هیات تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه ‏اظهار کرد: شایعات خشکاندن دریاچه ‏ارومیه هویت ما را هدف قرار داده است و دولت و مجلس در کنار هم مصمم به احیای این نگین فیروزه‌ای ‏هستند. ‏

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: طوفان‌های نمکی حاصل از خشک شدن ‏این دریاچه سلامت ۱۵ میلیون نفر را در پنج ‏کشور ایران، ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و عراق تحت تاثیر قرار ‏خواهد داد و قطعا هزینه‌هایی که برای ‏درمان بیماری‌های حاصل از طوفان‌های نمکی بر دولت خود ما ‏تحمیل خواهد شد، از درآمد حاصل از بهره ‏برداری‌های اقتصادی از دریاچه ارومیه بسیار بیشتر خواهد بود‎. ‎

اکتشاف و استحصال مواد معدنی به صورت یک علم پویا در حال تکوین و تکامل است و روز به روز در حال ‏پیشرفت است و استحصال هرگونه مواد معدنی از ذخایر معدنی روش و تکنیک خاص خود را می‌طلبد و ‏وجود ذخایر معدنی در یک منطقه دلیل بر مقرون به صرفه بودن و احتمال استخراج نمی‌شود. ‏

استحصال لیتیوم به شدت محیط زیست را آلوده می‌کند

دکتر کامران زینال زاده مدیر پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه دانشگاه ارومیه و متخصص آب با تایید وجود ذخایر بسیار ‏ارزشمند مواد معدنی در این پهنه آبی می‌گوید: براساس آخرین تحقیقات انجام شده تنها روش فنی ‏استحصال مواد معدنی به ویژه استحصال ماده معدنی لیتیوم از دریاچه ارومیه، وجود شورابه است بنابراین برای استخراج ‏مواد معدنی باید دریاچه ارومیه احیا شود.

وی ادامه داد: دریاچه ارومیه به عنوان یک اکوسیستم بی نظیر آب شور و یکی از زیستگاه‌های مهم جهانی ‏جایگاه بی نظیری در محیط زیست منطقه داشته است و دارای ذخایر بسیار ارزشمند اقتصادی مانند آرتمیا و ‏عناصر با ارزش در شورابه و ترکیبات بستر دریاچه می‌باشد. ‏

این متخصص آب اضافه کرد: عناصر و ترکیبات شورابه دریاچه ارومیه مانند لیتیوم، نقش مهمی در تامین مواد اولیه ‏بسیاری از صنایع با قابلیت صادراتی بودن بالا می‌باشند، اما اقتصادی‌ترین و امکان پذیرترین روش استحصال ‏بسیاری از این ترکیبات و عناصر تنها از شورابه دریاچه می‌باشد، به عبارت بهتر، فقط با حفظ آب دریاچه ‏ارومیه امکان بهره مندی از پتانسیل‌های آن مقدور است. ‏

دکتر نصرت حیدری شیمیدان و استاد دانشگاه نیز که در زمینه عناصر موجود در دریاچه ارومیه تحقیقات ‏گسترده‌ای را انجام داده است به خبرنگار ما گفت: طبق تحقیقاتی که امسال در بخش ‏آبی دریاچه ارومیه انجام شده وجود پتاسیم، منیزیوم، برم و همچنین لیتیوم تایید شده است. ‏

این استاد دانشگاه تاکید کرد: استخراج لیتیوم از دریاچه ارومیه با وجود یون‌های مزاحم، به شدت محیط ‏زیست را آلوده می‌کند. ‏

دریاچه ارومیه با وسعت به طول ۱۴۰ کیلومتر از شمال به جنوب و عرض ۸۰ کیلومتر از شرق به غرب کشیده شده است و با ‏مساحتی که در کل به ۵ هزار و ۲۰۰ کیلومتر مربع می‌رسد تا قبل از دو دهه‌ی اخیر، پس از دریای خزر بزرگترین ‏دریاچه‌ی آب شور دنیا بوده است. اما از دهه هفتاد شمسی تا کنون حدود ۹۰ درصد این دریاچه ‏خشک شده و از بین رفته است. ‎

از ۱۳۵۶ سازمان جهانی یونسکو این دریاچه و زیست بوم آن را جزو آثار طبیعی و حفاظت شده جهان ‏به ثبت رسانده و همچنین این دریاچه از ۱۳۴۶ به عنوان پارک ملی و به همراه جزایر کبودان و ‏قویون داغی جزو مناطق حفاظت شده اعلام شده است.