طوفان سیاسی در اسرائیل

فرارو- دیوید ماکوفسکی؛ پژوهشگر انستیتو واشنگتن برای سیاستگذاری خاور نزدیک در مورد روند صلح خاورمیانه است. او هم چنین استادیار دانشکده مطالعات بین المللی پیشرفته پل اچ. نیتز در دانشگاه جان هاپکینز در برنامه مطالعات خاورمیانه است. او "کتاب افسانه، توهمات صلح" را با همکاری دنیس راس فرستاده ویژه دولت‌های مختلف امریکا در امور خاورمیانه نوشته است. مقالات بسیاری از او در حوزه خاورمیانه به ویژه منازعه اسرائیل و فلسطین در نشریات معتبری، چون نیویورک تایمز، وال استریت ژورنال، واشنگتن پست و فارین پالسی منتشر شده اند. ماکوفسکی عضو مادام العمر شورای روابط خارجی و موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک مستقر در لندن است. او در در موارد متعدد در برابر اعضای کمیته روابط خارجی سنا و مجلس نمایندگان ایالات متحده درباره امور خاورمیانه شهادت داده است. پیش از پیوستن به انستیتو واشنگتن برای سیاستگذاری در خاور نزدیک ماکوفسکی روزنامه نگاری برنده جوایز مختلف بود که از سال ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۰ روند صلح خاورمیانه را پوشش می‌داد. او در سال ۱۹۹۴ جایزه "ادوین ام. هود" را برای مکاتبات دیپلماتیک از سوی باشگاه ملی مطبوعات به دلیل نگارش مقاله روی جلد درباره امور مالی سازمان آزادیبخش فلسطین دریافت کرد. او در مجموع پنج سفر به سوریه داشته است که آخرین سفر در دسامبر ۱۹۹۹ میلادی انجام شد و در آن "مادلین آلبرایت" وزیر امور خارجه وقت آمریکا را همراهی کرده بود.

به گزارش فرارو به نقل از انستیتو واشنگتن برای سیاستگذاری خاور نزدیک؛ دولت نفتالی بنت ممکن است با سخت‌ترین هفته‌های خود روبرو شود. در ماه رمضان اسرائیل شاهد رشته حملاتی در تل آویو و سایر مناطق بوده است که چندین نفر در جریان آن کشته شده اند. نیرو‌های اسرائیلی با ورود به اردوگاه آوارگان جنین و مناطق اطراف آن در جستجوی مهاجمان به این حملات پاسخ دادند.

در همین حال، "یدیت سیلمن" عضو دست راستی کنست (پارلمان) اسرائیل اعلام کرده به دلیل اعتقادات مذهبی ارتدوکس خود قصد دارد تا دولت متنوع بنت را ترک کند اقدامی که می‌تواند دولت بنت را در مسیر سرنگونی قرار دهد، زیرا آن دولت اکثریت ناچیز ۶۱ کرسی در کنست اسرائیل با ۱۲۰ کرسی را در اختیار دارد. اگر او این تهدید را در زمان برگزاری مجدد جلسه پارلمان در اوایل ماه آینده دنبال کند برخی گمان می‌کنند که ممکن است "بنیامین نتانیاهو" رهبر مخالف حزب لیکود راهی برای از سرگیری حکومت طولانی مدت خود به عنوان نخست وزیر بیابد. گزینه‌های بنت (و واشنگتن) برای اجتناب از تحقق این سناریو چه هستند؟

چشم انداز‌های محدود نتانیاهو

نتانیاهو تصمیم سیلمن را مورد تمجید قرار داده و بازگشت قریب الوقوع خود به قدرت را پیش بینی کرد و تاکید کرده که خروج یک نماینده پارلمان، دولت بنت را از کنترل شصت و یک کرسی دور می‌کند و در نتیجه خواستار رای عدم اعتماد به دولت بنت می‌شود. این در حالی است که در واقعیت امر نتانیاهو و متحدان عمدتا افراطی او تنها پنجاه و دو کرسی را در اختیار دارند.

ادعای او مبنی بر اینکه دولت بنت برای ساقط شدن تنها باید یک کرسی از دست دهد با در نظر گرفتن این فرض بیان شده که فهرست مشترک شش عضوی تحت رهبری نمایندگان عرب همراه با سیلمن و "آمیچای چیکلی" یکی دیگر از اعضای ناراضی حزب یامینا به ائتلاف متصور از سوی نتانیاهو خواهند پیوست. با توجه به خصوصیات ایدئولوژیک فهرست مشترک و واکنش عمومی آن تا این لحظه این یک فرض دور از ذهن به نظر می‌رسد.

در تاریخ ۹ آوریل "ایمن عوده" رهبر فهرست مشترک گفته بود: "اگر کسی فکر می‌کند که ما شرکای نتانیاهو در یک طرح عدم اعتماد سازنده خواهیم بود به هیچ وجه این گونه نیست و نخواهد بود". اظهارات عوده به ویژه به دلیل طرح مفهوم حقوقی مورد اشاره او مهم است: "عدم اعتماد سازنده" مفهومی که کنست در سال ۲۰۰۱ میلادی برای جلوگیری از تلاش پارلمان‌های مختلف به منظور سرنگونی دولت‌ها با رای عدم اعتماد تصویب کرد مگر این که نمایندگان دولت جایگزین مناسبی را معرفی کنند.

به طور خاص، هر حزبی که به سرنگونی دولت فعلی رای دهد به طور خودکار متعهد می‌شود که بخشی از یک دولت جدید تحت رهبری حزبی باشد که از طرح عدم اعتماد حمایت می‌کند. همانند عوده، "بنی گانتز" وزیر دفاع اسرائیل نیز احتمال پیوستن حزب اش به دولت لیکود را رد کرده است. بنابراین، نتانیاهو راهی برای رهبری رای عدم اعتماد ندارد. بهترین امید او این است که اسرائیل را به یک چرخه انتخاباتی دیگر بیاندازد.

آیا بنت می‌تواند کشتی را به مسیر اصلی خود بازگرداند؟

سیلمن اظهار داشته که تصمیم او به دلیل حکم اخیر وزیر بهداشت اسرائیل مبنی بر استفاده از غذا‌های غیرکوشر در بیمارستان‌ها در طول عید پسح بوده است. با این وجود، منتقدان این ادعا را به عنوان یک تظاهر مذهبی نادرست به سخره گرفتند و اصرار داشتند که انگیزه واقعی او فضای ارعاب دست راستی در جامعه مذهبی اش در شهر رهووت بوده که بسیاری از ساکنان آن معتقدند دولت بنت بیش از حد نسبت به جامعه اعراب اسرائیل از خود علاقمندی و نزدیکی نشان داده و بنابراین تهدیدی برای ویژگی یهودی بودن دولت اسرائیل محسوب می‌شود.

از قضا، حزب یامینا حزب شخص نخست وزیر متزلزل‌ترین جناح ائتلاف است. با این حال، با توجه به این که لیست هفت نفره یامینا قبل از اینکه بنت تصمیم بگیرد تا رهبری یک دولت ترکیبی را بگیرد تشکیل شده بود این وضعیت تعجب آور نیست. پیش از این، آن فهرست یک جریان قابل اعتماد جناح راست بود.

در رویدادی که به نفع بنت محسوب می‌شود کنست تا تاریخ ۹ مه جلسه‌ای برگزار نخواهد کرد که می‌تواند به او زمان کافی بدهد تا یا نظر سیلمن را به نفع خود تغییر دهد و او را به ائتلاف بازگرداند یا او را متقاعد سازد که به نفع نفر بعدی در فهرست یامینا که به بنت وفادار است استعفا دهد. با این حال، احتمالا برای جلوگیری از بی نظمی بیش‌تر او باید بسیار فراتر از جلسه‌ای که تاکنون با جناح خود برگزار کرده است اقداماتی را انجام دهد. تفسیر‌های مطبوعاتی مملو از اتهامات علیه بنت هستند از جمله آن که او بیش‌تر وقت خود را با ولادیمیر پوتین و ولادیمیر زلنسکی در حال مکالمه تلفنی می‌گذراند که در حالی که از دید مطبوعات او باید به بهبود روابط با اعضای یامینا حزب خود بپردازد چرا که بسیاری از آنان متقاعد نشده اند که این دولت به نفع پایگاه حمایتی حزب کار می‌کند.

بقای بنت به توانایی او در متقاعد کردن سایر اعضا (به ویژه در جناح راست) بستگی دارد و لازم است به آنان نشان دهد که دولت ائتلافی یک کشتی در حال غرق نیست. موج حملات اخیر در این زمینه کمکی به او نمی‌کند. اگر به وضعیت سیلمن به اندازه کافی در هفته‌های آینده رسیدگی نشود نخست وزیر اسرائیل ممکن است با دو مشکل بزرگ روبرو شود.

نخست آن که برخی از نمایندگان پارلمان از جمله سه نفر دیگر از اعضای حزب بنت که متزلزل به حساب می‌آیند ممکن است با این ایده که اکنون می‌توانند از دولت در مورد مسائل خاص امتیاز بگیرند جسورتر شوند. "نیر اورباخ" عضو یامینا قصد دارد پایگاه‌های کرانه باختری را به شبکه برق اسرائیل متصل کند و فعالیت شهرک سازی‌ها را بدون مشخص کردن مکان افزایش دهد. نحوه واکنش دولت بنت به اورباخ چشم انداز آینده دولت و میزان تبعیت نمایندگان از آن را نشان خواهد داد.

دوم آن که خروج سیلمن به تنهایی می‌تواند با باقی گذاشتن تنها شصت کرسی و حذف اکثریت ناچیز آن دستور کار پارلمانی دولت را با مشکل مواجه سازد. ناتوانی بالقوه در تصویب قانون، خبر وحشتناکی برای ائتلافی خواهد بود که می‌خواهد پیشرفت‌هایی در بسیاری از ابتکارات مردمی از جمله فشار بر بخش حمل و نقل عمومی (مانند متروی منطقه تل‌آویو) و اصلاحات مرتبط با گواهی غذای کوشر که قیمت‌ها را کاهش می‌دهد صورت دهد.

هم چنین، دولت بنت به دنبال پیدا کردن راهکار و فرایندی ساده به منظور از بین بردن برزخ قانونی برای جمعیتی از شرق اروپاست که به دنبال گرویدن به یهودیت و دریافت شهروندی اسرائیل هستند. بنت ممکن است سعی کند با فهرست مشترک خارج از ائتلاف به تفاهم دست یابد تا قوانین خاصی را تصویب کند درست مانند زمانی که "اسحاق رابین" در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی در راس یک دولت اقلیت قرار داشت.

بر اساس قوانین اسرائیل، اگر دولت کنونی بودجه بعدی خود را تا مارس ۲۰۲۳ تصویب نکند سقوط خواهد کرد. هیچ کس در ائتلاف بنت در نظرسنجی‌ها آن قدر قوی نیست که برگزاری انتخابات زودهنگام به نفع اش باشد و اعضای ائتلاف روی انباشت دستاورد‌ها در طول چهار سال کامل حساب باز کرده اند.

اگر با پویایی فوق العاده ماهرانه با شرایط فعلی برخورد نشود دولت بنت می‌تواند حتی در زمانی زودتر ساقط شود. از نظر تئوریک، همان منطقی که عوده را وادار کرد که بگوید به نتانیاهو برای بازگشت به قدرت از طریق سازوکار عدم اعتماد کمک نمی‌کند باید او را از رای دادن به پراکنده کردن کنست باز دارد، زیرا برگزاری انتخابات مجدد به راحتی می‌تواند نتانیاهو را از مسیری متفاوت بازگرداند. با این وجود، رقیب اصلی سیاسی عوده، منصور عباس از فهرست متحد عربی است که به یکی از محور‌های ائتلاف بنت تبدیل شده است. هر چه دولت بنت بیش‌تر دوام آورد عباس بیش‌تر می‌تواند به اعراب اسرائیلی نشان دهد که رویکرد آشتی‌جویانه اش و نه لفاظی‌های آتشین عوده نتایج ملموسی را برای آنان به ارمغان می‌آورد.

پیامد‌های سیاست ایالات متحده

دولت بایدن نمی‌خواهد دولت بنت را از کار بیاندازد چه رسد به آن که به سقوط آن رضایت دهد. نکته نخست آن که احتمالا یک دولت ضعیف در اسرائیل تحت فشار قرار خواهد گرفت تا شهرک سازی بیش تری در کرانه باختری انجام دهد و واحد‌های یهودی نشین بیش تری بسازد تصمیمی که با تمایل دولت بایدن برای سوق دادن مناقشه اسرائیل و فلسطین به سمت راه حل نهایی تشکیل دو کشور ناسازگار است.

نکته دوم آن که اگر توافق هسته‌ای ایران با پیشرفت همراه باشد ممکن است باعث شود تا بنت ضعیف شده احساس کند که موظف است مانند نتانیاهو در سال ۲۰۱۵ میلادی علیه توافق هسته‌ای بسیج شود و این کار را تنها برای تقویت قدرت داخلی خود در آستانه انتخابات زودهنگام انجام خواهد داد. موضع بنت، اما تاکنون بهبود شرایط توافق بوده است و نه رد کردن کلیت آن.

نکته سوم آن که مقام‌های ایالات متحده در مورد حمایت از دولت متنوع بنت و تاکید بر فرا حزبی بودن آن بر حمایت از استقلال نهاد‌های مجری قانون و قضایی اسرائیل مشتاق‌تر بوده اند. یک دولت راستگرای تندرو که تهدید می‌کند این نهاد‌ها را مانند نتانیاهو از بین می‌برد حمایت کامل از اسرائیل را برای واشنگتن دشوارتر خواهد ساخت.

در آخرین دوره نخست وزیری نتانیاهو، اسرائیلی‌های بیش تری از او حمایت کردند و مشخص شد او از حمایت کامل دولت ترامپ برخوردار است. بایدن شخصا در اسرائیل محبوبیت دارد، اما برخی او را در مورد مسائل مختلف به ویژه اشتیاق آشکار او برای دستیابی به مصالحه کلیدی با ایران در مورد توافق هسته‌ای با آن کشور زیر سوال می‌برند.