خیز آرام داعش برای بازگشت به منطقه

فرارو- داعش به آرامی برای بازگشت به سوریه و عراق که تقریبا سه سال پیش قلمروی حاکمیتی خود را در آنجا از دست داده بود آماده می‌شود. شاهدان می‌گویند که پرچم‌های سیاه داعش در ماه‌های اخیر در شمال شرق سوریه برافراشته شده اند. مردان داعشی از مغازه داران و رانندگان کامیون اخاذی کرده‌اند. در طول یک سال گذشته، داعشی‌ها ده‌ها نفر را در جریان تیراندازی و بمب‌گذاری‌های انتحاری کشته‌اند موضوعی که توجه چندانی را در خارج از منطقه به خود جلب نکرده است.

به گزارش فرارو به نقل از وال استریت ژورنال، هفته گذشته، حدود ۲۰۰ نیروی داعش از جمله بمب گذاران انتحاری، به زندانی که هزاران عضو آن گروه در سوریه را در خود جای داده است حمله کردند. جنگجویان که در میان جمعیت غیرنظامی در اطراف تاسیسات ساختمان زندان پنهان شده بودند آماده پناه دادن به زندانیان فراری بودند. داعشی‌های درون زندان نیز دست به شورش زدند و کنترل محوطه را به دست گرفتند.

فرار از زندان واضح‌ترین اقدام داعش بود که نشان می‌دهد آن گروه کماکان یک تهدید مرگبار در عراق و سوریه است و چالشی جدی برای ۹۰۰ سرباز آمریکایی مستقر در منطقه محسوب می‌شود. این حمله باعث یک هفته درگیری با نیرو‌های آمریکایی و سوری شد. بیش از ۱۰۰ نفر کشته شدند که عمدتا از جنگجویان داعشی بودند. در جریان این درگیری‌ها حدود ۴۵۰۰۰ نفر مجبور به ترک خانه‌های خود شدند.

رویداد‌های اخیر بار دیگر اثبات کرد که داعش می‌تواند پس از رانده شدن از قدرت در منطقه‌ای در سوریه و عراق به وسعت بریتانیا سازگار شود و به بقای خود ادامه دهد. پس از وقفه در فعالیت‌های داعش در اواخر سال گذشته، آژانس اطلاعات دفاعی دولت فدرال ایالات متحده پیش بینی کرده که آن گروه پس از یک دوره «بازیابی» و «بهبودی» بار دیگر حملات خشونت‌آمیزی را انجام خواهد داد.

«گریگوری واترز» پژوهشگر در امور داعش که با اندیشکده «پروژه مقابله با افراط گرایی» he Counter Extremism Project همکاری می‌کند می‌گوید: «این گروه شورشی هرگز از بین نرفته بلکه قوی‌تر شده است».

با این وجود، مقام‌های امنیتی که قابلیت و تجهیزات‌شان از سال ۲۰۱۴ به این سو بهبود و ارتقا یافته است می‌گویند شانس کمی برای داعش به منظور بازپس گیری قدرت و اعمال کنترل بر مناطق مختلف وجود دارد. مقامات آمریکایی می‌گویند که داعش اکنون تهدید چندانی برای سرزمین ایالات متحده قلمداد نمی‌شود اگرچه مهاجمان انفرادی ممکن است به نام آن گروه دست به اقداماتی بزنند.

با این وجود، تداوم حضور و فعالیت آن گروه می‌تواند چالشی برای واشنگتن باشد، زیرا بیش از ۳۰۰۰ سرباز آمریکایی با ماموریت کمک به مبارزه علیه داعش در سوریه و عراق حضور دارند. در این میان، اما دولت بایدن درصدد کاستن از حضور نیرو‌های نظامی امریکایی در خاورمیانه و تکیه بیش‌تر به نیرو‌های دموکراتیک سوریه برای مهار داعش و نظارت بر زندان‌ها و اردوگاه‌های اعضای آن بوده است.

داعش به عنوان یک گروه شورشی به ریشه‌های خود بازگشته است: دست به حمله می‌زند، قاچاق و اخاذی را رونق بخشیده و با عضوگیری در میان جوامع عرب مسلمان سنی به حاشیه رانده شده به آرامی پیروان‌اش را بازسازی می‌کند. مقامات آمریکایی می‌گویند که سلسله مراتب فرماندهی و کنترل آن گروه دست نخورده باقی مانده است و به آن اجازه می‌دهد حملات را در سراسر سوریه هدایت کند.

یک مقام آمریکایی می‌گوید داعش توانایی خود را برای هماهنگی میان سلول‌های خفته در سراسر سوریه و عراق و برقراری ارتباط با زندانیان در داخل زندان از طریق قاچاق وسایل ارتباطی بهبود بخشیده است.

داعش از این واقعیت که «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه فاقد منابع لازم به منظور برقراری امنیت در بخش‌های وسیعی از سوریه است به نفع خود سوء استفاده می‌کند. به گفته دفتر بازرس کل وزارت دفاع ایالات متحده، این گروه تروریستی جنگجویان خود را از مرکز سوریه به شمال شرق و و در اواخر سال گذشته به عراق انتقال داده و حملاتی را انجام داد که منجر به تلفات گسترده از جمله دو بمبگذاری انتحاری در بغداد شد.

از زمان سقوط حکومت داعش، فرار از زندان برای آن گروه یک اولویت بوده است. «ابوبکر البغدادی» رهبر سابق داعش درست پیش از کشته شدن‌اش در جریان حمله هوایی امریکا در سال ۲۰۱۹ میلادی راهبردی را تحت عنوان «شکستن قلعه» برای آزادی زندانیان داعشی و افزایش نیرو در صفوف آن گروه طراحی کرد. همین امر منجر به فرار از زندان مشابه رخداد‌های کنگو و افغانستان شده است.

مقام‌های غربی می‌گویند حمله اخیر داعش به زندان حسکه به مثابه کودتایی از سوی آن گروه بود و نشان می‌دهد که آنان هنوز در آن منطقه حضور دارند و اقدام اخیرشان ضربه‌ای به نیرو‌های دموکراتیک سوریه وارد ساخت و نشان داد که اقدامات داعش تا چه اندازه خطرناک هستند.

داعش از این حمله برای تقویت روحی و روانی پیروان خود در سراسر جهان استفاده کرده و حامیان آن گروه پیام‌های دست نویس و تصاویر کیک‌ها و شیرینی‌ها را برای جشن گرفتن این حمله ارسال کرده اند.

«دارین خلیفه» تحلیلگر ارشد مسائل سوریه در گروه بین‌المللی بحران می‌گوید: «این قطعا رویدادی است که روحیه جنگجویان داعش را در حوزه میدانی تقویت می‌کند».

ساکنان منطقه و مقامات غربی می‌گویند که دولت داعش بی‌سر و صدا در حال گسترش نفوذ خود در مناطق تحت کنترل نیرو‌های دموکراتیک سوریه است. یک مقام امنیتی اروپایی می‌گوید در منطقه حسکه، دولت اسلامی از صاحبان مغازه‌ها و کشاورزان خواسته است که مالیات بپردازند و آن را «زکات» یا نوعی خیریه و کمک مذهبی می‌نامد.

یک فعال سوری از «دیرالزور» می‌گوید فرماندهان داعش از رانندگان کامیونی که از میادین نفتی عبور می‌کنند اخاذی کرده اند. او می‌گوید داعشی‌ها به رانندگانی که پول پرداخت کرده‌اند رمز عبوری دادند که در صورت توقف به داعشی‌های دیگر ارائه می‌کنند تا اجازه عبور پیدا کنند و اگر رانندگان رمزی نداشته باشند مورد حمله قرار می‌گیرند.

تحلیلگران معتقدند که خشکسالی و فروپاشی اقتصادی در سال گذشته، که خود به کمبود شغل و افزایش قیمت مواد غذایی دامن زد عواملی هستند که در جذب نیرو توسط داعش کمک کرده‌اند و اوضاع را بدتر ساخته اند. ناکامی دولت تحت حمایت نیرو‌های دموکراتیک سوریه در بازگرداندن امنیت و ایجاد شغل بر نارضایتی ساکنان محلی افزوده است. در عوض، اخاذی کردن به منابع مالی قابل توجه داعش افزوده است.

به گفته کارگروه بررسی اقدامات داعش در سازمان ملل متحد، در سال ۲۰۲۰ میلادی، جنگجویان داعشی در سوریه میلیون‌ها دلار از منابع مالی موجود در منطقه، عمدتا در عراق عایدشان شده است. این سازمان به توقیف مبلغی معادل ۱.۷ میلیون دلار آمریکا و دینار عراقی و هم چنین طلا و نقره در آوریل ۲۰۲۱ میلادی در موصل اشاره کرد.

هم چنین، آن گروه با آزاد کردن افراد از اردوگاه‌هایی که ۱۰۰۰۰ نفر از سراسر جهان را در خود جای داده‌اند (کسانی که از زمان از دست دادن آخرین بخش‌ها از قلمروی داعش در سال ۲۰۱۹ میلادی بازداشت شده اند) رده‌های خود را تقویت کرده است.

منبع: وال استریت ژورنال