آیا می‌توان این گرمای مرگبار را صرفا «افراطی» خواند؟

فرارو- دیوید والاس ولز روزنامه نگاری امریکایی است که به دلیل نوشته‌هایش در مورد تغییرات آب و هوایی در مطبوعات امریکا شناخته شده است. او در سال ۲۰۱۷ میلادی مقاله زمین «غیر قابل سکونت» را نوشت. این مقاله به عنوان یک مقاله طولانی در «نیویورک تایمز» منتشر شد و پرخواننده‌ترین مقاله در تاریخ آن روزنامه محسوب می‌شد. او بعدا در سال ۲۰۱۹ میلادی کتابی را با همین عنوان چاپ کرد. مشخصه هر دو اثر (مقاله و کتاب) گمانه زنی‌هایی در مورد ظرفیت بالقوه تغییرات آب و هوایی برای تاثیرگذاری چشمگیر بر زندگی انسان است که والاس ولز آن را با «جزئیات دقیق و وحشتناک» توصیف کرده است. او اکنون از سردبیران نیویورک تایمز است و بحران آب و هوایی و شیوع کرونا را به طور گسترده پوشش می‌دهد.

به گزارش فرارو به نقل از نیویورک تایمز، برای تغییر نحوه زندگی میلیارد‌ها نفر بر روی سیاره زمین نیازی به پایان دنیا نیست. آب و هوای تنبیهی که ما به سختی یاد می‌گیریم آن را «عادی» بنامیم در حال حاضر در حال انجام این کار است.

اواخر ماه گذشته، یک موج گرما جنوب آسیا را بلعید و دمای بالا را به بیش از یک میلیارد نفر یا یک پنجم کل جمعیت انسان رساند که تنها ۱۰ درجه گرم‌تر از آن دمایی بود که در صفحات آغازین رمان مشهور آب و هوایی «وزارتی برای آینده» نوشته «کیم استنلی رابینسون» ترسیم شده بود رمانی با وضعیتی مشابه که در آن گرما در شبه قاره به سرعت ۲۰ میلیون نفر را به کام مرگ می‌فرستاد.

اکنون هفته‌ها می‌گذرد و موج گرما در دنیای واقعی هم چنان ادامه دارد. احتمالا تا پیش از باران‌های موسمی در ماه ژوئن امدادی واقعی در کار نخواهد بود.

رطوبت هوا به اندازه دما برای آغاز مرگ و میر انسان مهم است و هنگامی که دماسنج‌ها در ماه آوریل به ۴۶ و ۴۸ درجه سانتی گراد در هند و پاکستان رسید رطوبت بسیار پایین بود. با این وجود، در بخش‌هایی از هند، رطوبت هنوز به اندازه‌ای بالا بود که اگر اوج رطوبت روز با اوج گرما همزمان می‌شد این ترکیب می‌توانست «دمای حباب مرطوب» (دمایی است که بخشی از هوا می‌تواند داشته باشد اگر با تبخیر آب در آن تا حد اشباع (رطوبت نسبی ۱۰۰ درصد) سرد شود و گرمای نهان تبخیر توسط همان بخش از هوا تامین گردد) که معیار‌های هر دو را در یک رقم واحد ادغام می‌کند را ایجاد کند دمایی که در گذشته عامل مرگ و میر پرندگان و آستانه تحمل انسان برای زنده ماندن محسوب می‌شد.

در پاکستان، گرما به اندازه‌ای است که یخچال‌های طبیعی ذوب شد تا آن چه را که «سیل طغیان دریاچه یخبندان» نامیده می‌شود ایجاد کرده و دو نیروگاه و پل تاریخی حسن‌آباد را در جاده منتهی به چین تخریب کرد. پس از یک وقفه کوتاه مدت، دما و رطوبت دوباره افزایش یافتند.

در تاریخ ۱۴ مه، دمای ۵۱ درجه سانتی گراد با دمای حباب مرطوب ۳۳.۱ درجه سانتی گراد در یعقوب آباد شهری تقریبا ۲۰۰۰۰۰ نفری گزارش شد که درست قدری کم‌تر از عدد ۳۵ سانتی گراد تخمین زده شده مرسوم برای آستانه بقای انسان محسوب می‌شود.

این در حالی است که اخیرا دانشمندان آستانه تحمل کم‌تری (۳۱ درجه سانتی گراد) را حتی برای افراد جوان و سالم مطرح کرده اند. اما به همان اندازه که شدت و مدت زمان موج گرمای جنوب آسیا قابل توجه است این واقعیت وجود دارد که در حال حاضر این گرما دیگر امری نادر محسوب نمی‌شود.

«فریدریک اتو» از لندن به من گفت درست زمانی که موج گرما به اوج خود در ماه آوریل رسید ما قصد داشتیم رویداد‌هایی از این دست را «افراطی» بنامیم، اما از نظر فنی دیگر نمی‌توانیم چنین صفتی را اطلاق کنیم، زیرا این پدیده دیگر کمیاب نیست.

دکتر «اتو» مدرس ارشد در موسسه گرانتهام برای تغییر آب و هوایی در کالج امپریال لندن است. گروه اسناد آب و هوای جهانی تحت هدایت او به تازگی یک گزارش توجیهی با عنوان «وضعیت علم» منتشر کرده است. در این گزارش اشاره شده بود که تغییرات آب و هوایی امواج گرما را در جهان تشدید کرده و بروز آن را محتمل‌تر ساخته است.

یک گزارش سازمان ملل که در ماه آوریل منتشر شد نشان می‌داد که تنها تا سال ۲۰۳۰ میلادی جهان هرساله بیش از ۵۰۰ فاجعه بزرگ را تجربه خواهد کرد. روند سریع وقوع این رویداد باعث می‌شود تا تمییز قائل شدن میان رویداد‌های آب و هوایی و اقلیمی رخ داده در یک دهه از رویداد‌های یک قرن دشوار شود این در حالی است که زمانی از «فاجعه نسلی» یا «طوفان‌های ۵۰۰ ساله» سخن به میان می‌آمد.

امروز، اما عمق فاجعه با اختلالات آب و هوایی محو شده است. «اتو» می‌گوید: «آن چه که پیش‌تر یک رویداد بسیار شدید محسوب می‌شود اکنون احتمالا یک رویداد بسیار شدید قلمداد نمی‌شود بلکه پدیده‌ای است که ما در این آب و هوای گرم اغلب انتظار بروز آن را داریم. ما واقعا در دنیایی کاملا متفاوتی به سر می‌بریم».

می‌توان گفت واژه «دنیا‌های مختلف» در این باره صدق می‌کند، زیرا شکاف در تاثیرات آب و هوایی بین شمال و جنوب جهان امروز به شدت بزرگتر شده و در حال افزایش است. نباید تعجب کنید که طی یک تا دو سال آینده داده‌های مربوط به دمای حباب مرطوب به برنامه آب و هوای عمومی‌تان در اپلیکیشن‌ها اضافه شوند همان طور که در چند سال گذشته هر یک از داده‌های مربوط به کیفیت هوا اضافه شدند.

این نوآوری می‌تواند به واکنش و اقدامات احتیاطی در زمانی که کیفیت هوا بد است کمک کند. هم چنین، این بدان معناست که زمان مشاهده موج گرمای جنوب آسیا بر روی تلفن همراه از نیویورک قادر خواهم بود علاوه بر مشاهده مجموعه‌ای از روز‌ها در دهلی نو با بیش از ۴۳ درجه سانتی گراد دما میزان آلودگی محلی را نیز در آن شهر ردیابی کنم. این شهر معروف مه‌آلود هرگز «شاخص کیفیت هوا» زیر ۳۰۰ را ثبت نکرده سطحی که به منظور ایجاد هشدار‌های بهداشتی در مورد شرایط اضطراری است.

من برای چندین سال با اشاره به این نکته که بیش از نیمی از انتشار آلاینده‌های ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی که تا به حال در تاریخ بشریت تولید شده در ۳۰ سال گذشته رخ داده همگان را متعجب ساخته بودم.

«ال گور» نیز در کتاب خود به موضوع گرمایش زمین اشاره کرد این که دما با چه سرعتی در حال افزایش است. در سال ۲۰۱۵ میلادی، داده‌ها نشان داد که میانگین دمای ده‌ساله جهانی ۰.۸۷ درجه سانتی گراد بالاتر از میانگین دمای پیش از صنعتی شدن جهان بوده است. تنها پنج سال پس از آن این دما به ۱.۰۹ درجه سانتی گراد افزایش یافت که ۲۵ درصد بالاتر از دما در نیم دهه گذشته بود.

تنها پنج سال پیش سوختن بیش از یک میلیون هکتار در فصل آتش سوزی کالیفرنیا امری بسیار نادر قلمداد می‌شد. امروز رکورد سوختن بر اثر آتش سوزی ۴.۳ میلیون هکتار است و در چهار سال از پنج سال گذشته بیش از ۱.۵ میلیون هکتار تنها در آن ایالت سوخته است. طبق بررسی‌ای صورت گرفته در یک دهه گذشته رویداد‌های مرتبط با گرمای شدید در مقایسه با سال‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۸۰ میلادی ۹۰ برابر متداول‌تر شده است.

دکتر «اتو» می‌گوید: «فکر می‌کنم ما واقعا نمی‌دانیم این وضعیت نرمال جدید یا در حال ظهور طبیعی چه حسی خواهد داشت، زیرا دما و گاز‌های گلخانه‌ای به سرعت و به اندازه‌ای در طول یک دهه گذشته افزایش یافته‌اند که در واقع، ما باعث افزایش آن شده‌ایم به گونه‌ای که من واقعا وقت نداشتم معنای آن را درک کنم. ما شاهد اتفاقاتی هستیم که پیش‌تر امکان‌پذیر نبودند و ما واقعا نمی‌توانستیم تصور کنیم که بدون تغییرات آب و هوایی رخ دادن چنین پدیده‌هایی امکان‌پذیر باشند».

برای دکتر اتو پدیده «گنبد حرارتی» (گنبد گرمایی یا حرارتی زمانی رخ می‌دهد که جو پرفشار برای روز‌ها و یا حتی هفته‌ها بر فراز قسمت بزرگی از یک منطقه باقی بماند همانند زمانی که در قابلمه‌ای که روی اجاق گاز است را بر روی آن قرار می‌دهیم.

در نتیجه آن هوای گرم در داخل قابلمه به دام افتاده و می‌تواند موج‌های گرمایی بسیار بالاتر از میزان معمول را تولید کند) که تابستان گذشته بر فراز شمال غربی اقیانوس آرام مستقر شد و دمایی شبیه دره مرگ کالیفرنیا را به بریتیش کلمبیا در کانادا با دمای معمولا معتدل رساند یک نماد از تغییرات اب و هوایی زمانه ماست. از این پدیده به عنوان یکی از شش موج گرمای غیر عادی ثبت شده در تاریخ یاد شده است. دکتر اتو می‌افزاید: «در آنجا دیدیم که یک رویداد شدید در جهان گرم‌تر چگونه به نظر می‌رسد.»

این افزایش دما تا چه اندازه «افراطی» است؟ دکتر «اتو» تخمین می‌زند که با توجه به شرایط آب و هوایی امروزی احتمالا رویداد رخ داده یک بار در هر هزار سال است، اما تنها با دو درجه گرم‌تر شدن زمین به طور متوسط هر دهه یک بار رخ خواهد داد. زمانی که از دکتر اتو پرسیدم احتمال وقوع چنین رویدادی در دوران پیشا صنعتی چه میزان بود پیش از آن که انسان‌ها به طور تصادفی مهندسی مجدد آب و هوا را آغاز کنند او خندید. دکتر اتو گفت: «از نظر آماری غیرممکن بود». او تخمین زد که در آن صورت احتمالا این پدیده یک بار در هر هشت میلیون سال رخ می‌داد.

او می‌گوید در آن صورت وضعیتی وجود داشت که در آن کل تاریخ انسان مدرن ۲۵ بار بدون صنعتی شدن سپری می‌شد یعنی تنها یک بار پدیده گنبد حرارتی اقیانوس آرام رخ می‌داد. کمی بیش از یک درجه گرمایش جهانی ممکن است زیاد به نظر نرسد، اما بدان معناست که امروز سیاره زمین از هر زمانی در تاریخ تمدن بشری گرم‌تر است.

در چنین جهانی که به ما تعلق دارد میانگین‌های جهانی اغلب به همان اندازه که روشن می‌شوند صاف و مبهم نیز به نظر می‌رسند. یک ناهنجاری دمایی در شهر نیویورک در ماه مارس ۵۰ درجه سانتی گراد، در آوریل ۵۶ درجه سانتی گراد و در ماه مه ۶۱ درجه سانتی گراد خواهد بود. در ریودوژانیرو این میزان بالای ۶۵ درجه سانتی گراد و در دهلی نو شاید ۷۶ درجه سانتی گراد باشد.

میزان رنجی که در طول زمان عادی می‌شود اغلب دیوانه کننده است. برای مثال، موج گرمای جنوب آسیا را در نظر بگیرید. هند و پاکستان از ناهنجاری دمایی «نه خیلی شدید» خود جان سالم به در می‌برند اگرچه بسیاری از مسائل به معنای «بقا» بستگی دارد. با توجه به این که در سال ۲۰۰۳ میلادی موج گرمای خفیف‌تر باعث مرگ ۷۰۰۰۰ نفر در اروپا و روسیه کم جمعیت‌تر شد تقریبا به طور قطع تعداد مرگ و میر نهایی به هزاران نفر خواهد رسید.

آخرالزمان ممکن است دیگر چندان نزدیک به نظر نرسد، اما اختلال آب و هوایی اکنون اینجاست به گونه‌ای که گویی برای تعمیق بی‌عدالتی جهانی طراحی شده است.

در نشست مرتبط با زمین برگزار شده در ریو در سال ۱۹۹۲ میلادی وعده جهانی جلوگیری از گرم شدن «خطرناک» سیاره زمین مطرح شد. با این وجود، ما در تحقق آن وعده آشکارا شکست خورده‌ایم، زیرا تغییرات خطرناک آب و هوایی به طور فزاینده‌ای عادی می‌شوند.

اکنون باید به پرسش‌های دشواری پاسخ دهیم این که آینده خود را چگونه تصور می‌کنیم؟ انتظار داریم در چگونه جهانی زندگی کنیم؟ چه چیزی را به عنوان موفقیت و چه چیزی را به عنوان شکست در دنیایی که توسط نابسامانی‌های اکولوژیکی و همه آشفتگی‌های انسانی گرفتار شده است قلمداد می‌کنیم؟ در طول عمر خود ممکن است در سیاره‌ای زندگی کنیم که دمای آن فراتر از سطحی است که دانشمندان مدت‌ها آن را «فاجعه بار» توصیف می‌کردند هرچند بسیار پایین‌تر از سطحی که به طور اتفاقی آن را «آخرالزمانی» توصیف کرده بودند.