بازی تکراری تلویزیون؛ سهوی یا عمدی؟

ابراهیم رئیسی، مرد اول دولت، دوشنبه‌شب از ساعت ۲۱:۰۰ پنجمین گفت‌وگوی تلویزیونی‌اش را انجام داد تا این بار درباره مسائلی مهم‌تر که مبتنی بر ابعاد و نحوه اجرای طرح اصلاح نظام پرداخت یارانه کالا‌های اساسی است، صحبت کند. این مصاحبه در شرایطی روی آنتن رفت و از طریق شبکه یک برگزار شد که هم‌زمان در شبکه سه، یک دیدار فوتبال حساس در حال پخش بود.

استقلال، صدرنشین رقابت‌های لیگ برتر، تقریبا هم‌زمان با صحبت‌های ابراهیم رئیسی به مصاف شهرخودرو رفته بود تا یکی از بازی‌های حساس فصل را برگزار کند. تقابل با شهرخودرو شاید در مقطعی دیگر حساسیت چندانی نداشت، ولی با توجه به در کورس قهرمانی بودن هر دو تیم پرطرفدار ایرانی، طبیعی بود که مخاطبان شبکه‌های تلویزیونی، به‌ویژه جوانان علاقه‌مند به ورزش، شبکه سه را دنبال کرده و چندان تمایلی به تماشای صحبت‌های ابراهیم رئیسی نداشته باشند.

آمار دقیقی هنوز منتشر نشده، ولی با توجه به تجربیات پیش‌تر، می‌توان حدس زد که در ساعت مربوطه، تعداد بینندگان شبکه سه که مشغول تماشای بازی فوتبال بوده‌اند، به‌مراتب بیشتر از مخاطبان شبکه یک سیما است. حال این پرسش مطرح می‌شود که چنین ناهماهنگی‌ای از کدام طرف صورت گرفته است؛ آیا تلویزیون عامدانه پخش صحبت‌های رئیسی را هم‌زمان با مسابقه فوتبال کرده یا اینکه تیم رسانه‌ای رئیس‌جمهور دچار اشتباه محاسباتی شده‌اند؟

در مورد نخست نمی‌توان با قطعیت نظر داد، چون این برای پنجمین بار بود که رئیسی گفت‌وگوی تلویزیونی داشت و برخلاف دفعات پیش، این بار ظاهرا به‌صورت سهوی، این صحبت‌ها با پخش زنده بازی استقلال، یکی از دو تیم پرطرفدار ایران، همراه شده است. با پذیرش این مورد می‌توان به اشتباه محاسباتی تیم رسانه‌ای و نزدیک به رئیس‌جمهور اشاره کرد که از تعداد مخاطبان کاسته‌اند. هرچند شاید با توجه به حجم فضای رسانه‌ای که در اختیار دولت کنونی است، بعید است آن‌ها دغدغه‌ای برای دیده‌شدن یا پوشش بیشتر صحبت‌های ابراهیم رئیسی داشته باشند.

این موضوع زمانی به یک ابهام عجیب‌تر تبدیل می‌شود که تلویزیون در دولت قبلی و در زمان ریاست‌جمهوری حسن روحانی، گویی عامدانه، دست به چنین اقداماتی می‌زد؛ موضوعی که واکنش‌های منفی زیادی را به همراه داشت و عده زیادی «بی‌طرفی» صداوسیما را مورد نقد قرار می‌دادند. برخلاف ابراهیم رئیسی که ظاهرا و سهوا صحبت‌هایش به‌طور هم‌زمان با بازی استقلال و آن‌هم برای یک بار، مصادف شده، تلویزیون در چندین نوبت، صحبت‌های حسن روحانی را هم‌زمان با پخش فوتبال‌های مهم همراه کرد تا از این طریق تعداد بیننده‌های حسن روحانی را کاهش دهد. نکته ماجرا مربوط به جایی است که صحبت‌های حسن روحانی ضبط‌شده بود و تلویزیون می‌توانست آن را در زمانی دیگر، حداقل در زمانی که فوتبال یا برنامه مهم ورزشی و مخاطب‌پسند پخش نمی‌شود، روی آنتن ببرد.

در دولت قبلی گفت‌وگوی مهم حسن روحانی با شبکه «ان‌بی‌سی» در ساعتی پخش شد که بازی پرسپولیس و سپاهان در حال برگزاری بود. ناگفته پیداست که جدال پرسپولیس با سپاهان، یکی از دو جدال حساس فوتبال ایران است که شاید بعد از دربی، بیشترین تعداد مخاطب را دارد. آن اتفاق برای چند بار دیگر در مورد حسن روحانی تکرار شد. بعدها، مصاحبه مطبوعاتی او که حاوی مهم‌ترین مواضع کشور و دولت درباره تحولات جدید عرصه دیپلماتیک بود، هم‌زمان با بازی حساس استقلال و اف‌سی سئول کره از تلویزیون پخش شد. اگر بار پیش، پای پرسپولیس، یکی از تیم‌های پرطرفدار در میان بود، این بار بازی حساس دیگر تیم محبوب ایران در لیگ قهرمانان مزید بر علت شد.

شاید از این مورد عجیب‌تر پخش سخنان حسن روحانی در دیدار با نمایندگان مجلس بعد از چند روز تأخیر، هم‌زمان با برنامه پربیننده «نود» بود تا این بار اگر شک و تردیدی هم در میان بود، رفع و رجوع شود. برنامه نود مطابق با آمار، همواره در صدر پرمخاطب‌ترین برنامه‌های تلویزیون بود و طبیعی است که سیاست‌گذاری برای پخش صحبت‌های حسن روحانی، هم‌زمان با پخش این برنامه ورزشی، با هدفی قبلی صورت گرفته باشد.

با نگاه به رویکرد تلویزیون در مواجهه با دولت قبل، حالا شاید عجیب باشد که سخنان ابراهیم رئیسی از تلویزیون هم مصادف با زمانی شده که یکی از تیم‌های محبوب ایرانی به میدان رفته است. تفاوت آشکار در این موضوع این است که این بار، تلویزیون با دولت دلخواه مواجه شده و بعید است تعمدی در این بین داشته باشد. کمااینکه پیش‌تر هم چنین موضوعی تکرار شده و همواره ابراهیم رئیسی از بستر صوت و تصویری که صداوسیما در اختیارش گذاشته، به‌خوبی استفاده کرده است.

با وجود چنین همخوانی بین دولت و تلویزیون، شرایط برای صداوسیما چندان بسامان نیست؛ هنوز زمان زیادی از وقتی که پیمان جبلی، رئیس جدید صداوسیما، تأیید کرده تعداد مخاطبان تلویزیون کم شده نمی‌گذرد. او در دیداری که با هنرمندان داشت اعتراف کرد همه ما، چه به‌عنوان مسئولان صدا‌وسیما و چه برنامه‌سازان، در کاهش علاقه مخاطب به آثار تلویزیونی مقصریم. «همه ما، چه شما به‌عنوان هنرمند، چه ما به‌عنوان مسئولان صداوسیما، باید از خودمان بپرسیم چرا احساس علاقه‌ای که مخاطب به هنرمندان و آثارشان داشت، کاهش یافته است؟ چرا بعضی آثار که در گذشته با هزینه‌های کمتر ساخته می‌شد، ماندگارترند؟ همه ما مقصریم و نمی‌توانیم خودمان را تبرئه کنیم». با وجود پذیرش ریزش مخاطب از سوی رئیس صداوسیما، ولی رسما تلاشی برای جلب رضایت مخاطب که عمده‌ترین آن‌ها می‌تواند بازگشت چهره‌های محبوب به قاب سیما باشد، نشده است. عادل فردوسی‌پور و برنامه پرطرفدارش یعنی برنامه نود که روزگاری برای مسئولان سابق تلویزیون، برنامه‌ای خوب برای کم‌مخاطب کردن صحبت‌های رئیس‌جمهور وقت بود، یکی از این چهره‌هاست. او برخلاف ادعای چندین‌باره پیمان جبلی مبنی بر اینکه مشکلی ندارد و می‌تواند به کارش در تلویزیون ادامه دهد، همچنان ممنوع‌التصویر مانده و از انجام گزارش بازی‌های فوتبال هم منع شده است. اگرچه مسئولان شبکه سه پیش‌تر ادعا کرده‌اند خود عادل راغب به گزارش‌کردن بازی‌های فوتبال نیست و در چندین مورد، چنین پیشنهادی را رد کرده است.