صف‌آرایی مجلس مقابل تیم مذاکره‌کننده

نمایندگان مجلس در جریان مذاکرات دولت سیزدهم در وین نیست و همین امر سبب افزایش نقدها به مذاکرات شده است. مجلس که در دولت روحانی از هیچ تلاشی برای به بن‌بست‌کشیدن مذاکرات وین دریغ نمی‌کرد، با جدی‌شدن احیای برجام به دنبال تصویب قانون اقدام راهبردی رفت و به گفته روحانی این‌گونه مجلس مانع مهم به‌نتیجه‌نرسیدن مذاکرات وین در دولت قبل شد. اکنون نیز مجلس انقلابی که انتظار می‌رفت کنار دولت مورد حمایت خود باشد، درحال صف‌آرایی مقابل دولت است.

هرچند غلامرضا مرحبا، نماینده مجلس قابل‌اعتماد‌‌بودن تیم مذاکره‌کننده فعلی را دلیل حمایت مجلس از مذاکرات می‌داند، به «شرق» گفته است: «حال که خیال ما از تیم‌مذاکره کننده راحت است و اعتماد کامل به دولت و این تیم داریم و می‌دانیم بر این تحقق منافع ملی و بازگشت اموال به‌غارت‌رفته تلاش می‌کنند، حامی تصمیم‌های آنها هستیم». به گفته او «شروط و قید‌و‌بند مجلس برای مذاکرات آتی مشخص است، اگر اعتمادسازی شود و آمریکا به تعهدات برجامی بازگردد، مسیر گفت‌وگو باز است. ما می‌دانیم مقام معظم رهبری ناظر بر عملکرد تیم مذاکره‌کننده هستند و رئیس‌جمهور و شورای امنیت ملی هم اشراف کامل بر جریان مذاکرات دارند و مجلس هم کنار دولت است؛ بنابراین خیالمان راحت است که این اتحاد میان قوا منتج به نتیجه شود». مرحبا همچنین گفته است: «ما اهل تعامل با دنیا از جمله آمریکا هستیم، این کشور دارای قدرت و تکنولوژی است که می‌تواند برای کشور ما مفید باشد؛ البته اگر به دور از سوءاستفاده و با حسن‌نیت وارد مذاکره مستقیم با ایران شود و به تعهدات خود عمل کند».

اما این نگاه و حمایت در بی‌اطلاعی مجلس از مذاکرات ‌یا نگرانی تندروها از به‌نتیجه‌‌رسیدن مذاکرات سبب واکنش‌های بهارستان‌نشینان هم شده است و کار به امضا‌کردن بیانیه و اخطار هم رسیده که مبادا مذاکرات بدون اطلاع آنها به نتیجه برسد. در‌حالی‌که بر اساس قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» در دولت روحانی، تیم مذاکره‌کننده موظف می‌شد که محتوای مذاکرات را در اختیار نمایندگان بگذارد اما مسعود پزشکیان می‌گوید: مجلس هیچ اطلاعی از جزئیات مذاکرات وین ندارد و همه‌چیز با نظر شورای عالی امنیت ملی پیش می‌رود.

پزشکیان می‌گوید: مذاکرات چند دور جلو رفته و همچنان نمایندگان از محتوای جلسات بی‌خبرند و حال باید از نمایندگانی که تلاش کردند در دولت گذشته قانون نظارت نمایندگان بر مذاکرات را تصویب کنند و در آن زمان از تصمیم‌شان دفاع کردند، پرسید که چرا ما از محتوای جلسات بی‌خبریم و آن قانون برای چه بود؟ این عضو کمیسیون بهداشت و درمان افزود: از سوی دولت و وزارت خارجه اصلا خبری درخصوص مذاکرات به ما نمی‌دهند، در‌حالی‌که تیم مذاکره‌کننده باید ما را در جریان امور بگذارند

. پزشکیان در واکنش به اینکه اکنون وزارت خارجه ابتکار عمل را به دست گرفته و این اتفاقات، رویکرد آنهاست؟ گفت: نه این‌طور نیست. شورای امنیت ملی می‌نشیند و یک سیاست‌گذاری می‌کند و بعد وزارت امور خارجه، آن سیاست‌گذاری‌ها را پیگیری می‌کند. نماینده تبریز در پایان درخصوص اینکه احتمال دارد پس از توافق طرفین برجام، اختلافی بین مجلس و دولت شکل بگیرد، گفت: اکنون که مجلس، دولت و قوه قضائیه همه می‌گویند ما با همیم. از این‌رو فکر نمی‌کنم چالشی بین آنها به وجود بیاید. چندی پیش هم عموئی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته بود: همه تحریم‌های ذیل کارزار فشار حداکثری، ناسازگار با برجام و با هدف نقض پاراگراف ۲۹ آن و قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت طراحی شده‌اند؛ بنابراین این باید یکی از پایه‌های تصمیم گروه ۱+۴ و آمریکا برای پایبندی به توافق و رفع تحریم‌ها علیه ایران باشد. آنها فهرست این تحریم‌ها را گرفته‌اند و باید همه تحریم‌ها رفع شوند.

فریدون عباسی هم چندی پیش در پاسخ به این سؤال که آیا مجلس از محتوای مذاکرات اطلاع دارد یا خیر گفت: در کمیسیون امنیت چند بار توضیحاتی توسط تیم مذاکره‌کننده داده شده، ولی کمیسیون انرژی در جریان نیست. در کمیسیون انرژی بحث‌های فنی به ما مرتبط می‌شود که هنوز توضیحی درباره بخش‌های فنی مذاکرات هم در این کمیسیون داده نشده است. عضو کمیسیون امنیت ملی در پاسخ به این سؤال که آیا ایران حاضر است ‌هم‌زمان با طرف آمریکایی قدمی برای بازگشت به برجام بردارد، تأکید کرد: ما هیچ قدمی نباید برداریم؛ ما قدم‌هایمان را قبلا برداشتیم. مقداری تکالیفمان را کاهش دادیم تا آنها به تعهداتشان برگردند.

مجلس از یک‌سو می‌گوید بی‌خبر است و‌ نگران نادیده‌ گرفته‌شدن مواضع خود در مذاکرات است، از سویی دیگر برای دولت خط‌ونشان می‌کشد. بیش از ۲۵۰ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز یکشنبه اول اسفندماه در بیانیه‌ای از دولت ابراهیم رئیسی خواسته‌اند بدون اخذ تضمین برای عدم خروج دوباره آمریکا از برجام زیر بار توافق نرود.

در این بیانیه شش‌ماده‌ای تأکید شده بود که کشورهای غربی باید تعهد بدهند که همه تحریم‌های مرتبط با تروریسم، برنامه هسته‌ای، برنامه موشکی، بانکی و نیز تحریم‌های حقوق‌بشری علیه جمهوری اسلامی را لغو کنند. این بیانیه بازگشت ایران به اجرای تعهدات برجامی خود را مشروط به لغو همه تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آنها توسط مجلس شورای اسلامی کرده است. این نمایندگان همچنین خواستار اخذ تعهد از اعضای برجام جهت‌ استفاده‌نکردن از «مکانیسم ماشه» شده‌اند. خواسته‌های نمایندگان هرچند یک اصل مورد پذیرش است اما مسئله مهم روند مذاکرات است و یکجانبه نمی‌توان به قضاوت نشست، این‌روزها که خبرها حاکی از احتمال به‌نتیجه‌رسیدن مذاکرات است و اجرای کامل قانون راهبردی غیر‌ممکن، بنابراین اصرار به اجرای این قانون جز مانع‌تراشی بر مسیر مذاکرات نیست و یادآور حملات مکرر اصولگرایان به برجام است و آتش‌زدن آن در صحن مجلس. هرچند انتظار می‌رفت در دولت اصولگرا و به قول خودشان با تیم مذاکره‌کننده مورد‌اعتمادشان دیگر بر طبل خروج از برجام نکوبند اما اصرار بر اجرای قانون‌ راهبردی و خط‌و‌نشان برای دولت معنایی جز تلاش برای استمرار تحریم‌ها و بی‌نتیجه‌ماندن مذاکرات وین ندارد.