چرا آسترازنکا پرطرفدار شد؟

درحالی تمایل عمومی به تزریق واکسن آسترازنکا بیشتر شده که این واکسن تامین نمی‌شود؛ این درحالیست که علی‌رغم کاهش اثربخشی واکسن‌ها در برابر سویه اومیکرون شواهد علمی نشان می‌دهد وضعیت آسترازنکا از بقیه واکسن‌های موجود در ایران بهتر است.

به گزارش خبرآنلاین، این روز‌ها سوال‌های مشابه از این دست زیاد شنیده می‌شود؛ «کجا واکسن آسترازنکا تزریق می‌کنند؟»، اگر کسی مرکزی را بشناسد بلافاصله در گروه‌های فامیلی یا دوستانه در فضای مجازی به اشتراک می‌گذارد، یا در حساب توئیتری خودش توئیت می‌کند فلان مرکز واکسن آسترازنکا تزریق می‌کند؛ اکثراً هم برای دز سوم یا همان دز بوستر به‌دنبال آسترازنکا هستند؛ حالا پرسش‌های متعدد درباره موجودی این واکسن درکنارِ جست‌وجوی مرکزبه‌مرکز نشان می‌دهد تمایل برای تزریق آسترازنکا زیاد است. سینا می‌گوید: «به همراه مادر و خواهرم به چندین مرکز برای تزریق واکسن آسترازنکا مراجعه کردیم، اما در نهایت فقط به خواهرم که بلیط مسافرت خارج از کشور داشت این واکسن را تزریق کردند، مادرم هم مانند دو دز اول واکسن سینوفارم تزریق کرد، خودم هم، چون هنوز نوبت دز سوم نرسیده بود فعلاً تزریقی نداشتم، اما با این وضعیت معلوم است همان سینوفارم را باید تزریق کنم.»

برخلاف سینا، مهدی قصد ندارد مجدد واکسن سینوفارم تزریق کند، او می‌گوید: «وقتی می‌دانم آسترازنکا در برابر اومیکرون بهتر است چرا سینوفارم تزریق کنم، اگرچه تا حالا به هر مرکزی مراجعه کردم قبول نکردند به من واکسن آسترازنکا تزریق کنند، اما به بقیه مراکز هم سر می‌زنم تا بلاخره راهی پیدا شود.»

برای دز سوم آسترازنکا بهتر است تا سینوفارم؟

آن‌طورکه از واکنش مردم در کوچه و خیابان‌ها و فضای مجازی برآورد می‌شود، به‌نظر می‌رسد اولویت اول هرکسی برای تزریق دز سوم واکسن، آسترازنکا باشد و آن‌ها تنها در شرایطی انواع دیگر واکسن‌های موجود را تزریق می‌کنند که بدانند دسترسی به آسترازنکا برایشان ممکن نیست؛ شواهد علمی هم نشان می‌دهد انتخاب آن‌ها پر بیراه نیست. چراکه به‌گواه تحقیقات سویه اومیکرون در برابر اکثر واکسن‌ها مقاوم است و البته آسترازنکا در این میان عملکرد بهتری دارد. دراین‌باره دکتر علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی به خبرآنلاین می‌گوید: «واکسن‌ها کفایت‌های متفاوتی دارند، تا حالا مطالعات وسیعی انجام نشده که چند درصد از واکسن‌های موجود می‌توانند روی اومیکرون تاثیر داشته باشند؛ البته مطالعه‌ای بر روی فایزر و آسترازنیکا انجام شده و دیده شده که اگر دز بوستر با این واکسن‌ها تزریق شود می‌تواند تا ۳۷ درصد در برابر اومیکرون ایمنی ایجاد کند، درباره سایر واکسن‌ها مطالعه فقط در این سطح بوده که اگر دز بوستر آن‌ها تزریق شود سبب افزایش آنتی‌بادی در بدن شده که می‌تواند در برابر امیکرون کمک کننده باشد.»

ناجی در پاسخ به این پرسش که چرا ترجیح مردم تزریق واکسن آسترازنکا است می‌گوید: «بالاخره افراد به اطلاعات واکسن‌ها دسترسی دارند، این اطلاعات می‌گوید کسانی‌که واکسن‌های غیرفعال مانند سینوفارم را تزریق کرده‌اند بهتر است برای دز بوستر آسترازنکا یا فایزر بزنند چراکه در این صورت واکسن‌ها عملکرد بهتری دارند و تحریک ایمنی بهتری ایجاد می‌کنند، بنابراین وقتی این مطالعه‌ها انجام شده و مردم هم آن‌ها را شنیده‌اند به‌دنبال تزریق این واکسن‌ها هستند.»

او ادامه می‌دهد: «از طرفی شاید تصور بهترین گزینه برای کسانی که می‌خواهند ویزای خروج از کشور بگیرند و به سایر کشور‌ها رفت و آمد داشته باشند گزینه آسترازنکا باشد و برای همین میل به تزریق این واکسن بیشتر شده است، این درحالی‌ست که سینوفارم هم مورد قبول بسیاری از کشور‌ها از جمله آمریکا، انگلستان، کانادا و استرالیا است.»

همچنین مسعود یونسیان، دبیر کمیته اپیدمیولوژی و پژوهش کمیته علمی کشوری مقابله با کووید در پاسخ به این پرسش که چرا مردم تمایل بیشتری به تزریق آسترازنکا دارند، به خبرآنلاین می‌گوید: «برای این‌که در مطالعات خارجی و داخلی نشان داده شده اثربخشی واکسن آسترازنکا مقداری از واکسن سینوفارم بیشتر است، بعضی ترجیح می‌دهند واکسنی دریافت کنند که اثربخشی نسبی بالاتری داشته باشد حتی اگر عوارض آن بیشتر باشد.»

او در ادامه تصریح می‌کند: «البته به‌نظرم وقتی آسترازنکا به حجم زیاد وارد شود باز هم تضمین کننده افزایش واکسیناسیون نیست، همیشه گروهی وجود دارند که معترض هستند باید علت آن شناسایی شود، شاید یکی از آن‌ها بی‌اعتمادی است که به دلیل خلف وعده‌هایی که مسئولین انجام دادند ایجاد شده است.»

در واکنشی متفاوت پیام طبرسی رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری درخصوص تمایل مردم به تزریق واکسن آسترازنکا می‌گوید: «درحال حاضر هیچ واکسنی به دیگری ارجحیت ندارد و چنین چیزی نباید ملاک تزریق واکسن شود. واکسن‌هایی که مجوز دارند همگی می‌توانند استفاده شوند.»

عدم تامین آسترازنکا؛ تاخیر در تزریق دز سوم

با این حال به‌نظر می‌رسد تمایل مردم به تزریق آسترازنکا و عدم تامین آن توسط دولت سبب شده واکسیناسیون دز بوستر با چالشی جدی مواجه شود، تا حالا چیزی حدود ۱۷ میلیون نفر دز سوم را تزریق کرده‌اند درحالی‌که نزدیک به ۶۷ میلیون نفر جمعیت بالای ۱۲ سال واجد شرایط واکسن وجود دارد، و هر روز تاخیر در تزریق واکسن می‌تواند گروه‌های بیشتری را در آینده راهی مراکز درمانی کند؛ دراین‌باره یک مقام مسئول که خواست نامی از او آورده نشود در توضیحی کوتاه به خبرآنلاین می‌گوید: «من هم موافق هستم اگر آسترازنکا تامین شود موارد تزریق دز سوم واکسن کرونا افزایش پیدا می‌کند.»

همچنین همایون سامه یح نجف آبادی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی درباره واردات آسترازنکا به خبرآنلاین می‌گوید: «واقعیت این است که شرایط کشور، شرایط خاصی است و دولت هم دارد نهایت تلاش خودش را برای واردات واکسن انجام می‌دهد، ولی آن‌چه که در دسترس است فعلاً سینوفارم و اسپایکوژن هست که واقعاً واکسن‌های خوب و موثری هستند، به هر صورت واکسن‌های در دسترس مردم این‌ها هستند و توصیه می‌کنم مردم از این واکسن‌ها استفاده کنند.»

وی بیان می‌کند: «ما برای واردات هرچیزی مشکلاتی داریم، صد در صد مشکلاتی هم بر سر راه واردات آسترازنکا وجود دارد، اما باز هم اشاره می‌کنم بهتر است مردم آن‌چه که در دسترس هست استفاده کنند تا شرایط بهتر شود.»

در واکنشی دیگر محمدعلی محسن بندپی، دیگر عضو کمیسیون بهداشت مجلس با بیان این‌که «مردم با توجه به شیوع ویروس اومیکرون تمایل بیشتری برای تزریق دز یادآور دارند و توصیه می‌شود وزارت بهداشت در کنار تولیدات داخل واردات واکسن را پیگیری کند.» می‌گوید: «توصیه‌های وزارت بهداشت سبب شد که علاقه‌مندی برای تزریق دز سوم بیشتر شود، در این میان واکسن آسترازنکا کمتر و بقیه واکسن‌ها بیشتر تزریق می‌شوند، حالا از طریق کمیسیون پیگیری می‌کنیم ببینیم دستور کار دولت برای واکسن آسترازنکا چگونه است.»

توضیح عوارض واکسن به‌جای تامین

به‌هرصورت در شرایط کنونی که مردم برای دز سوم تمایل دارند واکسن آسترازنکا تزریق کنند بهترین اقدام شاید تامین این واکسن باشد تا پوشش دز سوم هرچه سریعتر جمعیت بیشتری را دربربگیرد، اما در این شرایط مقامات وزارت بهداشت صرفاً عوارض احتمالی این واکسن را یادآوری می‌کنند؛ طوری‌که محمد هاشمی، سرپرست مرکز روابط عمومی این وزارتخانه در حساب توئیتری خودش نوشت: «واکسن آسترازنکا از جمله واکسن‌های موثر علیه بیماری کرونا است که صد‌ها میلیون دز آن در دنیا و حدود ۱۱ میلیون دز در ایران استفاده شده است، از ابتدا وزارت بهداشت اعلام کرده که به‌دلیل برخی عوارض نادر، در گروه سنی زیر ۵۰ سال سایر واکسن‌ها ارجح هستند.»

همچنین محمد مهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، به رسانه‌ها گفته که «مشکلات مطرح‌شده درباره این واکسن از همان ابتدا اطلاع‌رسانی شد که افراد در سنین باروری آن را تزریق نکنند و دلیل این موضوع هم همان عارضه یعنی احتمال لخته‌شدن خون مطرح شده بود. این موضوع از سوی معاون بهداشت وقت اعلام و در دستورالعمل وزارت بهداشت اطلاع‌رسانی شده است. همچنین توصیه شده که افراد زیر ۵۰سال تا حد امکان از واکسن‌های دیگر استفاده کنند.»

کاسبان کرونا

با این وجود علاوه بر عدم تامین واکسن آسترازنکا که سبب تاخیر در عملیات واکسیناسیون برای دز سوم شده است به‌نظر می‌رسد تبلیغ گروه‌های ضد واکسن هم موثر بوده است، طوری‌که یونسیان می‌گوید: «حدود ۱۴ میلیون نفر تزریق نوبت دوم واکسن را تکمیل نکرده‌اند.»

وی ادامه می‌دهد: «اطلاعات غلطی که افراد و گروه‌های مخالف واکسن به مردم منتقل می‌کنند سبب کاهش واکسیناسیون شده است. تریبون‌های رسمی و غیررسمی در اختیار گروه‌هایی است که ضد وکسن هستند، این گروه‌ها از روی ناآگاهی تبلیغ ضد واکسن انجام نمی‌دهند بلکه آن‌ها کاسبان کرونا هستند، گروه‌هایی که از ادامه داشتن کرونا نفع می‌برند چراکه می‌خواهند دارو‌های خودشان را تبلبغ کنند، از طرفی وقتی نهاد‌های دولتی وعده‌هایی می‌دهند که نمی‌توانند آن را عملیاتی کنند به تدریج اعتماد جامعه به وزارت بهداشت از بین می‌رود و سبب کاهش واکسیناسیون می‌شود.»

دکتر ناجی به اشاره به همین مسئله بیان می‌کند: «فعالین ضد واکسن درخصوص عدم استقبال از واکسیناسیون موثر هستند، حتی خیلی‌ها درباره ایمنی از طریق عفونت طبیعی تبلیغ می‌کنند و اطلاعاتی می‌دهند که مردم را به اشتباه می‌اندازند.»

رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری هم دراین‌باره یادآور می‌شود: «مقداری که کرونا فروکش کرد مردم احساس کردند همه چیز تمام شده است، مقداری هم تبلیغ گروه‌های ضد واکسن که می‌گویند واکسن‌ها عوارض دارند، سبب شد عملیات واکسیناسیون برای دز سوم کند شود.»