کمبود کلسیم چه بلایی سر استخوان می‌آورد؟

گزارش‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نشان می‌دهد زنان بالای ۵۰ سال و مردان بالای ۷۰ سال کشور در معرض خطر بالای پوکی استخوان هستند و این زنگ خطری برای آگاهی و جلوگیری از گسترش بیشتر این بیماری است؛ بیماری که به مرور استخوان‌ها را پوک می‌کند.

به گزارش ایرنا، پوکی استخوان باعث ضعف و شکنندگی استخوان‌ها می‌شود، آنقدر شکننده است که افتادن یا حتی فشار‌های خفیف مانند خم شدن یا سرفه می‌تواند باعث شکستگی شود. شکستگی‌های مربوط به پوکی استخوان بیشتر در مفصل ران، مچ یا ستون فقرات رخ می‌دهد.

پوکی استخوان زنان و مردان از همه نژاد‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما زنان سفید پوست و آسیایی، به ویژه زنان مسن یائسه بیشترین خطر را دارند. داروها، رژیم غذایی سالم و ورزش با تحمل وزن می‌توانند به جلوگیری از شکستن استخوان یا تقویت استخوان‌های ضعیف کمک کنند.

کمبود کلسیم می‌تواند هر یک از کارکرد‌های بدن را تحت تاثیر قرار داده و به شکل‌های مختلفی در بدن بروز کند. کلسیم فراوان‌ترین ماده معدنی در بدن بوده و عوارض ناشی از کمبود کلسیم به مرور زمان به طرز چشمگیری می‌تواند سبک زندگی افراد را تغییر دهد، به همین دلیل پیشگیری و درمان کمبود کلسیم بسیار حایز اهمیت است.

بر اساس آخرین مطالعات کشوری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ۳۲ درصد زنان یائسه ایرانی دچار پوکی استخوان هستند و بالای نیمی از آن‌ها در ایران در معرض پوکی استخوان هستند که این زنگ خطری برای آگاهی و جلوگیری از گسترش بیشتر این بیماری است.

در حال حاضر شاهد کاهش تراکم استخوان در سنین زیر ۳۰ سال در کشور هستیم که این دسته از افراد با کوچک‌ترین ضربه، خود به خود دچار شکستگی می‌شوند که بار مالی زیادی را به خانواده و جامعه تحمیل می‌کند.

مطالعات انجام شده نیز در تهران نشان می‌دهد حدود ۷۵ درصد از افراد مونث ۱۰ تا ۲۹ ساله دچار کمبود ویتامین D هستند، یافته‌ها نشان می‌دهد شیوع بالای کمبود ویتامین D در تمام جمعیت مورد مطالعه و به ویژه زنان در سنین باروری است.

با توجه به اهمیت دریافت کافی ویتامین D در سنین باروری در زنان و نیز با عنایت به مسن شدن ساختار جمعیتی جامعه و اهمیت مساله پوکی استخوان در سلامت افراد مسن، یافته‌های این پژوهش توجه سریع مجامع علمی، بهداشتی، پزشکان و عموم مردم را ضروری می‌سازد.

زهرا عبداللهی مدیرکل سابق دفتر بهبود تغذیه و جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این زمینه به خبرنگار حوزه سلامت ایرنا گفت: عنصر کلسیم فراوان‌ترین ماده معدنی موجود در بدن بوده، وجود این ماده برای ساخت استخوان‌ها و عملکرد مطلوب سیستم عصبی ضروری است.

وی ادامه داد: بیشترین میزان جذب کلسیم انسان به منظور تقویت استخوان تا سن ۲۰ تا ۲۵ سال ادامه دارد که آن زمان اوج تشکیل توده استخوانی است، بعد از آن سن، کلسیم به جلوگیری از اتلاف تدریجی ظرفیت استخوان کمک می‌کند که این یک بخش طبیعی از پردازش افزایش طول عمر است.

عبداللهی تصریح کرد: همچنین ویتامین D به جذب و نگهداری کلسیم در استخوان کمک می‌کند، افرادی که تا قبل از سن ۲۰ تا ۲۵ سال کلسیم ناکافی دریافت می‌کنند در زندگی شان خطر زیادی را در گسترش بیماری شکستن استخوان دارند، چون عمده کلسیم در استخوان‌ها ذخیره می‌شود و اگر کلسیم ناکافی باشد توده استخوانی کاهش می‌یابد در نتیجه خطر شکستگی استخوان بالا می‌رود.

پیامد‌های ناشی از عدم مصرف کافی شیر و لبنیات پوکی استخوان، سوء تغذیه، بیماری‌های لثه و دندان، کوتاهی قد و ناراحتی‌های پوستی بوده، ترویج فرهنگ مصرف ارزش غذایی شیر حائز اهمیت است.

وی افزود: با توجه به پیامد‌های ناشی از عدم مصرف کافی شیر و لبنیات از جمله پوکی استخوان، سوء تغذیه، کندی رشد، کاهش بهره هوشی، بیماری‌های لثه و دندان و کوتاهی قد و ناراحتی‌های پوستی و ... ضرورت تبیین ارزش غذایی شیر و ترویج فرهنگ مصرف آن تا رسیدن به استانداردی مطلوب متوسط سرانه جهانی ۱۶۵ کیلوگرم در سال حائز اهمیت است.

این متخصص تغذیه اظهار داشت: سطح پایین کلسیم می‌تواند منجر به خستگی مفرط شده و باعث شود فرد همیشه احساس تنبلی داشته باشد، به علاوه خستگی ناشی از کمبود کلسیم می‌تواند با احساس سبکی سر، سرگیجه و مه مغزی همراه باشد و می‌تواند منجر به عدم تمرکز، فراموشی و گیجی شود.

وی تصریح کرد: کمبود کلسیم نه تنها بر روی استقامت استخوان‌های بدن تاثیرگذار است، بلکه موجب گرفتگی ماهیچه ها، دست‌ها و پا‌ها می‌شود، تحقیقات نشان داده که در کشور‌هایی که مردم به اندازه کافی لبنیات مصرف می‌کنند، میزان ابتلا به فشار خون و بیماری‌های قلبی و عروقی کم می‌شود.

کمبود کلیسم در کودکان باعث نرمی و ضعف استخوان‌ها می‌شود

عبداللهی ادامه داد: کمبود کلیسم منجر به راشیتیسم در کودکان شده و باعث نرمی و ضعف استخوان‌ها می‌شود و باید مصرف مواد غذایی حاوی کلیسم در برنامه غذایی گنجانده شود.

به گفته وی، روزانه مصرف یک پیاله ماست یا یک لیوان شیر می‌تواند ۴/۱ نیاز روزانه به کلسیم را تامین کند و نان، انجیر، ماهی و تخم مرغ نیز برای سلامت استخوان‌ها مفید است.

عبداللهی ادامه داد: مصرف مکمل‌های کلسیم که روی هم از سطح بالایی مصرف مجاز ۲/۵ گرم کلسیم در روز نباید بیشتر باشد، مصرف مقدار بسیار زیادی کلسیم، یعنی بیش از ۵ گرم در روز یا ۳ گرم در روز برای افرادی که دچار ناراحتی کلیوی هستند، امکان دارد به بروز عوارض جانبی مختلف و مضری منجر شود.