پاکی هوای روستا؛ افسانه‌ای که دیگر واقعیت ندارد!

فرارو- ساکنان شهر‌های بزرگ همیشه برای رهایی از آلودگی هوا، مسیر روستا‌های اطراف را در پیش می‌گیرند تا ساعاتی را از هوای پاک آنجا لذت ببرند، اما گویی این لذتی که ما می‌بردیم چیزی جز همان آلودگی هوای شهر نبود که بخاطرش کیلومتر‌ها راه را طی کردیم. اکنون یک یافته جدید نشان داده حتی در مناطق روستایی که هوا تمیز‌تر به نظر می‌رسد، محققان ذرات ناسالمی را یافته‌اند که در جو شناور هستند. به عبارت دیگر، آن آسمان به ظاهر تمیزی که ما در روستا‌ها می‌بینیم، آنچنان که پیشتر تصور می‌کردیم، سالم نیست.

به گزارش فرارو، دانشمندان می‌گویند ذرات ریز با قطر کمتر از ۲.۵ میکرومتر (PM۲.۵) بیشترین آسیب را به سلامت انسان وارد می‌کنند، زیرا این آلاینده‌ها به اندازه‌ای کوچک هستند که به اعماق ریه‌های ما نفوذ کرده و به سلول‌ها و بافت‌هایی که در آنجا هستند آسیب می‌رسانند. سازمان بهداشت جهانی نیز یک آستانه ایمنی برای سطوح PM۲.۵ محیطی تعیین کرده است، اما تحقیقات نوظهور نشان می‌دهد که جرم ذرات ریز که تنفس می‌کنیم نسبت به ترکیب شیمیایی آن برای سلامت انسان اهمیت بیشتری دارد. به این دلیل که برخی از ذرات سبک‌تر احتمال بیشتری برای تولید گونه‌های فعال اکسیژن دارند که می‌تواند اثرات سمی بر سلامت انسان داشته باشد.

هنگامی که محققان در ایالات متحده سه منطقه شهری را با یک منطقه روستایی در غرب این کشور مقایسه کردند، به سطوح مشابهی از پتانسیل اکسیداتیو در هر چهار مکان پی بردند. این موضوع حتی در روستایی که جرم نسبتاً کمتری از PM۲.۵ داشت، نیز مشاهده شد. این مطالعه نشان می‌داد، اگرچه فعالیت‌های کشاورزی تنها ۱۲ درصد از توده PM۲.۵ منطقه روستایی را شکل می‌داد، اما همین میزان بیش از ۶۰ درصد از پتانسیل اکسیداتیو سلولی منطقه را به دنبال داشت. جالب توجه اینجاست که پتانسیل اکسیداتیو در اکثر سایت‌های شهری کمتر از ۵۴ درصد بود.

نویسندگان در مقاله جدیدی می‌نویسند: «به طور کلی، مطالعه ما نشان می‌دهد که منابعی که به طور قابل توجهی در جرم PM۲.۵ نقش دارند، لزوماً از نظر اثرات سلامتی به یک اندازه مهم نیستند.» در همین راستا، محققان استدلال می‌کنند که معیار‌های سلامتی ما برای آلودگی هوا باید بیشتر بر اساس پتانسیل سمی ذرات ریز باشد تا جرم واقعی آنها. این مطالعه بر اساس نمونه‌های هفتگی PM۲.۵ است که در تابستان و پاییز ۲۰۱۸ و زمستان و بهار ۲۰۱۹ از شیکاگو، ایندیاناپولیس و سنت لوئیس و همچنین یک مکان روستایی در ایلینویز بازیابی شد.

تیم تحقیقاتی با تجزیه و تحلیل ترکیب، جرم و پتانسیل اکسیداتیو این نمونه‌ها، یک همبستگی ضعیف بین جرم و سمیت ذرات ریز پیدا کرد. مواد شیمیایی سبکتر در نواحی روستایی احتمال بیشتری برای تولید عوارض جانبی ناسالم داشتند. به عنوان مثال، آثار شناور آهن و کربن آلی، به شدت با پتانسیل اکسیداتیو سلولی در طول سال مرتبط بود. سایر مواد شیمیایی صنعتی مانند سرب، آلومینیوم، مس و منگنز نیز در زمستان و پاییز تمایل به افزایش داشتند. همچنین فصلی بودن این نتایج نشان می‌دهد که بسیاری از مواد شیمیایی بالقوه سمی که در روستا‌های ایلینویز تنفس می‌شوند به دلیل فعالیت‌های کشاورزی مانند استفاده از کود‌ها و علف‌کش‌ها هستند. به عنوان مثال، کود‌های فسفاته‌ای که روی محصولات اسپری می‌شوند، حاوی آلاینده‌های فلزات سنگین مانند سرب و کروم هستند که می‌توانند به راحتی به هوا و ریه‌های ما نفوذ کنند. قارچ کش‌های مس نیز به روش مشابه اسپری می‌شوند.

احتراق زغال سنگ و سوزاندن زیست توده، علیرغم اینکه در ۱۲ کیلومتری (۷ مایلی) یک نیروگاه زغال سنگ قرار دارد، بیش از ۸۰ درصد از جرم PM۲.۵ روستایی ایلینویز را تشکیل می‌دهد. در ابتدا تصور می‌شد که زغال سنگ این میزان از خطرات را به دنبال می‌آورد، اما مشخص شد که منابع کشاورزی که از نظر جرم سبک‌تر هستند، دو برابر سمی‌تر از آن هستند. نویسندگان نتیجه می‌گیرند: «علیرغم سهم کوچکی از تولید PM۲.۵، خطرات سلامتی فعالیت‌های کشاورزی را نمی‌توان نادیده گرفت». این ادعا با برخی یافته‌های دیگر علمی نیز تأیید می‌شود؛ به عنوان مثال، مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۹ در پکن انجام شد، نشان داد که وسایل نقلیه تنها ۱۰ درصد از جرم PM۲.۵ منطقه را تولید می‌کنند.

واضح است روشی که ما با آن آلودگی هوا را اندازه‌گیری می‌کنیم ناقص است و میزان کامل آسیب‌های آن را نشان نمی‌دهد. با این حال، اندازه‌گیری پتانسیل‌های اکسیداتیو هر یک از مواد شیمیایی بسیار پیچیده‌تر از اندازه‌گیری جرم همه آلاینده‌های محیطی است. نویسندگان مطالعه حاضر امیدوارند روش جدید آن‌ها بتواند آزمایش هوای سمی را برای تنظیم‌کننده‌های محیط زیست و سیاست‌گذاران در آینده آسان‌تر کند. این مطالعه در نشریه معتبر Journal of Hazardous Materials منتشر شده است.

منبع: sciencealert

ترجمه: مصطفی جرفی-فرارو